Nhất thốn quyền - Tuyệt kỹ làm nên tên tuổi
Lý Tiểu Long (27/11/1940-20/7/1973) là một diễn viên võ thuật nổi tiếng trong nền điện ảnh Hoa Kỳ và là người sáng lập võ phái Triệt Quyền Đạo. Ông là một huyền thoại trong thế giới điện ảnh và võ thuật, dù qua đời sớm nhưng các bộ phim của ông luôn làm say mê khán giả nhiều thế hệ bởi những màn biểu diễn và giao đấu đẹp mắt, chân thực cũng như không có một chút kỹ xảo nào. Chiêu thức nổi tiếng làm nên tên tuổi Lý Tiểu Long chính là cú đấm ở khoảng cách 1 inch (tương đương 2,54cm) với lực sát thương cực lớn.
Ngày 2/8/1964, võ sư quyền thuật nổi tiếng người Mỹ Ed Parker đã mời Lý Tiểu Long biểu diễn tại giải vô địch Karate quốc tế Long Beach (California, Mỹ). Tại đây, trước sự chứng kiến của hàng ngàn khán giả, Lý Tiểu Long đứng đối mặt với một võ sinh karate, tay phải từ từ ướm lên phía trước ngực đối phương ở khoảng cách chừng 3 cm (1 inch), tay trái chống hông. Không cần lùi lại lấy đà, Tiểu Long đột ngột thúc mạnh tay phải về phía trước. Lực từ cú đấm rất mạnh khiến võ sinh karate ngã ngửa ra phía sau.
Sau khi chứng kiến cú đấm tuyệt kỹ của “Cú đấm 1 inch” (về sau được coi là tuyệt kỹ Nhất thốn quyền trong Triệt Quyền Đạo) và màn chống đẩy bằng hai ngón tay, Ed Parker đã phải thốt lên: “Lý Tiểu Long là người duy nhất trong số 2 tỷ người trên trái đất hiện nay có thể làm được những điều anh ta nói”.
Nhất thốn quyền nguyên là kỹ thuật chiến đấu của Vịnh Xuân quyền. Đây là chiêu thức mang đầy đủ đặc trưng của Vịnh Xuân quyền với nguyên lý cận chiến “Lấy ngắn thắng dài, chú trọng về tốc độ”. Ngày còn ở Hong Kong (Trung Quốc) theo học danh sư Diệp Vấn, Lý Tiểu Long đã được truyền thụ tuyệt chiêu này.
Đó là kỹ thuật mà bất kỳ môn đệ nào của Vịnh Xuân cũng nắm được nhưng để nâng lên tầm công phu như Tiểu Long về cả sức công phá, tốc độ ra đòn thì không phải ai cũng làm nổi. Các môn đồ Vịnh Xuân quyền được học hai kỹ thuật Nhất thốn quyền, có chiêu dùng để biểu diễn nhưng có chiêu thì vô cùng khốc liệt, có thể đả thương, thậm chí khiến đối phương đột tử. Người ta truyền tai nhau rằng, chịu một cú Nhất thốn quyền hoàn chỉnh cũng giống như cảm giác bị một quả tạ 60kg đạp vào người.
 |
| Trên thế giới chỉ có duy nhất Lý Tiểu Long có thể tung ra đòn Nhất thốn quyền đáng sợ như vậy. |
Năm 1969, Lý Tiểu Long tiếp tục biểu diễn Nhất thốn quyền làm gãy đôi tấm gỗ trước hàng trăm khán giả của đài TVB Hong Kong. Những tràng pháo tay tán thưởng và tán phục của người hâm mộ quê nhà khiến Lý Tiểu Long sau đó đã nhiều lần trình diễn lại tuyệt chiêu này.
Về sau, trong chương trình truyền hình Mythbusters của Mỹ đã nói về cú đấm trên với tên gọi “The One Inch Punch”. Người ta kiểm tra định lượng cú đấm bằng phương pháp đo lường. Các chuyên gia của chương trình đã so sánh lực của tuyệt kỹ Nhất thốn quyền với một cú đấm từ xa của chuyên gia kỹ xảo và chủ xị chương trình Mythbusters lúc đó là Jamie Hyneman. Nhất thốn quyền có lực là 153 pounds (69 kg), trong khi một cú đấm thông thường là 325 pounds (147 kg).
Đâu là lời giải cho bí mật của chiêu thức?
Trước đây, một số tờ báo, nhà khoa học, chuyên gia võ thuật... đã tìm cách để giải mã về sức mạnh “Cú đấm 1 inch” nổi tiếng. Tờ South China Morning Post đã đăng tải một bài viết phân tích sức mạnh Nhất thốn quyền của Lý Tiểu Long thông qua vật lý học dựa trên những nguyên tắc cơ bản của môn phái Vịnh Xuân quyền. Tờ báo đã dẫn một bài viết của chuyên gia ở Hong Kong là Tom Yam (tiến sĩ kỹ thuật điện và bằng MBA của Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, Mỹ): “Với chiều cao 1,7 mét và nặng 61kg, Lý Tiểu Long tung ra cú đấm với tốc độ 190km/h.
