Khi khí chất đẹp đẽ nhất của hoa được cảm nhận

Vào một ngày Hà Nội đượm mùi thương nhớ, khi những cành hoa sưa như những đám mây trắng sà xuống phố, khi mưa bụi rây rắc mờ ảo trên từng con đường, khi cái rét ngọt ngào của tháng Ba chỉ thoảng lướt ngang… trong một tiệm trà nhỏ có cái tên bình dị - TITA art nơi đang dành trọn không gian cho hoa đạo với những tác phẩm cắm hoa nghệ thuật Ikebana, tôi đã có dịp trò chuyện với nghệ nhân Đỗ Thị Thu Phượng - nghệ nhân thực hiện những tác phẩm của triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Tác phẩm được cắm trên một thân gỗ lũa

Lặng lẽ bên tác phẩm của mình, nghệ nhân Đỗ Thị Thu Phượng mở lòng khi khách muốn bắt đầu câu chuyện bằng những tâm tư của tác giả gửi vào tác phẩm lớn nhất trong triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí của chị: Tác phẩm được cắm trên một thân gỗ lũa - Một sự khô cằn và xù xì, xấu xí, không còn sự sống. Nhưng trên cái nền ấy lại chứa đựng những sinh vật sống đẹp đẽ đang sinh sôi nảy nở, nào là hoa, là rêu, cho mình cảm nhận được những luồng sinh khí rất mạnh. Nó vừa là sự đối lập, vừa là sự tương hỗ cho nhau, từ cái này sinh ra cái kia, và giống như một vòng tuần hoàn, có sự cân bằng của năng lượng.

Bản thân những cành hoa được lựa chọn cũng có sự hài hòa với bối cảnh. Bên cạnh những cành mận khô xù xì là hình ảnh của những bông hoa mỏng manh nhỏ bé,...

Chiếc tủ gỗ cổ trong triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Hướng sang một tác phẩm khác cũng trong căn phòng, chị chia sẻ: Chiếc tủ gỗ cổ này có tuổi đời khoảng 200 năm rồi, nó đã mang màu sắc hương vị của thời gian, nhưng trong cái sự ẩm mốc, cũ kĩ, già nua đó lại có những mầm non mới, những sinh mệnh dồi dào sức sống đang chen mình vươn lên thể hiện sự đối lập giữa cái mới và cái cũ, sự già đi và mầm non đang trưởng thành, nó là vòng tuần hoàn nhưng cũng chính là sự tương hỗ, bổ trợ cho nhau.

- Có vẻ như nghệ thuật cắm hoa Nhật Bản không chỉ là việc tạo nên một tác phẩm hài hòa về đường nét, màu sắc. Thậm chí, con đường hoa đạo đã tác động không nhỏ tới đời sống của chị?

- Tôi đã học Ikebana của phái Vị Sinh Lưu - Mishoryu được 8 năm rồi. Khi đã học và thực hành một thời gian rất dài trên con đường hoa đạo, tôi cảm thấy hoa ảnh hưởng lên bản thân mình rất nhiều, việc cắm hoa như trở thành một phần trong cuộc sống và tôi dành rất nhiều thời gian cho nó. Tôi yêu thích và đam mê công việc ấy.

Hằng ngày tôi đều tương tác với hoa, cây cỏ. Mà hoa cỏ thì mang một năng lượng rất tuyệt vời bởi vì chúng là sự hội tụ của tinh hoa đất trời. Khi làm việc, tương tác, trò chuyện, đối thoại với một nguồn năng lượng tốt như vậy thì bản thân mình cũng sẽ có ảnh hưởng.

Nghệ thuật cắm hoa như là người bạn, người thầy dẫn dắt tôi không chỉ về thẩm mỹ, màu sắc mà còn là những quan niệm, giá trị nhân sinh quan, thông qua quá trình tương tác đó tôi tìm được sợi dây liên kết, mối liên hệ với thiên nhiên. Và trong quá trình mình tạo ra tác phẩm tôi sẽ cảm nhận được sự cân bằng trong mối quan hệ ấy và từ đó quan sát được trạng thái của bản thân tốt hơn.

