Nằm giữa phố phừờng sầm uất của thành phố Nam Định, chùa Vọng Cung được xây dựng từ thời Gia Long (1802 – 1820), công trình đựơc xây cất để đón tiếp vua và các quan đi kinh lý. Từ giữa thế kỷ trước, chùa là nơi mở lớp Phật học nên mang nét riêng đặc biệt giống một trường học Phật giáo với chính điện có sức chứa hàng trăm người.
Theo quan sát, chùa Vọng Cung hiện tọa lạc trên khuôn viên rộng gần 3.000 m2, nằm ngay trong phố nên thu hút đông khách du lịch gần xa, cùng bà con trong vùng đến ngoạn cảnh, thắp hương. Kiến trúc ngôi chùa cũng đặc biệt với các tòa nhà hai tầng ngang dọc với thiết kế mái chồng diêm, đầu đao cong vút tuy là hành cung nhưng mang nét dáng những cổ tự của Bắc Bộ.
 |
Cổng chùa Vọng Cung. |
 |
Chùa tọa lạc trên diện tích rộng khoảng 3000m2 trong nội thành Nam Định. |
Theo lịch sử ngôi chùa, xưa chùa là nơi đón tiếp nhà vua và các quan đi kinh lý. Năm 1950, nhà sư nổi tiếng Thích Tâm Tri, pháp danh Tuệ Lạng, từ chùa Quán Sứ (Hà Nội) về Nam Định mở lớp Phật học, xin được tu tạo hành cung xưa thành ngôi chùa. Từ năm 1983 – 1986, Hòa Thượng trụ trì Thích Thuận Đức đã tổ chức xây dựng lại ngôi chùa quy mô như ngày nay. Nơi đây ngoài thờ tự Phật giáo còn là một trung tâm đào tạo tăng ni của tỉnh Nam Định.
 |
Bước qua cánh cổng tả, hữu sẽ đưa bạn tới khoảng sân rộng, rợp bóng cây to và cây cảnh bon-sai. Khung cảnh thanh tịnh, xanh mát làm dịu lòng khách giữa nơi phố xá ồn ào. Cầu thang rộng đặt dưới mái hiên dẫn khách lên gác hai là chùa chính năm gian rộng khác biệt với mọi ngôi chùa cổ nước Việt. Đại bái có thể chứa một lúc hàng trăm người thăm.
 |
Khoảng sân rộng lát gạch đỏ sạch bóng thanh tĩnh dưới tán cây xanh mát. |
 |
Một góc sân vườn chùa Vọng Cung. |
Bàn thờ Phật trang nghiêm, u tĩnh đặt ở hậu cung hương khói ngày đêm. Tượng thờ sơn son thếp vàng, mang dấu ấn thời Nguyễn, kỹ lưỡng, mềm mại. Đẹp nhất là những pho Tam thế Tây phương: Thích Ca, Phổ Hiền, Văn Thù, A Nan, Ca Diếp, Cửu Long… Tầng dưới chùa là nhà tổ, nhà trai, bên cạnh nhà giảng rộng, đủ chỗ cho hai trăm sễ trẻ học kinh.
 |
Những bức phù điêu bằng đá chạm hình rồng phượng. |
 |
Vườn mộ tháp trong khuôn viên chùa. |
Nghệ thuật chạm, khắc gỗ điêu luyện thế kỷ 19 cũng để lại dấu ấn trên nhiều mảng kiến trúc và trang trí. Các tác phẩm điêu khắc không nhiều, nhưng lạ mắt. Đôi câu đối là hai tác phẩm độc đáo chạm lộng rồng nổi, thếp vàng trên toàn bề mặt, chữ thì đặt nổi trên hình. Hai bức cửa võng ở hậu cung, viền chạm trổ đôi rồng chầu mặt nguyệt; trong chạm “mai-điểu” với bố cục lạ mắt mà hài hòa.
Trong số những hiện vật, đồ thờ bằng đồng, đặc sắc là quả chuông lớn, điểm chuông sớm tinh mơ thì tiếng ngân vang tới ngoại thành.
