Khi tôi lớn lên, biết nhận thức, cái tủ lệch đã ở đó rồi. Màu gụ lên nước bóng lộn, vật trang trí đẹp mắt duy nhất cho phòng khách nhà tôi ngày đó. Tại sao lại gọi là tủ lệch? Có lẽ đơn giản chỉ vì hình dáng bên ngoài của nó, được bao gồm hai khối cao thấp khác nhau. Một cái mốt của một thời chưa xa lắm, trong đó sự lệch pha lên ngôi, cái cao thống nhất cùng cái thấp, bù trừ cho nhau, sóng đôi bên nhau, vẫn đẹp dù không bằng phẳng.
Toàn thể cái tủ nhìn từ phía trước rộng 1,2m, được chia đôi. Phần thứ nhất là phần cao, từ đáy đến nóc chừng 2m. Phần này chia làm hai ngăn. Ngăn trên chiếm hầu hết chiều cao, có cửa, có khóa. Trong ngăn này có dây thép không gỉ bắt vít chắc chắn vào hai bên thành tủ, để treo quần áo, lại thêm vài ván gỗ chia thành khay để xếp quần áo kiều gập. Ngăn dưới của phần này là ngăn kéo, núm kéo bằng đồng, dùng để đựng những đồ gia dụng lặt vặt. Phần thứ hai là phần thấp, bằng 2/3 phần cao, được chia thành hai khoang bằng nhau. Phần này ngược lại với phần cao. Khoang dưới có cửa, có khóa, dùng để cất những món đồ giá trị. Có lẽ vì thế mà khóa ở ngăn này chắc chắn hơn khóa ở ngăn quần áo. Tôi nhớ mỗi lần mẹ tôi mở và khóa tủ, đều phải vặn chìa hai vòng, hai tiếng kêu “xoạch”, “xoạch” rất đã tai. Khoang trên thì cửa kính, từ ngoài nhìn được vào trong, được chia thành nhiều khay. Phần tủ này có thể được gọi là ngăn trưng bày, là điểm nhấn cho toàn bộ cái tủ lệch. Khách đến chơi nhìn vào ngăn tủ, có thể thấy những món đồ lưu niệm xinh xinh, những khung ảnh gia đình nhỏ nhỏ và cả những tấm bằng khen, giấy khen lồng khung kính.
Tôi là đứa nhóc được chiếm dụng cái ngăn trưng bày này nhiều nhất. Vì những tấm giấy khen học sinh giỏi, học sinh tiên tiến của tôi đều được bố mẹ trang trọng đặt vào đây. Và chưa hết, cái tủ lệch đôi lúc còn là nơi ẩn náu. Giận lẫy bố mẹ điều gì đó chẳng hạn. Không ai để ý, tôi mở cái phần tủ cao, rúc vào trốn trong đống quần áo, mặc bố mẹ khản cổ gọi, hớt hải tìm. Có những hôm trốn kỹ quá, tôi ngủ quên luôn trong đó. Để rồi lúc tìm thấy tôi, thường là sau khi đã tìm ở mọi nơi có thể, nước mắt mẹ tôi đã nhạt nhòa.
Năm tháng qua đi. Đời sống khấm khá dần. Nhà tôi có thêm nhiều cái tủ nữa. Tủ tường, tủ sách, tủ gương, tất cả đều đẹp đẽ và hiện đại. Nhưng cái tủ lệch thì vẫn luôn có mặt. Chỉ là phải di chuyển vị trí nhiều lần để nhường chỗ cho những cái tủ hợp mốt và tiện dụng hơn. Nó đã cũ kỹ đi nhiều. Thành tủ lỗ chỗ nước sơn bong tróc. Những cái núm đồng xước xát và không còn bóng nữa. Nhất là hai cái khóa, ở ngăn quần áo và ngăn giữ đồ giá trị. Chúng không còn khóa được nữa. Gia đình tôi cũng không để đồ giá trị vào đó nữa. Cái khóa đã hỏng thì không còn an toàn. Cất những thứ cần cất vào két sắt, cho chắc chắn.
Tôi cũng đã lớn lên. Tôi không còn là thằng nhóc giận lẫy bố mẹ, trốn vào tủ nữa. Tôi đã thấy ngại khi những cái giấy khen hồi còn nhỏ xíu vẫn bày trong ngăn tủ kính. Mẹ tôi bèn xếp chúng lại ngay ngắn, cất vào hộp và giấu ở một nơi nào đó mà tôi không biết. Tính mẹ tôi luôn thế. Với bà, không có thứ gì là bỏ đi cả.
Lại nhiều năm nữa qua đi. Bố tôi đã rời cõi tạm. Mẹ tôi cũng già yếu đi nhiều, lưng còng dấu ấn thời gian. Tôi lập gia đình và có con. Sau rất nhiều tích cóp, vợ chồng tôi đã mua được căn nhà mới, rộng rãi hơn. Tất nhiên là căn nhà cũ phải xin phép mẹ cho bán đi để lấy tiền bù vào. Mẹ tôi vui vì tôi đã trưởng thành, tự tạo được tổ ấm riêng mình. Hôm chuyển nhà, sợ mẹ mệt, tôi đưa bà đến ở tạm nhà một người họ hàng, định xong xuôi mới đón bà sang nhà mới. Mẹ tôi sắp xếp tất cả các thứ bà cho là cần thiết vào riêng một cái thùng các tông. Và bà chỉ chịu đi sau khi dặn tôi phải chuyển theo cả cái tủ lệch.
