Đừng kể tên tôi và thông điệp không ai bị lãng quên

Phan Thúy Hà thuộc thế hệ cuối 7x, sinh ra và lớn lên trong hòa bình. Chị là một cái tên mới trong làng văn Việt Nam dù đã có một số truyện ngắn, bài viết. Chỉ sau cuốn “Đừng kể tên tôi”, độc giả mới biết đến chị nhiều hơn.

Để viết cuốn sách, nữ tác giả dành thời gian đi dọc đất nước tìm gặp và ghi lại câu chuyện của những người may mắn được trở về từ cuộc chiến. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng vết thương trên thân thể và cả những vết thương lòng của lớp người một thời vẫn còn đó nỗi đau. Có một cuộc chiến tranh khác mà họ phải chịu đựng, lặng thầm với những di chứng trên thân thể, những đứa con của họ sinh ra không toàn vẹn bởi di chứng của chất độc da cam.

“Đừng kể tên tôi” là câu chuyện của 21 con người, 21 số phận với những câu chuyện do chính họ kể, mộc mạc đến xót xa. Đó là chuyện của người lính năm nào, lúc trái gió giở trời anh lên cơn động kinh, hô “xung phong” và chạy khắp làng khiến người nhà đuổi theo mệt nhoài. Bất hạnh là con trai anh cũng phát bệnh giống bố.

Chuyện những cô gái trở thành vợ lính khi bước vào tuổi 20, ngày nhớ, đêm mong chồng trở về. Những nhân vật của Phan Thúy Hà đã kể cho chị nghe chuyện đời họ với yêu cầu giản dị: “Xin đừng kể tên tôi, vì so với đồng đội mười tám, hai mươi, mình được sống đến hôm nay, có con cháu vậy là may mắn rồi”.

Qua cuốn sách, tác giả muốn gửi đến những người trong cuộc, đến độc giả một thông điệp: “Không ai, không điều gì bị lãng quên”.

Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên đã có những chia sẻ về cuốn sách ám ảnh này: “Họ là những trai làng ra lính đánh trận may mắn sống sót trở về mang theo ám ảnh cái chết của đồng đội, những vết thương trên thân thể, những đau đớn trong tâm hồn, những dằn vặt day dứt trong tâm trí.

Họ là những gái làng đi thanh niên xung phong, đi hỏa tuyến, làm cứu thương may mắn sống sót trở về với số phận không an lành, bình yên.

Họ là những phụ nữ nông dân chết chồng ở mặt trận, chết con ở hậu phương, mòn mỏi chờ người trở về mang đầy thương tích, bệnh tật. Họ là số đông trong mỗi làng quê ta, “xả hết mình khi nước gặp tai ương” (Nguyễn Duy).

Họ là số đông thương binh, cựu binh bị lãng quên vì “mất hết giấy tờ”. Họ là số đông hàng ngày vật lộn với những vết thương trên người, với những đứa con sinh ra nhiễm độc da cam, với cảnh sống nghèo túng, khốn khó. Họ là số đông thầm lặng, không muốn kể tên mình.

Nhưng cuộc đời họ, câu chuyện của họ thời chiến tranh đã được nghe kể lại, được ghi lại từ một cô gái sinh ra trong hòa bình, từ một làng quê ở huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) và đã được in thành sách với cái tên như câu cửa miệng chân thật của người dân quê - “Đừng kể tên tôi”. Cô gái đó là Phan Thúy Hà, người mà đọc xong cuốn sách, ta có cảm tưởng chính cuộc đời đã chọn chị để khơi lại ký ức một thời hào hùng đau thương cho những con người bình dị tưởng đã bị mang theo cả vinh quang và đau đớn của mình vào quên lãng”.

Thúy Hà đang làm biên tập viên văn học ở NXB Phụ Nữ thì xin nghỉ việc, về quê và như được một linh cảm tâm linh đạo đức dẫn dắt chị đã tìm đến gặp các bác, các chú, các bà, các cô ở làng mình gợi chuyện, nghe chuyện chiến tranh. Và viết. Một cách viết giản dị trần trụi như sự thật, ngổn ngang như đất ruộng được xới lật lên, tiết chế tối đa những văn vẻ màu mè, để cuộc đời mỗi con người hiện lên như nó vốn thế và đã thế. Chính cái viết đó đã buộc người đọc phải sống cái sống của mỗi người trong từng câu chuyện.