Một góc triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Những lúc cảm thấy chưa hài lòng với tác phẩm thì tôi lại chỉnh sửa và nhận ra vấn đề không nằm ở hoa mà là ở chính cái tâm của mình chưa đủ tĩnh để cảm nhận được trạng thái và đường nét đó. Chỉ khi làm việc đủ nhiều, tương tác đủ nhiều thì tôi mới có thể tĩnh lại và nhìn nhận được trạng thái, khí chất đẹp đẽ nhất của một bông hoa, cảm nhận được năng lượng tuyệt vời của thiên nhiên. Cuối cùng tôi dùng kỹ thuật của mình, thế giới quan của mình để truyền tải lại vẻ đẹp đó đến mọi người.

Khi cắm hoa, mọi người thường nghĩ là mình đang tạo tác bông hoa đó nhưng làm việc nhiều rồi thì tôi cảm thấy thực ra chính những bông hoa đó đang tạo tác lại mình. Và cái phía ngược lại đấy nó nhiều hơn, mạnh hơn bởi vì vốn dĩ năng lượng của thiên nhiên rất mạnh và đẹp đẽ.

- Nhìn những tác phẩm của chị trong Nhất Hoa Nhất Khí, người xem cảm giác sự hài hòa, phù hợp đến tuyệt đối giữa các nguyên liệu tạo nên tác phẩm, sự hài hòa, phù hợp đến tuyệt đối với bối cảnh đặt tác phẩm. Chị có cầu kì trong việc lựa chọn nguyên liệu cho tác phẩm của mình?

- Khi tương tác với loại hoa nào đó, tôi sẽ cảm nhận cái khí chất, vẻ đẹp, trạng thái của hoa ngay lúc đó và dựa vào cảm xúc của bản thân vào thời điểm đó để thể hiện cái trạng thái đẹp đẽ ấy theo cách cảm nhận của mình thông qua các kĩ thuật đã học hỏi được. Bởi vì mỗi một bông hoa, một nguyên liệu đều có những trạng thái, cảm xúc, khí chất riêng chỉ là mình có cảm nhận được cái điều đó hay không.

Một góc triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Có một vài tác phẩm tôi có chủ đích biểu đạt nó ra sao từ trước rồi sẽ chọn những nguyên liệu phù hợp với cách biểu đạt đó. Nhưng cũng có nhiều lúc ngẫu hứng, không có chủ đích. Chỉ khi tương tác với hoa, với cây cỏ rồi mới tôi có những cảm xúc mà mình muốn biểu đạt. Có cảm xúc rõ ràng rồi, kỹ thuật chỉ là phương pháp để hỗ trợ thôi nên mình cứ theo cảm xúc để mình cắm.

Khi có sự thấu cảm, tác giả sẽ tạo nên tác phẩm khiến người xem thấy được khí chất đẹp đẽ nhất của hoa.

- Có thể hiểu là một tác phẩm cắm hoa không phụ thuộc vào nguyên liệu mà tùy vào sự cảm nhận của nghệ sỹ và chất liệu thực tế để tạo nên tác phẩm phù hợp với vẻ đẹp, trạng thái của hoa lúc bấy giờ, không có một cái chuẩn mực nào cho nguyên liệu?

- Tôi cảm thấy việc cắm hoa, tương tác với hoa như một phần trong cuộc sống của mình, nó giúp tôi tu tập trên con đường hoa đạo này. Đây chỉ như một quá trình và không có mục đích cố định hay một mục tiêu cụ thể nào mà tôi chỉ hưởng thụ, cảm nhận sự tiến bộ của mình thông qua quá trình đấy.

Giữa nhịp sống hối hả của thời đại, con người dễ bị cuốn vào vòng xoáy của những lo toan, vội vã. Nhưng khi dừng lại, hòa mình vào thiên nhiên, chiêm ngưỡng những cành hoa đang vươn lên, ta lại thấy tâm hồn như được gột rửa, như tìm thấy một khoảng lặng bình yên trong tâm thức. Nghệ thuật cắm hoa có thể là một lối đi để con người tìm lại sự cân bằng, để những rung động tinh tế trong tâm hồn được khơi dậy, để thế giới quan được mở rộng theo một cách nhẹ nhàng và đầy cảm xúc.