Đúng như tôi nghĩ, chuyển nhà rất mệt mỏi. Không ít thứ ở nhà cũ phải bỏ lại. Nhưng nghe lời mẹ, tôi vẫn cho đưa cái tủ lệch đến nhà mới. Lúc này thì có phát sinh. Phòng mẹ tôi ở tầng hai và cái tủ lệch không có cách nào đưa lên đó được. Nó quá nặng và cồng kềnh, không thể xoay trở theo cầu thang uốn khúc. Giờ thì đi cũng dở, ở không xong. Không lẽ lại mất công đưa nó trở về nhà cũ. Mà đằng nào thì nhà cũ cũng đã bán, chỉ chờ chủ mới dọn đến thôi. Cũng không thể đặt nó chềnh ềnh ở sân nhà mới được. Sân chung chứ có phải của riêng mình đâu. Tôi hỏi những người thợ chuyển nhà. Họ bảo tủ này cổ lỗ sĩ rồi, cho cũng chẳng ai lấy. Khả năng duy nhất là đập nó ra, để họ gọi cho ai đó chở đi làm củi. Tôi đành quyết định theo ý kiến của họ. Tôi không gọi hỏi mẹ tôi vì tôi biết, với bà, không có thứ gì là bỏ đi. Trong lúc những người thợ dỡ tung cái tủ, nghĩ sao, tôi bảo họ cố giữ lại nguyên vẹn cái cửa kính, cái cửa của ngăn trưng bày.
Chiều muộn, dọn dẹp xong xuôi, tôi mới đón mẹ tôi về. Bước chân vào phòng mình, đưa mắt nhìn quanh, câu đầu tiên mẹ tôi hỏi là: “Cái tủ lệch của mẹ đâu”. Cả ngày mệt nhọc sắp xếp, tôi đã quên bẵng chuyện cái tủ, không hề chuẩn bị trước phải trả lời mẹ thế nào. Vậy nên đành cứ sự thật mà khai. Mẹ tôi run run ngồi xuống giường, đôi bàn tay gày guộc đặt trên đầu gối. Và tôi hốt hoảng khi thấy mắt mẹ tôi rưng lệ. Mẹ tôi chỉ vào chiếc hộp các tông của riêng bà. Tôi vẫn chưa mở hộp ra vì nghĩ bà sẽ muốn tự tay sắp xếp các thứ trong đó. Phòng riêng của mẹ đã rộng hơn ở nhà cũ. Tôi đã đặt biếu mẹ một cái tủ tường mới, bà có thể thoải mái bày biện với cái tủ này.
Khi ấy, mẹ tôi nói: “Trong chiếc hộp kia là rất nhiều những kỷ niệm của gia đình ta. Những kỷ niệm ấy mẹ chưa bao giờ bỏ đi một thứ nào. Mẹ định là sẽ sắp xếp mọi thứ ấy vào cái tủ lệch...”. Tôi vội nói: “Mẹ, con đoán thế nên đã chuẩn bị ở phòng mẹ tủ tường mới. Mẹ có thể bày mọi thứ trong đó. Còn chiếc tủ lệch, nó đã cũ và quá cồng kềnh”. Mẹ tôi bảo: “Ừ, mẹ biết con nghĩ cho mẹ. Mẹ không trách con. Đáng ra, mẹ phải nói rõ với con. Bởi vì chiếc tủ lệch là món quà giá trị nhất, bố mẹ được tặng trong ngày cưới. Nên mẹ hơi xúc động thôi”.
Tôi bỗng thấy cay cay sống mũi. Ký ức xa xăm chợt ùa về. Chiếc tủ lệch đẹp đẽ, nước sơn nâu bóng. Những núm kéo bằng đồng sáng choang. Ngăn tủ kính lung linh những món đồ lưu niệm. Ngăn tủ cao treo những bộ quần áo lừng mùi băng phiến. Có thằng nhóc trốn trong tủ, từng ngủ quên với cái mùi thơm hăng hắc đó.
Tôi đã quá vô tâm. Tôi đã tự tay phá đi di sản bằng hiện vật hiếm hoi của bố mẹ tôi, phá đi những hoài ức của một thời. Chẳng biết nói gì, tôi đi xuống nhà lấy chiếc cửa kính sót lại từ cái tủ lệch. Có lẽ tôi sẽ đóng một chiếc tủ lệch và dùng lại cửa kính này. May ra chuộc được phần nào lỗi lầm với mẹ tôi.
Trở lên phòng mẹ, bà vẫn ngồi ở đó, ánh mắt xa xăm. Tôi lại gần, đặt chiếc cửa kính bên chân mẹ. Rồi gục đầu vào gối mẹ, tôi nghẹn ngào: “Mẹ, con xin lỗi!”.
