Gọi là “cổng trời” vì con đường gấp khúc, thăm thẳm, có đoạn dốc cao chạm mây trắng, khi gần đến Ea Rớt chỉ có một nút thắt nhỏ giống như cái cổng nằm ngang dãy núi Ea Lang. Tổng hành trình tới thôn Ea Rớt phải trải qua 5 con dốc cao với 25km đường trơn đất trượt từ trung tâm xã Cư Pui (Krông Bông, Đắk Lắk), trong đó đường dốc xuyên rừng dài hơn 12 km.
Ở đây, có khoảng 180 hộ dân chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông di cư từ phía Bắc vào.Mưa ở dãy núi Ea Lang là khủng khiếp và dai dẳng nhất. Mưa biến trục đường độc đạo lên “cổng trời” thành cung đường dữ với những “ao cá, ruộng lúa” nhan nhản. Xe máy buộc xích vào bánh, nhiều đoạn phải khiêng. Máy cày chở hàng hóa nghiêng ngả như người say rượu, chỗ lún sâu phải dùng đến dây tời.
Hầu hết nương rẫy nằm bên kia con suối Đất, muốn sang phải dùng bè hoặc đu ròng rọc. Mùa cao điểm thu hoạch hoa màu, nông sản, người dân ùn ùn vượt suối như trẩy hội. Cả người và đồ dùng treo lơ lửng như khỉ, thoắt cái đã chạm vào bờ bên này suối nhưng cũng thoắt cái có thể rơi tủm xuống dòng nước đục ngầu.
Phía sau “cổng trời”, cuộc sống của cư dân thôn Ea Rớt ngày qua ngày lầm lũi với nương rẫy. Người dân nới đây cũng chỉ biết được hình hài ánh sáng của điện và uống ngụm nước sạch hơn 3 năm nay sau hơn 20 năm lập làng. Niềm vui sướng lấp lánh trên khuôn mặt của người già và trẻ nhỏ. Người dân đã tự nguyện hiến đất để lắp đặt hệ thống cung cấp điện và nước sạch sử dụng năng lượng mặt trời.
 |
| Cuộc sống thô sơ, nghèo khó của người dân trên “cổng trời”. |
Từ những năm 1990, Thào Chư Lèo đã cùng gia đình từ bỏ quê Hà Giang vào định cư tại Đắk Lắk. Hỏi tại sao lại chọn “cổng trời” Ea Rớt để xây dựng cuộc đời, trong khi thời điểm đó đất đai ở Tây Nguyên bạt ngàn, nhiều vùng đất màu mỡ nằm ở vị trí bằng phẳng? Tại sao phải khổ thế? Thào Chư Lèo gãi đầu, cười rõ to rồi nói:
“Quê mình ngoài kia chỉ có đá và núi, hạt đất được xem là thứ quý giá nhất, còn hơn là sinh mạng. Khi vào trong này bố mẹ thấy có cái chỗ vừa cao ráo lại nhiều cây nhiều đất mà không va chạm với nhiều người thì thích quá. Dân mình chỉ thích ở với rừng thôi, bây giờ cho chọn lại vẫn chọn ở đây, không đi đâu cả”.
Với cái triết lý sinh tồn ấy, gia đình Thào Chư Lèo cần mẫn khai phá đất đai rồi trồng tỉa. Chỉ cần nhìn thấy cây ngô mọc xanh tốt là sướng cái bụng rồi, ăn mèn mén cả đời cũng được. Anh em nhà Lèo gắn bó cả tuổi thơ trên “cổng trời”. Trai lớn lấy vợ, gái lớn bắt chồng vẫn quần tụ cùng nhau. Với họ, cái “cổng trời” ở đây có nhiều nét giống với “cổng trời” Hà Giang nên nỗi nhớ quê hương phần nào được khỏa lấp.
Chúng tôi đến thăm vợ chồng Lào Seo Sám và Lý Thị Sua khi cơn mưa đang rập rình tràn qua dãy Ea Lang. Sám vừa đi rẫy về, khuôn mặt đẫm mồ hôi. Trong nhà, Sua đang cặm cụi nấu nồi cơm với củi ướt, khói bay nghi ngút, nước mắt giàn dụa. Sám (SN 1993) còn Sua (SN 1996) cưới nhau năm 2011 khi Sám 17 tuổi và Sua 14. Sua vừa chớm tuổi dậy thì thì cũng là lúc phát hiện mình mang thai. Năm sau, Sua hạ sinh một bé trai.
 |
| Con đường dân sinh vào mùa mưa mang nhiều ẩn họa. |
Sua và Sám không muốn nói chuyện với người lạ mà cũng chẳng biết nói gì với cái gia cảnh non nớt, thiếu thốn đủ điều này. Từ ngày cha sinh mẹ đẻ, Sám chỉ quanh quẩn ở cái “cổng trời”, con chữ cũng vừa đủ đánh vần tên mình trên mặt giấy. Lớn lên, Sám còn chưa biết phố xá ở dưới con dốc “cổng trời” kia tấp nập ra sao thì đã bị gán cho trách nhiệm làm chồng. Và làm cha có lẽ là cái bản năng con người của Sám.
Ngày mới về sống chung hai đứa cứ lạ lẫm ngượng ngùng làm sao, bởi vì không quen ăn chung mâm, ngủ chung giường. Từ ngày có đứa con thì cuộc sống gia đình bắt đầu vào nếp. Sua ra dáng đàn bà có tuổi với làn da đồi mồi, mái tóc bù xù, thân hình nhàu nhĩ. Sua phân bua rằng, do sinh con nó tàn phá nhan sắc.
Lời ru buồn không chỉ thăm thẳm trong căn nhà của Sua mà còn tràn ra những căn nhà khác, khi nạn tảo hôn ở nơi này chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Ngôi nhà lụp xụp của vợ chồng Lò Văn Dũng (SN 1990) và Vũ Thị Song (SN 1992) nằm lọt thỏm giữa những quả đồi xanh thắm vắt ngang dãy Ea Lang.
Từ cái tuổi 15 tròn trịa, Song đã chính thức bước sang trang mới. Song cho biết, ở đây con gái nghỉ học mà không kiếm được tấm chồng “lận lưng” thì sẽ bị gọi là ế, sẽ xấu hổ với bạn bè. Mấy năm nay được cán bộ y tế vào tận thôn tuyên truyền và dạy cho cách phòng tránh thai nên các cặp vợ chồng son bắt đầu “hãm” sinh nở. Song tâm sự, mỗi lần có dịp xuống thị trấn, thấy những đứa trẻ bằng tuổi con mình trắng nõn nà, chơi đùa ở các công viên mà thương con ở nhà.
Chung quy lại cũng bởi ở tách biệt “văn minh” và thiếu tiền nên trẻ con không được béo trắng như con người ta. Song tự nhủ thầm, sẽ cố gắng cho các con ăn học đến nơi đến chốn chứ không thì cuộc đời mãi tăm tối, mịt mù như cha mẹ.
