Cưới nợ vì bị thách giá trên trời
Có thể nhiều người sẽ cảm thấy kì lạ, bởi việc cưới hỏi ở đây chẳng khác nào chuyện mua bán đổi chác, thế nhưng đó chính là thực trạng đáng buồn ở các buôn làng Ê Đê vùng núi tỉnh Phú Yên. Việc nhà trai thách cưới, nhà gái “cò kè bớt một thêm hai” là chuyện hoàn toàn bình thường. Trong trường hợp “cái giá” đã được thống nhất nhưng vẫn còn “ở trên trời”, nhiều gia đình đã xin được “cưới nợ, cưới chịu”, tức là cưới trước rồi trả lễ vật sau.
Anh Y Buôn (SN 1993, buôn Ken, xã Ea Bá) và chị Hờ Kriu (SN 1993, buôn Thinh, xã Ea Trol) thương nhau và muốn đi đến với cưới hỏi. Tháng 9/2014, khi bàn chuyện cưới xin, gia đình anh Y Buôn đã thách cưới số tiền 20 triệu đồng cùng rât nhiều món lễ vật. Trong đó có 3 con bò, 1 con dùng để thịt trong đám cưới đãi bà con họ hàng làng bản, 2 con sống để cho gia đình nhà chồng dắt về nuôi. Heo thì cũng phải 3 con, trong đó một con dùng để thịt cho thanh niên trai tráng hai bên gia đình ăn, 2 con còn lại mỗi con 20 cân thì đãi người lớn tuổi trong hai bên gia đình.
Chẳng những tiền, bò và heo, gia đình chị Kriu còn phải chuẩn bị thêm 15 ché rượu cần loại hảo hạng; 1 bộ váy áo cho người mẹ chồng mặc; 1 chiếc nồi bằng đồng giá 1 triệu; 2 cái chăn; một cái áo... “Ngày làm đám cưới, nhà trai đi xe ôtô sang nhà mình thì mình phải trả tiền xăng mỗi chiếc 1 triệu, lần đó nhà chồng đi 3 chiếc, mình phải trả 3 triệu đấy. Người nào mà đi xe máy thì mình cũng phải trả tiền xăng, mỗi chiếc 20 ngàn đồng. Cộng hết lại, số tiền dùng làm đám cưới lên đến gần 100 triệu đấy...”, chị Kriu tâm sự.
Chị Kriu nhớ lại, để tổ chức đám cưới, gia đình chị phải vay mượn khắp nơi nhưng vẫn không đủ và phải xin nhà trai cho... cưới nợ. Theo đó, gia đình nhà gái sẽ trả trước cho gia đình nhà trai nửa số tiền thách cưới, tức 10 triệu đồng. Số tiền còn lại vợ chồng chị Kriu sẽ làm lụng chắt bóp để... trả góp. Tuy nhiên, lấy nhau đã 1 năm, hai vợ chồng Kriu vẫn chưa thể trả được đồng nào cho gia đình nhà chồng. Nói về điều này, anh Y Buôn không khỏi lo lắng: “Để bắt mình về, gia đình vợ mình phải vay 20 triệu đồng để mua các món lễ vật. Cha mẹ vợ già yếu, lại khó khổ nên số tiền này vợ chồng mình phải gánh lấy. Vậy nên giờ vợ chồng mình nợ nần tứ tung, số tiền hơn 30 triệu đồng. Cũng may là nhà vợ mình có bò có heo đấy, chứ không là còn nợ nhiều nữa...”.
 |
| Chị Hờ Như có con nhưng không bắt được chồng vì bị thách cưới quá cao |
Lấy nhau về, anh Y Buôn đi làm thợ sửa xe, chị Kriu thì làm nông nhưng nay đang mang bầu 8 tháng, chỉ ở nhà lo công việc bếp núc. Cuộc sống vốn chẳng khá gì mấy trong khi đứa con sắp chào đời, hai vợ chồng Y Buôn càng nghĩ cái bụng càng lo. Khi nghe tôi hỏi sao lúc trước lại thách cưới cao như vậy để giờ ôm nợ, Y Buôn đang ngồi trầm tư thì thở dài: “Cha mẹ mình bảo để nuôi mình lớn lên thì tốn nhiều cơm nhiều gạo, giờ bị con gái nhà người ta bắt đi nên thách cưới để... bù lại. Với lại số tiền đó nhà mình cũng đem cho bà con họ hàng một ít, còn lại thì để làm vốn để chị em gái trong nhà làm vốn đi bắt chồng. Lúc thách cưới, gia đình nhà mình cũng bớt đi ít nhiều rồi, nhưng đó là giá thấp nhất rồi đấy, không cò kè gì nữa...”.
