Bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân

Người dân cần nhận thức đầy đủ về quyền được thông tin. Ảnh minh họa
Người dân cần nhận thức đầy đủ về quyền được thông tin. Ảnh minh họa
(PLO) - Hôm qua (27/2), Ban soạn thảo Dự án Luật Tiếp cận thông tin đã có phiên họp đầu tiên dưới sự chủ trì của Trưởng ban soạn thảo – Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường để nghe báo cáo về Dự án nghiên cứu nhu cầu tiếp cận thông tin; đánh giá thực trạng pháp luật về bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân cũng như góp ý Dự thảo ban đầu của Dự án Luật.
Người dân vẫn khó tiếp cận thông tin
Nói về Dự án nghiên cứu, chuyên gia cao cấp Dương Thị Thanh Mai khẳng định, nhu cầu thông tin ngày càng lớn, đa dạng, tập trung trong các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích, nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức như đất đai, môi trường, xây dựng, an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo hiểm xã hội, y tế, giáo dục… 
Tuy nhiên, cá nhân, tổ chức, cán bộ công chức đều chưa nhận thức đầy đủ về quyền được thông tin, nhất là quyền được yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông tin; thông tin phải công khai theo quy định của pháp luật vẫn khó, thậm chí không thể tiếp cận với nhiều cá nhân, tổ chức… 
Về đánh giá thực trạng pháp luật, qua rà soát hơn 20 lĩnh vực pháp luật với gần 120 văn bản quy phạm pháp luật, bà Mai nhận xét: Ở mức độ nhất định, pháp luật hiện hành của nước ta đã ghi nhận và tạo sự tương thích của quyền tiếp cận thông tin (TCTT) với quan niệm và quy định về quyền tự do biểu đạt/ tự do ngôn luận của các công ước, điều ước quốc tế và luật về TCTT của các nước trên thế giới. 
Có điều, trong một lĩnh vực cụ thể, nội hàm của quyền TCTT thường chưa bao hàm đầy đủ 3 yếu tố gồm tự do tìm kiếm, tự do tiếp nhận và tự do truyền đạt thông tin dưới mọi hình thức.
Báo cáo về những nội dung cơ bản của Dự thảo Luật, Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự hành chính Nguyễn Thị Kim Thoa cho biết, Dự thảo Luật quy định về các loại thông tin phải được công khai rộng rãi, hình thức công khai rộng rãi thông tin, các loại thông tin phải được công khai trên trang thông tin điện tử. 
Về cung cấp thông tin theo yêu cầu, Dự thảo Luật loại trừ những thông tin đã công bố công khai, chỉ cung cấp những thông tin chưa có khả năng, chưa có cơ hội cung cấp rộng rãi. Đặc biệt, Dự thảo Luật đặt vấn đề về thông tin hạn chế tiếp cận nhằm tránh tạo khoảng tối khiến người dân không thể biết được thông tin nào thuộc diện hạn chế tiếp cận. 
Chẳng hạn, bí mật kinh doanh thuộc loại thông tin hạn chế tiếp cận, song trong trường hợp xét thấy việc cung cấp thông tin là cần thiết để bảo vệ an toàn tính mạng, sức khỏe của con người, bảo vệ môi trường vì lợi ích cộng đồng thì người đứng đầu cơ quan nắm giữ thông tin có trách nhiệm cung cấp thông tin…
Bà Thoa cũng đồng thời điểm lại Dự thảo Luật TCTT đã từng trình cách đây 5 năm và so sánh một số điều chỉnh mới của Dự thảo Luật lần này trong bối cảnh hiện đã có 120 nước ban hành Luật TCTT (5 năm trước mới có 87 nước). 
Cụ thể, Dự thảo Luật lần này bổ sung các nguyên tắc về thực hiện và điều kiện hạn chế quyền tiếp cận thông tin phù hợp với tinh thần và quy định của Hiến pháp 2013; làm rõ chủ thể cung cấp thông tin và điều chỉnh cách xác định phạm vi thông tin được tiếp cận, thông tin hạn chế tiếp cận. 
Ngoài ra, bà Thoa còn nêu lên một số vấn đề đang có ý kiến khác nhau như về các chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin, về thông tin được tiếp cận, về cơ quan giúp Chính phủ quản lý nhà nước trong bảo đảm quyền TCTT.
Mở rộng phạm vi thông tin được tiếp cận
Ghi nhận những quy định tiến bộ của Dự thảo Luật trong việc góp phần đảm bảo quyền con người, quyền công dân để tạo điều kiện cho công dân làm ăn, kinh doanh, góp phần đấu tranh phòng, chống tham nhũng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Minh Khôi chia sẻ trải nghiệm của bản thân khi cá nhân ông có nhu cầu tìm mua bất động sản thì thấy rằng những thông tin phải bỏ tiền mua mà không hề đáng tin cậy. 
Tuy nhiên theo ông Khôi, do lần đầu tiên xây dựng, chưa có kinh nghiệm thì nên chăng chưa mở rộng phạm vi các loại thông tin được tiếp cận. “Quan trọng là những thông tin liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội, những thông tin ảnh hưởng tới quyền lợi của người dân thì làm trong giai đoạn đầu, sau một số năm nào đó sẽ mở rộng hơn. Có như vậy mới phù hợp với trình độ phát triển của đất nước và trình độ dân trí” – ông Khôi phân tích.
Ngược lại, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông) Trần Thị Nhị Thủy đề xuất, những thông tin do tất cả các cơ quan nhà nước tạo ra đều cần phải được công khai rộng rãi hoặc cung cấp theo yêu cầu. Việc bảo đảm quyền TCTT của công dân thuộc về trách nhiệm của Nhà nước, của hệ thống các cơ quan nhà nước. Hơn nữa, những thông tin mà người dân quan tâm hơn cả hiện nay vẫn là các thông tin ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân và các thông tin ấy hầu hết do các cơ quan nhà nước nắm giữ. 
PGS.TS Phạm Hữu Nghị cũng cho rằng, không nên gán cho lĩnh vực này những từ “phức tạp”, “nhạy cảm” để co lại phạm vi thông tin cung cấp khi chúng ta đã cam kết là thành viên có trách nhiệm đầy đủ của các công ước quốc tế.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của Dự án Luật TCTT trong việc góp phần triển khai thi hành Hiến pháp 2013, Bộ trưởng Hà Hùng Cường lưu ý, hiện nhiều nước đã có Luật TCTT, trong đó nhiều nước ban hành từ rất sớm, trong khi nước ta mới lần đầu tiên ban hành luật thì cần đề cao tính khả thi, nghiên cứu đến khả năng đáp ứng của ngân sách nhà nước. 
Bộ trưởng đặc biệt quan tâm đến vấn đề chủ động công bố thông tin, khi Thủ tướng Chính phủ mới đây cũng đã đề cập, làm sao bảo đảm cung cấp thông tin chính thống, qua đó át đi những thông tin không chính thống, thậm chí nói một cách mạnh mẽ là thông tin phản động.

