Điều chưa biết về những “Vịt què” trên chính trường Mỹ

Điều chưa biết về những “Vịt què” trên chính trường Mỹ
(PLO) - Vịt què” (lame duck) là từ lóng mà nguyên gốc được dùng để chỉ các nhà đầu tư không thể trả nợ. Nhưng ở Mỹ, suốt 100 năm qua, “vịt què” được dùng để chỉ các chính trị gia mãn nhiệm yếu ớt, đặc biệt gắn liền với các tổng thống đương chức sắp mãn nhiệm.
Hiện tượng "vịt què"
Mặc dù nghe có vẻ yếu đuối, nhưng các chính trị gia trong thời kỳ “vịt què” không phải lúc nào cũng bất lực hay hiền lành, vô hại. Do không còn cảm thấy phải chịu ơn cử tri nữa vì đã sắp hết nhiệm kỳ, các quan chức này thường tận dụng vị trí của mình để đi ngược lại với nguyện vọng của cử tri. 
Để ngăn chặn tình trạng này, Mỹ đã thông qua Điều bổ sung sửa đổi thứ 20 trong hiến pháp mang tên Điều sửa đổi về công chức mãn nhiệm (Lame duck Amendment). 
Luật bổ sung này được thông qua năm 1993, theo đó giảm thời gian của giai đoạn giữa ngày bầu cử và ngày bắt đầu nhiệm kỳ mới của tổng thống và quốc hội. Lễ nhậm chức của tổng thống và phó tổng thống được đổi từ ngày 4/3 thành ngày 20/1. Trong khi quốc hội sẽ triệu tập ngày 3/1 thay vì ngày 4/3.
Hiện tượng “vịt què” cũng có ngày kỷ niệm ở Mỹ. Ngày 6/2 hàng năm được gọi là Ngày Công chức mãn nhiệm (Lame Duck Day), thời gian để nhìn nhận, đánh giá hoạt động của một công bộc đã hết nhiệm vụ. Ngày này được tổ chức vào ngày 6/2 vì đây chính là thời điểm Điều bổ sung sửa đổi lần 20 được thông qua.
Quốc hội “vịt què”
Trước khi Điều bổ sung sửa đổi lần 20 được thông qua năm 1933, các nghị sĩ quốc hội khóa mới sẽ phải chờ 13 tháng mới tới phiên triệu tập đầu tiên của quốc hội. 
Đây là khoảng thời gian được coi là giai đoạn chuyển giao quyền lực từ đảng này cho đảng khác. Các nghị sĩ sắp mãn nhiệm có 13 tháng tại nhiệm sau khi thất cử.
Có những lúc mà quốc hội khóa cũ có quá nhiều nghị sĩ không được bầu lại cho khóa sau, khiến cho cả cơ quan này bị coi là “vịt què”. Dù “què” nhưng với 13 tháng trong tay, đây là khoảng thời gian quá dư dả để các nghị sĩ “vịt què” làm những điều mà các nghị sĩ mới sẽ không làm. 
Hay nói cách khác, quốc hội mãn nhiệm có thể làm nhiều “chiêu trò” hơn giai đoạn bình thường trước đó. Ví dụ, họ có thể buộc tội tổng thống như trong trường hợp năm 1998, ngay trước khi đảng Dân chủ giành lại quyền kiểm soát Hạ viện. 
Các nghị sĩ phe Cộng hòa sắp mãn nhiệm ở Hạ viện đã đòi luận tội Tổng thống Bill Clinton của đảng Dân chủ, người sắp hết nhiệm kỳ 2 với cáo buộc về khai man và cản trở điều tra vụ bê bối tình ái với cô thực tập sinh Monica Lewinsky.
Trong bối cảnh đó, Hạ viện thông qua tuyên bố luận tội ông Clinton nhưng tuyên bố này không thể kịp qua được ải Thượng viện trước ngày 3/1 - khi quốc hội mới chính thức làm việc. Do đó, tuyên bố luận tội Tổng thống Clinton bị hoài nghi về tính hợp pháp. 
Giáo sư luật Bruce Ackerman thuộc khoa luật Đại học Yale, khi điều trần trước một ủy ban quốc hội về vấn đề này đã nói: “Tuyên bố luận tội của một Hạ viện mãn nhiệm thậm chí còn ít được coi trọng hơn một dự luật bình thường mà Hạ viện này thông qua”.
Và những quyền năng
Ngoài việc ngăn chặn các nghị sĩ “vịt què” dùng chiêu trò trong thời gian còn lại, Điều bổ sung sửa đổi lần 20 còn được thông qua để ngăn chặn lặp lại những điều đã xảy ra trong cuộc bầu cử năm 1876. 
Năm đó, ứng cử viên tổng thống Samuel J. Tilden giành chiến thắng nếu tính theo đầu phiếu phổ thông. Nhưng cả ông này và ứng cử viên đối thủ Rutherford B. Hayes đều không giành được đa số phiếu của đại cử tri - những người thực sự sẽ bầu ra tổng thống Mỹ. Số phiếu đại cử tri mà hai ứng cử viên giành được bằng nhau ở một số bang. Hậu quả là hai đảng dồn dập chỉ trích đối phương gian lận trong bầu cử tổng thống. Cộng hòa bảo Dân chủ hà hiếp cử tri da màu, còn Dân chủ tố Cộng hòa gian lận bầu cử.
Để chấm dứt bế tắc này, quốc hội Mỹ thời đó đã đi một bước chưa từng được ghi trong hiến pháp. Cơ quan này lập một ủy ban lưỡng viện 15 thành viên gồm các thẩm phán Tòa án Tối cao, hạ nghị sĩ và thượng nghị sĩ. Trong đó có 8 người thuộc đảng Cộng hòa, 7 người thuộc đảng Dân chủ. Kết quả như thế nào hẳn ai cũng đoán ra nếu biết ông Hayes là ứng cử viên đảng Cộng hòa. Ông Hayes được tuyên bố là tân tổng thống Mỹ chỉ 56 giờ trước ngày nhậm chức 4/3/1877.
Thời bấy giờ, khi chưa có Điều sửa đổi bổ sung lần 20, các nghị sĩ quốc hội do thất vọng vì không tái cử có thể đã dùng quyền lực còn lại của mình để chọn tổng thống trái với ý nguyện của cử tri mà họ không còn đại diện nữa. Đáng lưu ý rằng ông Tilden là người chiến thắng nếu tính phổ thông đầu phiếu.
Nếu trường hợp bầu cử năm 1876 lặp lại, chiếu theo Hiến pháp Mỹ hiện nay, Hạ viện sẽ là cơ quan chọn ra tổng thống tiếp theo. Các nghị sĩ trong cùng bang sẽ có một phiếu bầu và cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống ở Hạ viện sẽ được tổ chức vào ngày 6/1, tức là 3 ngày sau khi Hạ viện mới nhậm chức. 
(Còn nữa)