Những bi kịch từ chuyện thách cưới
Những lời anh Y Buôn nói đều là sự thật, bởi ở các buôn làng nơi đây, việc thách cưới với giá cả trăm triệu đồng không phải chuyện lạ. Và tất nhiên, trước hủ tục này, không phải đôi nam nữ nào yêu nhau cũng có thể đến được với nhau. Khi việc thách cưới bị đề cao thì tình cảm chỉ là chuyện riêng của đôi lứa, còn việc nên vợ nên chồng hay không lại là chuyện khác. Không ít trường hợp nam nữ thương nhau nhưng khi tính chuyện cưới hỏi thì phải đôi ngả chia ly. Nhiều trường hợp người phụ nữ phải làm mẹ đơn thân vì trót lỡ có con nhưng vì bị thách cưới quá cao, không bắt được chồng.
Người dân buôn Thu vẫn chưa thể quên được câu chuyện buồn của anh Y Nhé (SN 1985). Cách đây gần 10 năm, anh Y Nhé và chị Hờ Niệm có tình cảm với nhau và muốn tính chuyện cưới hỏi nhưng không được vì gặp phải rào cản thách cưới. Dù gia đình anh Y Nhé chỉ thách cưới 1 con bò đãi tiệc với một ít tiền nhưng nhà chị Hờ Niệm vì quá nghèo nên xin giảm xuống còn con heo. Thế nhưng gia đình Y Nhé trước sau vẫn một mực thách con bò. Điều đáng buồn hơn, chị Hờ Niệm sau đó mang bầu, sinh đứa con gái với anh Y Nhé nhưng bố mẹ anh vẫn không đồng ý. Cuối cùng hai người phải chia tay, anh Y Nhé đi tìm người con gái khác, chị Hờ Niệm phải một mình nuôi con.
Câu chuyện của chị Hờ Như (SN 1993, buôn Thu) còn đau lòng hơn. Cách đây 2 năm, chị Hờ Như quen biết và nảy sinh tình cảm với một anh chàng kém tuổi ở xã Sông Hinh. Sau vài tháng yêu nhau, chị Hờ Như trót mang bầu nên gia đình chị phải đến nhà trai tính chuyện cưới hỏi. Cứ ngỡ rằng chàng trai và gia đình sẽ có trách nhiệm với người thương cũng như máu mủ của mình. Tuy nhiên, gia đình chàng trai khi đó thách cưới số tiền lên đến 50 triệu đồng, chưa kể các món lễ vật khác. Gia đình chị Hờ Như nghèo khó, không lấy đâu ra được số tiền lớn như vậy. Nhiều lần bàn bạc, gia đình nhà trai vẫn khăng khăng thách cưới với giá trên trời, kết cục là chị Hờ Như chẳng thể bắt được chồng, còn mình thì vẫn phải mang cái bụng bầu...
Kể lại chuyện buồn con gái, ông Ma Rí (SN 1950) không giấu được nỗi chua xót: “Nhà mình làm nương làm rẫy thôi, vợ mình mất cách đây hơn 10 năm rồi, một mình mình phải làm lụng nuôi 5 đứa con, đào đâu ra số tiền lớn như thế mà bắt chồng cho con gái. Người ta thách cưới cao quá mình không đáp ứng được, phải chịu thôi. Nếu nhà bên kia thách cưới thấp xuống, mình còn xin cưới nợ được, tức là cưới trước rồi trả tiền sau thì còn được. Con gái có con mà không bắt được chồng mình buồn lắm. Buồn nhất là chuyện cái thằng kia (ý nói người yêu của chị Hờ Như-PV) chẳng ngó ngàng gì đến đứa con của nó...”.
Theo bà Ksor H’Jrin (Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Sông Hinh), chẳng những phải chia tay vì hủ tục mà đau lòng hơn, nhiều đôi trai gái đã phải tự vẫn chỉ vì không có tiền thách cưới. Ví như trường hợp anh Ksor Y Thun (SN 1980, quê Đắk Lắk). Cách đây 5 năm, anh Y Thun có tình cảm với một cô gái ở xã Ea Trol nhưng gia đình anh thách cưới quá cao khiến anh và người thương không thể đến được với nhau. Đau khổ chuyện tình cảm, anh Y Thun đến thôn Suối Cối 2 (huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên) thăm bà con rồi uống thuốc diệt cỏ tự tử. Bên cạnh đó, nhiều trường hợp dù không làm chuyện dại dột nhưng vì đau buồn chuyện tình bị hủ tục ngăn cản mà đâm ra bất đắc chí, cả đời khổ sở./.
Còn nữa...
