Vẻ đẹp mê hoặc của các cụm tháp Chăm ở Bình Định

Cụm tháp Đôi là một công trình kiến trúc độc đáo, dấu tích văn hóa Chăm còn lại khá nguyên vẹn trên đất Quy Nhơn ngày nay (ảnh: Dũng Nhân).
Cụm tháp Đôi là một công trình kiến trúc độc đáo, dấu tích văn hóa Chăm còn lại khá nguyên vẹn trên đất Quy Nhơn ngày nay (ảnh: Dũng Nhân).
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Đến Quy Nhơn, hẳn nhiều người sẽ được nghe những câu ca dao mà người dân phố biển nơi đây yêu thích, thuộc lòng: “Cầu Đôi nằm cạnh tháp Đôi/ Vật vô tri còn đèo bòng duyên đôi lứa huống chi tôi với mình” hay như: “Cầu Đôi liền với tháp Đôi/ Quanh năm quấn quýt như tôi với nàng”…

Tháp Đôi trong những câu ca dao trên chính là một công trình kiến trúc độc đáo, dấu tích văn hóa Chăm còn lại khá nguyên vẹn trên đất Quy Nhơn ngày nay.

Cụm tháp Đôi tọa lạc ở đường Trần Hưng Đạo (phường Đống Đa, TP Quy Nhơn) nằm trong khuôn viên có diện tích khoảng 6.000m2 được tô điểm với những hàng cây xanh mát và thảm cỏ xanh, đây là một địa điểm lý tưởng cho du khách dừng chân thưởng lãm.

Cụm tháp Đôi gồm tháp lớn cao khoảng 25m, tháp nhỏ cao 23m (ảnh: Dũng Nhân).
Cụm tháp Đôi gồm tháp lớn cao khoảng 25m, tháp nhỏ cao 23m (ảnh: Dũng Nhân).

Theo các nhà nghiên cứu, cụm tháp Đôi có niên đại cuối thế kỷ XI đến đầu thế kỷ XIII, với cấu trúc độc đáo, gồm 2 tháp: tháp lớn cao khoảng 25m, tháp nhỏ cao 23m, cửa chính của 2 tháp đều quay về hướng Nam. Cụm tháp được xây bằng gạch nung xếp khít với nhau bằng một thứ chất kết dính đặc biệt, một kỹ thuật xây độc đáo chỉ có ở người Chăm mà ngày nay người ta vẫn chưa giải mã được.

Các góc tháp được trang trí bằng nhiều tượng chim thần Garuda, tạp chủng đầu voi mình sư tử và hình người ngồi có 6 hoặc 8 tay bằng đá theo tín ngưỡng của người Chăm. Tất cả đều được chạm khắc rất tinh xảo, sinh động. Bên trong tháp lớn thờ linh vật Linga và Yoni thông qua biểu tượng cối và chày giã gạo.

Cụm tháp Bánh Ít là một khu di tích đẹp, đặc sắc và còn lại nhiều tháp nhất của vương quốc Chăm Pa trên mảnh đất Bình Định (ảnh: Dũng Nhân).
Cụm tháp Bánh Ít là một khu di tích đẹp, đặc sắc và còn lại nhiều tháp nhất của vương quốc Chăm Pa trên mảnh đất Bình Định (ảnh: Dũng Nhân).

Khi đi qua đoạn cầu Bà Di nằm trên quốc lộ 1A thuộc xã Phước Hiệp (huyện Tuy Phước), du khách sẽ thấy chon von những ngọn tháp cao trên đỉnh đồi in nền trên nhánh sông Côn, đó chính là cụm tháp Bánh Ít. Đây là một khu di tích đẹp, đặc sắc và còn lại nhiều tháp nhất của vương quốc Chăm Pa trên mảnh đất Bình Định.