Điều đó tương đương với một chuyến tàu cao tốc đâm vào bạn trong một khoảng cách không lớn hơn đốt ngón tay. Khả năng của Lý Tiểu Long cung cấp một lượng năng lượng khổng lồ nhanh đến mức khiến cho nắm đấm của ông trở thành vũ khí chết người”.
Người ta cũng cho rằng “Cú đấm 1 inch” sử dụng nguyên lý toán học rằng khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm là một đường thẳng. So với cú đấm khá phổ biến được thực hiện theo quỹ đạo hình vòng cung về phía đối thủ, cú đấm cơ bản của Vịnh Xuân quyền được đẩy dọc theo một đường thẳng. Trong đó, cổ tay không bao giờ bị uốn cong. Nó được giữ thẳng sao cho xương ở mu bàn tay thẳng hàng với xương ở cổ tay và cẳng tay, cho phép tác động lớn nhất được hỗ trợ bởi cánh tay, thân và chân.
Ngược lại, một cú đấm có quỹ đạo hình vòng cung có 3 vấn đề: cú đấm di chuyển một khoảng cách xa hơn đến mục tiêu của nó và mất nhiều thời gian hơn; nguy cơ tự gây thương tích; và sự tiêu tán ngoài ý muốn của năng lượng. Cổ tay bị uốn cong trong một chuyển động giống như vòng cung dễ bị chấn thương khi va chạm. Năng lượng bị tiêu tan khi cú đấm trúng mục tiêu ở góc nghiêng... Trong cú đấm cơ bản của Vịnh Xuân quyền, tất cả năng lượng đều hướng vào mục tiêu mà ít hoặc không có năng lượng lãng phí đi ngang.
Trong vật lý, lực bằng liên quan đến gia tốc và khối lượng, để tạo ra một lực lớn hơn sẽ cần một khối lượng lớn hơn - một lợi thế cho những người cao lớn và trọng lượng nặng hơn. Tuy nhiên, vũ lực là lực di chuyển tạo ra động năng - sự truyền năng lượng từ người tung một cú đấm vào người khác. Do đó, trong việc tạo ra động năng, vận tốc quan trọng hơn khối lượng và có tác động lớn hơn. Tốc độ không bị giới hạn bởi các thuộc tính vật lý như trọng lượng và chiều cao. Tốc độ nhanh hơn khiến đối thủ khó có thể né được cú đấm hơn và ra đòn mạnh hơn.
Theo nghiên cứu của Phó Giáo sư giải phẫu học Jessica Rose của Đại học Standford, cú đấm của Lý Tiểu Long có lực đạo đáng sợ không chỉ nhờ vào sức mạnh cơ bắp, mà còn dựa vào cấu trúc thần kinh đặc biệt. Cụ thể, khi thực hiện “Cú đấm 1 inch”, chân trụ và chân sau của Lý Tiểu Long duỗi thẳng ra một cách cực kỳ nhanh nhờ vào khớp gối. Khi Lý Tiểu Long duỗi chân đột ngột, hông của ông cũng xoay với tốc độ cực nhanh và vai phải (tay đấm) giật mạnh về phía trước. Sau khi đấm vỡ mảnh gỗ, tay của ông được kéo về phía sau ngay lập tức. Thời gian tác dụng lực của cú đấm càng ngắn, lực chứa bên trong càng nhiều và cú đấm càng mạnh.
Trong vài giây ngắn ngủi, Lý Tiểu Long đã kết hợp sức mạnh của những nhóm cơ lớn nhất trên khắp cơ thể để tạo nên một cú đấm huyền thoại. Mỗi khớp và cơ bắp trên cơ thể Lý Tiểu Long đều có khoảnh khắc tăng tốc cực đại tất cả các bộ phận tham gia thực hiện chuyển động đều phải đạt tới đỉnh điểm và phải căn thời gian chính xác gần như tại cùng một thời điểm.
Sau này, các nhà khoa học đã chứng minh động năng mà cú đấm của Lý Tiểu Long tạo ra lên đến 294 Jun. Để thấy mức nguy hiểm của cú đấm này, họ đã so sánh với động năng của viên đạn 9x19 mm Parabellum khi rời nòng cũng chỉ khoảng 458 Jun. Theo Ed Parker - võ sĩ nổi tiếng người Mỹ thời điểm đó thì trên thế giới chỉ có duy nhất Lý Tiểu Long có thể tung ra đòn Nhất thốn quyền đáng sợ như vậy.
Lý Tiểu Long đã ra đi khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Nhưng những câu chuyện về cuộc đời ông thì còn được người đời lưu truyền mãi. Ngày nay ở Hồng Kông người ta cho dựng một bức tượng đồng hình Lý Tiểu Long đang ra đòn dũng mãnh.
Tuy nhiên, trên tất cả những vinh quang và sự nổi tiếng, Lý Tiểu Long là hình tượng điển hình nhất cho triết lý: “Kỹ thuật võ công thượng hạng chỉ thực sự phát huy tác dụng khi người học võ mang trong mình cái ‘đạo’ của võ, cái ‘đạo’ của người quân tử”. Trong tâm trí của những người yêu võ thuật, yêu mến công lý và sự công bằng, Lý Tiểu Long mãi mãi là một tượng đài bất tử đi cùng năm tháng.