Tin cùng chuyên mục

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng Tổ chức thống nhất dân tộc Mã Lai

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng Tổ chức thống nhất dân tộc Mã Lai

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia, ngày 22/11, tại Kuala Lumpur, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng Tổ chức thống nhất dân tộc Mã Lai (UMNO) Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.

Đọc thêm

Tăng cường hơn nữa quan hệ đoàn kết, hữu nghị giữa Việt Nam và Cộng hòa Dominicana

Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm với Tổng thống Cộng hòa Dominicana Luis Abinader Corona. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) -  Trong chương trình thăm chính thức nước Cộng hòa Dominicana theo lời mời của Tổng thống nước Cộng hòa Dominicana Luis Abinader Corona, sáng 20/11 (giờ địa phương), tại Cung Quốc gia ở Thủ đô Santo Domingo, sau nghi lễ đón trang trọng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Tổng thống Luis Abinader Corona cùng Đoàn đại biểu cấp cao hai nước đã có cuộc hội đàm.

Công tác phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ Thủ đô: Những nút thắt cần tháo gỡ - Bài 2: Phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ - 'khó nhiều bề'

Ban Chấp hành Hội Nhiếp ảnh nghệ thuật Hà Nội nhiệm kỳ 2020 - 2025 có 9 thành viên. (Ảnh: Hội Nhiếp ảnh nghệ thuật Hà Nội)
(PLVN) - Phát triển Đảng trong giới văn nghệ sĩ rất quan trọng vì đây là lực lượng góp phần đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với xã hội qua các tác phẩm nghệ thuật. Thế nhưng, thực tiễn công tác phát triển Đảng trong giới văn nghệ sĩ Thủ đô hiện nay và bản thân nhận thức, nỗ lực của lực lượng văn nghệ sĩ Thủ đô để đứng vào hàng ngũ của Đảng đôi khi vẫn là “hai đường thẳng song song”.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia
Ngày 21/11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Đảng, Nhà nước Việt Nam rời Hà Nội, lên đường thăm chính thức Vương quốc Campuchia, tham dự Hội nghị toàn thể lần thứ 12 của Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) và Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của Nghị viện Quốc tế vì Bao dung và Hòa bình (IPTP) từ ngày 21-24/11/2024.