Cụm tháp Bánh Ít được tạo lập vào giai đoạn cuối thế kỷ XI đến đầu thế kỷ XII, gồm 4 tháp: tháp chính, tháp cổng, tháp bia, tháp hỏa. Mỗi tháp là một kiến trúc riêng biệt mang sắc thái khác nhau, trên đỉnh mỗi tháp đều có tượng thần Siva làm bằng đá.

Tháp chính cao hơn 29m, nhìn từ xa trông giống như chiếc bánh ít lá gai, có một cửa chính ở phía Đông và 3 cửa giả. Ðây là kiến trúc Kalan với cửa chính nhô ra khỏi mặt tường đến 2m, vòm cửa hình mũi giáo, chính giữa vòm có phù điêu mặt Kala, diềm mái vòm là một băng phù điêu hình khỉ thần HaNuMan đang múa.

Vẻ đẹp mê hoặc của cụm tháp Bánh Ít nhìn từ trên cao (ảnh: Dũng Nhân).
Vẻ đẹp mê hoặc của cụm tháp Bánh Ít nhìn từ trên cao (ảnh: Dũng Nhân).

Tháp cổng cao chừng 13m, xây trên bình đồ hình vuông. Vì có chức năng làm cổng nên tháp này có 2 cửa thông nhau theo hướng Đông - Tây, được trang trí đơn giản hơn so với tháp chính và cùng nằm trên một trục thẳng với cửa tháp chính. Nằm cách tháp cổng chừng 22m về phía hướng Nam là tháp bia, có kích thước và cấu trúc giống tháp cổng phía Đông.

Cạnh tháp chính là tháp hỏa cao khoảng 10m, được xây theo bình đồ hình chữ nhật. Do chỉ là một kiến trúc phụ có chức năng như một nhà kho (nơi người Chăm xưa dùng để đồ tế lễ) nên tháp có hình dáng và cấu trúc mô phỏng ngôi nhà sàn dân gian.

Dương Long là cụm tháp bằng gạch cao nhất Đông Nam Á đang tồn tại (ảnh: Dũng Nhân).
Dương Long là cụm tháp bằng gạch cao nhất Đông Nam Á đang tồn tại (ảnh: Dũng Nhân).

Cụm tháp Dương Long nằm ở địa phận 2 thôn Vân Tường (xã Bình Hòa) và thôn An Chánh (xã Tây Bình, huyện Tây Sơn) được xây dựng khoảng nửa cuối thế kỷ XII và hiện là cụm tháp bằng gạch cao nhất Đông Nam Á đang tồn tại. Cụm tháp là một quần thể gồm 3 tháp kỳ vĩ, xếp thẳng hàng trên vùng đồi theo trục Bắc - Nam, với chiều cao tháp bắc 32m, tháp giữa 39m, tháp nam 33m. Các tháp đều có cấu trúc chia làm 3 phần rõ rệt: đế, thân, mái tháp.

Điểm đặc biệt ở cụm tháp Dương Long là sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa và Khmer. Nghệ thuật Chăm Pa thể hiện qua bình đồ chân tháp vuông, vật liệu xây dựng chủ yếu là gạch, cùng các đề tài trang trí truyền thống của Chăm Pa như mặt Kala, dải hoa văn hình bầu vú, hoa văn cánh sen... Các yếu tố ảnh hưởng của nghệ thuật kiến trúc Khmer thể hiện ở hình dáng thân tháp, kết hợp sử dụng đá trong kiến trúc gạch và các họa tiết trang trí như rắn Naga, chim thần Garuda.

Biểu diễn võ cổ truyền Bình Định bên tháp Dương Long (ảnh: Dũng Nhân).
Biểu diễn võ cổ truyền Bình Định bên tháp Dương Long (ảnh: Dũng Nhân).

Kết quả các cuộc khai quật khảo cổ và nhiều dấu tích kiến trúc đã sụp đổ cho thấy, nơi đây đã từng là một khu đền tháp lớn. Các tháp hiện còn ở cụm tháp Dương Long là những kiến trúc trung tâm, thờ 3 vị thần tối cao của Ấn Độ giáo là Brahma, Visnu và Shiva. Lần bước bên tháp xưa rêu phong cổ kính, du khách như lạc vào thế giới Chăm Pa xưa lung linh, huyền bí.