Tin cùng chuyên mục

Quyết tâm đổi mới tư duy trong xây dựng luật

Quyết tâm đổi mới tư duy trong xây dựng luật

(PLVN) - Đổi mới tư duy, quan điểm, quy trình xây dựng luật là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách thời gian tới nhằm tạo đột phá mạnh mẽ hơn về thể chế phát triển, tháo gỡ điểm nghẽn, huy động và khơi thông mọi nguồn lực để đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Đọc thêm

Tổ chức đấu giá Quyền sử dụng đất tại Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc

Đồng chí Phùng Huy Thọ - Đấu giá viên, phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc điều hành cuộc bán đấu giá
(PLVN) - Căn cứ Quyết định số 22/QĐ-TNMT ngày 18/9/2024 của Phòng Tài nguyên và Môi Trường về việc phê duyệt kết quả lựa chọn đơn vị thực hiện đấu giá QSD đất đối với 05 thửa đất thuộc dự án: Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên; Hợp đồng dịch vụ đấu giá quyền sử dụng đất số 24/2024/HĐ-DVĐGQSDĐ ngày 23/9/2024 ký giữa Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc với Phòng Tài Nguyên và Môi Trường thành phố Vĩnh Yên. Vừa qua, Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc tổ chức bán đấu giá thành công 5/5 ô đất với tổng giá khởi điểm là 17.316.000.000 đồng.

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai
(PLVN) -  Ngày 4/11/2024, tại Trường THCS Bắc Cường, Tòa án nhân dân Thành phố Lào Cai đã tổ chức phiên tòa xét xử lưu động vụ án hình sự mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. Phiên tòa có sự tham dự của cán bộ, giáo viên và hơn 400 học sinh trường THCS Bắc Cường, thành phố Lào Cai.

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.

Khánh Hòa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2024

Quang cảnh hội nghị tập huấn.
(PLVN) -  Ngày 1/11, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ PBGDPL năm 2024 cho khoảng 260 đại biểu là báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ lãnh đạo, chuyên viên các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội và các địa phương như: Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa.