26 năm không biết có người lạ “nhảy” vào đất của mình

Về trường hợp trên, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Luật gia Bùi Đức Độ, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Kiên Giang. Ông Độ nhận định: 

“Chị em bà Út nên khởi kiện vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sử dụng đất”

Đây là một trong những dạng tranh chấp QSDĐ cũng thường xảy ra ở các địa phương do rất nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân khi cấp Giấy CNQSDĐ, chính quyền không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo pháp luật.

Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, chị em bà Út có thể lựa chọn một trong các hình thức khiếu nại hoặc khởi kiện. Cụ thể là, khiếu nại quyết định hành chính, tức là Quyết định cấp Giấy CNQSDĐ và Giấy CNQSDĐ của UBND huyện Đan Phượng cho ông Đoán. Tuy nhiên, thời hiệu khiếu nại quyết định hành chính này chỉ trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày biết được quyết định hành chính đó đã xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Thời điểm chị em bà Út biết được (năm 2013) ông Đoán có Giấy CNQSDĐ đến nay đã quá thời hạn nên việc khiếu nại UBND huyện là không thực hiện được.

Tuy nhiên, chị em bà Út có quyền khởi kiện Quyết định cấp Giấy CNQSDĐ và Giấy CNQSDĐ của UBND huyện Đan Phượng tại Tòa án, nếu còn trong thời hạn một năm kể từ khi biết được việc này (thời điểm năm 2013 đến ngày khởi kiện). Tuy nhiên, Tòa án chỉ xem xét giải quyết tính hợp pháp của Quyết định cấp GCNQSDĐ chứ không giải quyết việc tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất. Do vậy, lựa chọn tốt nhất cho chị em bà Út là khởi kiện vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sử dụng đất” tại Tòa án cấp huyện, nơi có đất đang tranh chấp.

Trước khi tiến hành khởi kiện vụ án trên, chị em bà Út phải có đơn yêu cầu UBND xã Đan Phượng tiến hành hòa giải theo quy định tại Điều 135 Luật Đất đai năm 2003 hoặc Điều 202 Luật Đất đai năm 2013 (nếu sau thời điểm 01/7/2014 mới yêu cầu). Chị em bà Út có thể đứng đồng nguyên đơn hoặc ủy quyền cho một người nào đó là người đại diện cho mình sau khi đã yêu cầu, khởi kiện. Kèm theo đơn khởi kiện đối với bị đơn – ông Đoán (hoặc vợ chồng ông Đoán, nếu ông Đoán có vợ) là biên bản hòa giải không thành, hoặc hòa giải thành mà không thực hiện và các tài liệu chứng cứ, bản sao giấy tờ nhân thân. Nghĩa vụ chứng minh là của đương sự nên hai bên đều phải đưa ra các chứng cứ để chứng minh cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình, như: ông Đoán phải đưa ra chứng cứ xác lập chủ quyền đất như giấy tờ tặng cho của bà Phèng…Tương tự, chị em bà Út phải đưa ra các chứng cứ cho quá trình 60 năm quản lý và sử dụng đất hợp pháp của mình.

Theo quy định tại Điều 5 Luật Đất đai năm 1987, thẩm quyền cấp Giấy CNQSDĐ thuộc UBND cấp huyện cho người đang sử dụng đất. Do vậy, toàn bộ hồ sơ cấp sổ đỏ do Phòng Địa chính (nay là Phòng TN&MT) sẽ lưu giữ. UBND cấp xã không có thẩm quyền giải quyết tranh chấp hay giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, mà chỉ có thẩm quyền hòa giải nên trong trường hợp này, Chủ tịch UBND hoặc cán bộ địa chính xã đáng lẽ phải hướng dẫn công dân thực hiện việc khiếu nại hay khởi kiện như trên và cung cấp các tài liệu, chứng cứ như trích lục sổ mục kê, bản đồ địa chính. Nếu nắm rõ quá trình sử dụng đất ổn định của chị em bà Út trong suốt 60 năm, qua kết quả xác minh thì cũng có ý kiến rõ ràng được thể hiện trong biên bản hòa giải của xã; chứng thực chữ ký của công dân trong quá trình họ xác nhận làm chứng cho chị em bà Út…để làm căn cứ cho Tòa án giải quyết.