Đến với các cụm tháp Chăm ở Bình Định, chiêm ngưỡng công trình nghệ thuật, tôn giáo độc đáo từ trí tuệ và bàn tay tài hoa của người Chăm xưa, ngậm ngùi trước phế tích còn lại của một vương triều đã mất, lắng lòng trước sự khắc nghiệt của thời gian và dâu bể chắc chắn sẽ đem lại cho du khách nhiều cảm xúc.

Tỉnh Bình Định hiện còn 8 cụm tháp Chăm (Bánh Ít, Dương Long, Đôi, Cánh Tiên, Phú Lốc, Thủ Thiện, Bình Lâm, Hòn Chuông), với 14 tháp có niên đại từ thế kỷ XI - XV. Trong đó, nổi bật và thu hút khách du lịch đến tham quan nhất là tháp Đôi, tháp Bánh Ít, tháp Dương Long. Tất cả các tháp Chăm trên địa bàn Bình Định đều đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Tin cùng chuyên mục

'Tấm vé' về với Hà Nội xưa

'Tấm vé' về với Hà Nội xưa

(PLVN) - Thủ đô nghìn năm văn hiến Hà Nội được ví như bảo tàng sống với hàng ngàn di tích lịch sử, văn hóa nổi bật. Vì thế, Hà Nội luôn là nguồn cảm hứng bất tận, là đề tài rung động tâm hồn các nghệ sỹ trong nỗ lực gìn giữ văn hóa đất Kinh kỳ.

Đọc thêm

Rộn ràng Xẩm từ miền quê huyền thoại

Nhiều thế hệ cùng tham gia CLB hát xẩm Hà Thị Cầu.
(PLVN) - Ninh Bình được coi là một trong những cái nôi của Xẩm, gắn liền với cố nghệ nhân hát Xẩm nổi tiếng Hà Thị Cầu. Việc bảo tồn giá trị nghệ thuật hát Xẩm đang được tỉnh Ninh Bình thực hiện với mục tiêu tạo thành sản phẩm du lịch, góp phần định vị điểm đến của du lịch Ninh Bình trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Về miền “Tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ”…

Di tích Đền Trần Nam Định.
(PLVN) - Ở Nam Định, nếu như Đền Trần tượng trưng cho tín ngưỡng thờ Cha thì Phủ Dầy gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu (Mẹ). Nếu như Đền Trần có nghi lễ khai Ấn đêm 14 tháng Giêng thì Phủ Dầy gắn liền với chợ Viềng mỗi năm chỉ họp một phiên…

Sứ mệnh Hoa Lư sẽ trở thành đô thị cố đô - di sản

Du lịch miền di sản cố đô, điểm hẹn bốn mùa. Ảnh Sở Du lịch Ninh Bình.
(PLVN) - Theo các chuyên gia, Nghị quyết số 16-NQ/TU ngày 23/8/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ Ninh Bình về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2023 - 2030, trong đó mục tiêu đến năm 2025 sẽ định hình tính chất đơn vị hành chính mới sau hợp nhất thành phố Ninh Bình và huyện Hoa Lư là “Đô thị Cố đô - Di sản” là đúng đắn và có tầm nhìn…

Nữ cán bộ nội đô và ký ức Hà Nội tháng 10 năm ấy…

Ảnh tư liệu
(PLVN) - 70 năm đã trôi qua, nhưng ngày 10/10/1954 là dấu ấn lịch sử không thể quên đối với các thế hệ người dân Việt Nam nói chung, Thủ đô Hà Nội nói riêng. Với bà Đỗ Thị Kim Dung, nguyên cán bộ Thành hội Phụ nữ Hà Nội, một chứng nhân lịch sử, đã từng tham gia sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc 70 năm về trước, thì ngày này còn có một ý nghĩa đặc biệt, trở thành một kỷ niệm không phai với những năm tháng thanh xuân đầy nhiệt huyết…