Tác giả bên một tác phẩm trong triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Khi cắm hoa, con người không phải đang tạo tác mà chính những bông hoa đang tác động ngược lại, dẫn dắt ta đến sự bình an trong tâm hồn. Hoa phản chiếu trạng thái nội tâm, nếu tâm chưa tĩnh, bàn tay khó có thể sắp đặt nên một bố cục hài hòa.

- Trong bối cảnh hiện nay, giới trẻ sống rất sôi động và nhanh, chị có nghĩ rằng những không gian đậm chất thiền với trà, với những tác phẩm hoa đạo như thế này, có thể có một tác động nào đó giúp họ cân bằng lại không?

- Tôi nghĩ rằng nghệ thuật cắm hoa nói riêng và các bộ môn nghệ thuật nói chung đều rất dễ làm con người ta rung động. Tất nhiên mức độ, phương diện, độ sâu tầng cảm nhận sẽ khác nhau tùy theo mỗi người. Nhưng chắc chắn sẽ khơi gợi được điều gì đó từ cảm xúc bên trong của mình, cái kho kí ức cảm xúc của mình sẽ ngày càng nhiều hơn và tâm hồn mình cũng ngày càng mềm mại hơn, đẹp đẽ hơn từ đó cuộc sống, thế giới quan của mình cũng sẽ ngày một khác đi.

Một góc triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Giữa nhịp sống hối hả của thời đại, con người dễ bị cuốn vào vòng xoáy của những lo toan, vội vã. Nhưng khi dừng lại, hòa mình vào thiên nhiên, chiêm ngưỡng những cành hoa đang vươn lên, ta lại thấy tâm hồn như được gột rửa, như tìm thấy một khoảng lặng bình yên trong tâm thức. Nghệ thuật cắm hoa có thể là một lối đi để con người tìm lại sự cân bằng, để những rung động tinh tế trong tâm hồn được khơi dậy, để thế giới quan được mở rộng theo một cách nhẹ nhàng và đầy cảm xúc.

- Khi thực hiện triển lãm "Nhất Hoa Nhất Khí", điều khiến chị tâm đắc nhất là gì?”

- Triển lãm này mang tên Nhất Hoa Nhất Khí. Điều đó cũng có nghĩa mỗi một cây hoa, ngọn cỏ đều có khí chất và vẻ đẹp của riêng mình. Tôi đã chọn rất nhiều hoa liệu, nhiều phong cách cắm từ những dáng truyền thống cổ điển cho đến phong cách tự nhiên lãng mạn rồi sự phá cách, sáng tạo, hiện đại, tất cả phong cách đều có hết.

Tác giả bên một tác phẩm trong triển lãm Nhất Hoa Nhất Khí.

Trong thời gian diễn ra triển lãm, khách đến tham quan đều là những người yêu thích thiên nhiên, cây cỏ, yêu hoa, yêu nghệ thuật, họ thích đưa thiên nhiên vào trong chính cuộc sống của mình. Tôi muốn người xem có thể tiếp cận được nhiều góc độ nhất có thể để tương tác với hoa từ đó họ có được sự rung động ở nhiều phương diện và sâu sắc nhất.

- Triển lãm khép lại, nhưng dư âm của những câu chuyện về hoa và triết lý cuộc đời từ những tác phẩm Ikebana do chị thể hiện vẫn chưa khép lại. Chị có những dự định gì cho con đường hoa đạo?

- Hoa đạo là một thú vui, một niềm đam mê, một phần cuộc sống của tôi. Triển lãm Nhất hoa nhất khí chỉ là một dấu mốc trong một cuộc hành trình. Hiện tôi vẫn thi thoảng tổ chức những buổi chia sẻ về hoa, workshop cắm hoa… Nếu hữu duyên, tôi sẽ sớm tổ chức thêm những triển lãm Ikebana để chia sẻ đam mê của mình.

- Xin cảm ơn những chia sẻ của nghệ nhân!