Lễ đón chính thức Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân tại Malaysia

Lễ đón chính thức Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân tại Malaysia
Trưa 21/11 (theo giờ địa phương), tại Phủ Thủ tướng, Trung tâm hành chính Putrajaya, Malaysia, Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân sang thăm chính thức Malaysia, theo lời mời của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân từ ngày 21-23/11, được tổ chức trọng thể theo nghi thức cao nhất dành cho Nguyên thủ quốc gia thăm chính thức.

Công tác phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ Thủ đô: Những nút thắt cần tháo gỡ - Bài 1: Tự hào là người chiến sĩ trên 'mặt trận văn hóa'

Hà Nội có 97 tác phẩm xuất sắc được trao giải trong Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 4 năm 2024. (Ảnh: CTV)
(PLVN) -  Ngày 24/11/1946, tại Nhà hát Lớn TP Hà Nội, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất đã diễn ra. Trong diễn văn khai mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi. Văn hóa lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ”. Lá thư Người gửi giới họa sĩ và văn nghệ sĩ năm 1951 đến nay vẫn vẹn nguyên tính thời sự: “Văn hóa, nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

Kiến tạo trong kỷ nguyên mới phải đột phá đi thẳng vào hiện đại

Quang cảnh Hội thảo. (Ảnh trong bài: V.Anh)
(PLVN) - Yêu cầu bao trùm trong kiến tạo kỷ nguyên mới là phải tiến hành đồng thời, thắng lợi quá trình “đột phá kép”. Một mặt, phải đột phá đi thẳng vào hiện đại, vào những lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế. Mặt khác, phải đột phá trong việc giải quyết triệt để những “điểm nghẽn”, những khó khăn đang kìm hãm, cản trở sự phát triển của đất nước.

Khẳng định vị thế quốc tế của Việt Nam trong giải quyết thách thức toàn cầu

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại phiên thảo luận phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) - Ngày 19/11 (theo giờ địa phương), tại Rio de Janeiro, Brazil, Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2024 tiếp tục diễn ra với Phiên thảo luận về phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng dưới sự chủ trì của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, Chủ tịch G20 năm nay. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự và có bài phát biểu tại Phiên thảo luận.

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam: Bàn làm chứ không bàn lùi

Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)
(PLVN) -  Chiều 20/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành thảo luận chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Đa số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với chủ trương đầu tư dự án với tinh thần bàn làm chứ không bàn lùi.

Nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân. (Ảnh: Phạm Thắng)
(PLVN) - Chiều 20/11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội làm việc phiên toàn thể tại hội trường nghe các báo cáo về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với Quốc hội Việt Nam: Quốc hội là cơ quan quyền lực tối cao của Nhà nước và Nhân dân

Bác Hồ phát biểu tại kỳ họp thứ năm Quốc hội Khóa I ngày 20/9/1955. (Ảnh tư liệu)
(PLVN) - Quốc hội nước ta được thành lập trong những năm chiến tranh chống xâm lược, do toàn dân tự do bầu cử, là đại biểu chân chính của nhân dân cả nước từ Bắc đến Nam. Đến nay, trước tình hình mới, nhiệm vụ mới, Quốc hội đã, đang cùng Nhân dân và Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia, đưa đất nước ta từng bước đủ “cơ đồ, vị thế, tiềm lực và uy tín” để “sánh vai với các cường quốc năm châu” .

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica
Sau khi kết thúc tốt đẹp chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 và hoạt động song phương tại Brazil, tối 19/11 (theo giờ địa phương, sáng 20/11 giờ Hà Nội), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân, cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới sân bay Las Americas, Thủ đô Santo Domingo, bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica theo lời mời của Tổng thống Cộng hòa Dominica Luis Abinader và Phu nhân.