Hà Nội bảo tồn, giữ gìn trầm tích văn hóa ngàn năm

Hồ Hoàn Kiếm đẹp thơ mộng. (Ảnh: Q.T)
(PLVN) - Không chỉ là trung tâm chính trị, kinh tế, khoa học, giáo dục quan trọng của cả nước, Hà Nội còn chứa đựng trầm tích văn hóa được bồi đắp qua hàng nghìn năm lịch sử với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đa dạng, phong phú và đặc sắc. UBND TP Hà Nội vừa ban hành kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn thành phố đến 2025 và các năm tiếp theo. TP Hà Nội dự kiến chi ngân sách hơn 14.000 tỷ đồng để đầu tư tu bổ, tôn tạo các di tích trên địa bàn.

'Có xem chèo Khuốc với anh, thì về…'

Hát chèo đã trở thành một phần sinh hoạt văn hóa cộng đồng không thể thiếu của người dân Thái Bình. Ảnh TXVN.
(PLVN) - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã đồng ý đệ trình hồ sơ để UNESCO xem xét, đưa “Nghệ thuật Chèo” vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm tự hào của cả nước và người dân quê lúa Thái Bình - một trong những cái nôi của nghệ thuật Chèo truyền thống Việt Nam…

Chuyện xưa Hà Nội qua những tour du lịch hấp dẫn

Câu chuyện làm thuốc của một gia đình làm thuốc ở phố cổ Hà Nội trong Chuyện phố hàng. (Ảnh: Hoàng Lân)
(PLVN) - Thông qua những tour khám phá di sản, di tích về đêm tạo sự lôi cuốn đặc biệt với du khách, Hà Nội đang nắm bắt cơ hội đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, gắn liền với bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của mảnh đất Thăng Long ngàn năm.

Thăm đền Đông Cuông trải nghiệm lễ hội cúng cơm mới

Đền Đông Cuông- nơi khởi nguồn thờ Mẫu Thượng ngàn. (Ảnh trong bài: Bảo Mi)
(PLVN) - Đền Đông Cuông (thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái) là điểm nhấn tâm linh, không gian hội tụ, lan tỏa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, là địa điểm du lịch tâm linh ở Tây Bắc. Cùng với lễ hội cúng cơm mới, du khách thập phương đến chiêm bái và trải nghiệm không gian thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn của người Việt.

Chuyện giữ nghề ở Hà Nội

Để phục vụ khách du lịch, các cơ sở kinh doanh tại làng lụa Vạn Phúc đã sản xuất đa dạng các sản phẩm làm quà tặng nhằm giới thiệu, quảng bá với du khách các sản phẩm làng nghề. (Ảnh: ĐH)
(PLVN) - Hà Nội từ lâu được biết đến là mảnh đất có nhiều nghề, phố nghề, làng nghề truyền thống nổi tiếng. Tuy nhiên, qua những biến thiên của thời gian, nhiều nghề đã và đang bị mai một hoặc đang tồn tại một cách lay lắt. Sự mai một của nghề truyền thống, không chỉ làm mất đi kế sinh nhai của người dân, mà còn mất đi một chiều cạnh văn hóa đã từng gắn bó với một vùng đất…

Để người trẻ yêu Tuồng

Cảnh trong vở diễn “Nghêu Sò Ốc Hến” của Nhà hát Tuồng Việt Nam.
(PLVN) - Hiện nay, có một điều đặc biệt là rất nhiều bạn trẻ từ tò mò, lạ lẫm đã bắt đầu có thói quen mua vé đi xem diễn Tuồng và đã có những người trẻ làm cho bộ môn nghệ thuật cổ điển, khó xem này đi vào đời sống giải trí. Phóng viên đã có buổi trò chuyện với Bùi Yến Linh - Trưởng nhóm Marketing - Truyền thông, thuộc Phòng Tổ chức Biểu diễn Nhà hát Tuồng Việt Nam về cách làm mới thu hút người trẻ mua vé xem tuồng như đi nghe nhạc trẻ.

