Thái sư Lưu Cơ sinh ngày 3 tháng Giêng năm 940 ở Tri Hối, châu Đại Hoàng, nay là xã Gia Tân, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Ông là đồng hương, cùng thế hệ của Đinh Bộ Lĩnh, Đinh Điền, Nguyễn Bặc và Trịnh Tú từ thuở cờ lau tập trận.
Khi Đinh Bộ Lĩnh phất cờ tụ nghĩa ở động Hoa Lư thuộc Gia Hưng, Gia Viễn ngày nay, Lưu Cơ khi mới ngoài 20 tuổi đã cùng Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Trịnh Tú sát cánh cùng Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân thu giang sơn về một mối. Ông trực tiếp cầm quân đánh dẹp sứ quân Lý Khuê (tức Lý Lãng Công) ở Siêu Loại - Bắc Ninh.
 |
Các đại biểu thực hiện nghi lễ gắn biển phố Lưu Cơ (ảnh BTC). |
Năm Mậu Thìn 968, sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, sau đó phong Lưu Cơ làm Thái sư Đô hộ phủ, Nguyễn Bặc làm Định quốc công, Lê Hoàn làm Thập đạo tướng quân, Đinh Điền làm Ngoại giáp.
Thái sư Lưu Cơ là vị tướng có tài thao lược, là vị quan đầu triều trông coi hình án, là nhà cai trị giỏi, nhất quán vì độc lập, tự chủ của đất nước. Với tư cách là người giúp Đinh Tiên Hoàng coi sóc đất nước về mặt hình pháp của Nhà nước độc lập đầy đủ đầu tiên, ông được ngành Tòa án nhân dân của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cân nhắc tôn vinh như là Ông Tổ của ngành.
Cũng từ năm 971, với tư cách là Thái sư Đô hộ phủ, Lưu Cơ được Đinh Tiên Hoàng giao cai quản thành Đại La và quản lý cả vùng Giao Châu cũ - tức Bắc Bộ ngày nay - đóng bản doanh tại thành Đại La, Thủ phủ của Giao Châu.
Ông có công lớn trong việc cải tạo, xây dựng thành Đại La - tòa thành của An Nam đô hộ phủ từ thời thuộc Đường - thành tòa thành của nước Đại Cồ Việt độc lập, tự chủ. Từ tòa thành hướng vọng về phía bắc, Lưu Cơ đã cho sửa sang tòa thành hướng về phía nam - nơi định đô của Đinh Tiên Hoàng tại Hoa Lư.
Khi triều Đinh suy vong, Thập đạo tướng quân Lê Hoàn lên ngôi Hoàng đế lập nên nhà Tiền Lê, Thái sư Đô hộ phủ Lưu Cơ đã giúp Lê Hoàn huy động nhân tài vật lực tổ chức cuộc kháng chiến chống quân Tống vào năm 981 thắng lợi.
 |
TS Lưu Văn Thành - Chủ tịch Hội đồng Lưu tộc Việt Nam phát biểu tại buổi lễ (ảnh BTC). |
Thái sư Lưu Cơ là vị tướng cai quản, tu tạo thành Đại La liên tục trong vòng 40 năm (971-1010) qua ba triều đại, chuẩn bị về mọi mặt cho cuộc dời đô của Lý Công Uẩn từ Hoa Lư về Thăng Long thành công tốt đẹp vào tháng 7/1010. Chính ông là người đã "trao chìa khóa" thành Đại La cho triều đại mới và cáo quan về ở ẩn khi đã 70 tuổi.
Kỷ niệm 1010 năm ngày mất của Thái sư Lưu Cơ (1013-2023), Hội Khoa học lịch sử Việt Nam đã chủ trì tổ chức thành công hội thảo về danh nhân Lưu Cơ, nêu rõ những công lao của ông trong lịch sử dựng nước và giữ nước thời Đinh. Những ghi nhận từ hội thảo là tiền đề cho việc Hà Nội ghi danh vị công thần thời Đinh tại đường phố mang tên ông hôm nay.
Phố Lưu Cơ thuộc phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, dài 1.160m, rộng 24m (lòng đường 14m, vỉa hè mỗi bên 5m), từ ngã tư giao cắt đường Hoàng Minh Thảo đối diện tòa N01 T3 - Khu đô thị Ngoại giao đoàn đến ngã tư giao cắt đường Xuân Tảo - Phạm Văn Đồng. Đây là con đường trong khu đô thị mới, khi các công trình xây dựng hai bên hoàn thành sẽ là con đường đẹp, kiến trúc và cảnh quan hiện đại.
Tại buổi lễ, TS Lưu Văn Thành - Chủ tịch Hội đồng Lưu tộc Việt Nam bày tỏ: "Sự kiện này vô cùng ý nghĩa với mốc thời gian trên 1.050 năm về trước Thái sư Lưu Cơ đã cai quản thành Đại La. Thay mặt bà con Lưu tộc Việt Nam tôi xin chân thành cảm ơn Đảng, Nhà nước và Lãnh đạo TP Hà Nội, Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, quận Bắc Từ Liêm và phường Xuân Tảo đã có quyết định đặt tên phố Lưu Cơ và chia sẻ niềm vui với bà con họ Lưu Việt Nam cũng như với các gia đình của các danh nhân được mang tên đường, phố tại quận Bắc Từ Liêm lần này".
Cũng trong buổi sáng 21/10/2023, quận Bắc Từ Liêm đã công bố quyết định và gắn biển tên 3 tên đường phố khác là phố Nguyễn Duy Thì, phố Dương Văn An (khu đô thị Ngoại giao đoàn và khu đô thị Starlake, phường Xuân Tảo) và phố Phạm Tiến Duật phường Cổ Nhuế).