Ký ức về sân bay Nội Bài và đời sống Hà Nội 45 năm trước

Mặt trước giấy thu hồi hộ chiếu cùng dấu nhập cảnh ở Nội Bài của Công an ngày 17/7/1979 vẫn với tên “CỬA KHẨU GIA LÂM”. Mặt sau tờ giấy thu hồi hộ chiếu ngày ấy với nhằng nhịt những chữ ký cho phép tạm trú và đong gạo.
(PLVN) - Hà Nội vừa kỷ niệm 70 năm ngày tiếp quản Thủ đô. 70 năm đã qua, biết bao nhiêu đổi thay… Chứng kiến sự phát triển không ngừng ở Hà Nội hôm nay ngày càng văn minh, hiện đại nhiều người cũng chưa quên về những năm tháng Hà Nội còn khó khăn, thiếu thốn.

Thương nhớ cửa ô xưa của kinh thành Thăng Long

Thương nhớ cửa ô xưa của kinh thành Thăng Long
(PLVN) - Cửa ô - một kiến trúc rất nhỏ bé trong tổng thể các công trình kiến trúc nổi tiếng của Hà Nội qua nhiều thời kỳ lịch sử, nhưng lại lưu giữ trong mình một câu chuyện thật dài của Hà Nội. Đó là lịch sử, là chính trị, là văn hóa, là đời sống xã hội. Cửa ô gần gũi, thân thương trong kí ức bao người, nhắc ta về quá khứ vàng son của cha ông, để ta thêm trân trọng hiện tại và dựng xây tương lai.

Báo Pháp luật Việt Nam đạt giải B cuộc thi viết 'Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long' năm 2024

Phóng viên Lê Võ Nguyệt Thương (áo dài đen bên phải) giành giải B cuộc thi viết “Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long” năm 2024
(PLVN) - Chiều 8/10, tại Hà Nội, Quận ủy Tây Hồ tổ chức Hội nghị tổng kết và trao giải cuộc thi viết “Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long” năm 2024. Bài báo “Có một Hồ Tây như thế” của phóng viên Lê Võ Nguyệt Thương thuộc Báo Pháp luật Việt Nam được vinh danh tại lễ trao giải.

Lão tướng giữ thành Hà Nội

Điện kính thiên. (Ảnh trong bài của bác sĩ người Pháp Hocquard)
(PLVN) - Nguyễn Tri Phương khi bị thương nặng đã nằm gan lì trong thành Hà Nội, quân Pháp mang thuốc và cháo cho ăn ông đều cự tuyệt. Ông mất lúc 74 tuổi và xứng đáng là một trung thần của triều Nguyễn.

Phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô: Cần bảo tồn, lưu giữ tinh hoa ẩm thực mùa thu Hà Nội

Một số món ăn đặc trưng của mùa thu Hà Nội đang dần bị thất truyền. (Nguồn: Travellive)
(PLVN) - Mùa thu Hà Nội không chỉ có phong cảnh đẹp mà còn nức tiếng với những món ăn truyền thống hấp dẫn. Đây là một trong những thế mạnh để Hà Nội khai thác trong công cuộc phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô. Tuy nhiên, hiện nay có một số “đặc sản” mùa thu Hà Nội đang dần bị mai một.

Bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa theo đúng cam kết của Việt Nam với UNESCO

Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - Nét văn hóa dân gian của người Việt. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN)
(PLVN) - Tiếp sau bài báo “Lộng ngôn” trong cộng đồng Tín ngưỡng thờ Mẫu: Đừng để di sản văn hóa bị ảnh hưởng” đăng báo in số 272 phát hành ngày 28/9/2024, Báo Pháp luật Việt Nam đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi tích cực của bạn đọc và các chuyên gia văn hóa xung quanh vấn đề giải pháp để bảo vệ phát triển di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”.