Cơ quan quản lý có trách nhiệm bảo đảm bí mật thông tin hộ tịch

Người dân Hà Nội làm thủ tục hành chính. Ảnh Phạm Diệu
Người dân Hà Nội làm thủ tục hành chính. Ảnh Phạm Diệu
(PLO) - Để đơn giản hóa giấy tờ cho công dân khi đi đăng ký hộ tịch thì việc xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử là cần thiết. Chỉ cần một thao tác đơn giản trên máy tính, cán bộ hộ tịch sẽ biết ngay công dân đó đã từng kết hôn, ly hôn, đăng ký giám hộ, cho nhận con nuôi hay thay đổi, cải chính hộ tịch chưa…
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là việc xây dựng Cơ sở dữ liệu này thế nào để tránh chồng lấn, lãng phí, đảm bảo tính chính xác và quan trọng là giữ được bí mật đời tư cho công dân.
Hiện nay, việc đăng ký các sự kiện hộ tịch được thực hiện theo phương pháp thủ công, tức là cán bộ hộ tịch sẽ ghi vào sổ hộ tịch và cấp cho công dân bản chính giấy tờ để sử dụng. Tuy nhiên, với phương pháp thủ công này đòi hỏi người dân phải bảo quản các loại giấy tờ một cách vô cùng cẩn trọng, còn Nhà nước cũng phải bảo đảm tốt khâu lưu trữ. 
Thực tế, việc lưu trữ sổ hộ tịch gốc tại cơ quan nhà nước chỉ được thực hiện tốt trong vài chục năm gần đây. Còn trước kia, do chiến tranh, thiên tai, hỏa hoạn… nhiều địa phương đã không còn lưu được sổ hộ tịch gốc, hoặc còn lưu nhưng lại không sử dụng được do mối mọt, rách nát. Điều này dẫn đến một thực tế là rất nhiều trường hợp do bị mất giấy tờ hộ tịch gốc (đặc biệt với những người cao tuổi) không còn cơ sở để cấp lại bản sao từ sổ gốc (vì sổ đã bị mất hoặc không còn sử dụng được). 
Với những bất cập nêu trên, thực tế ở một số địa phương trong cả nước đã xây dựng được Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và vận hành khá hiệu quả. Tuy nhiên, vấn đề là từng địa phương làm sẽ dẫn đến tình trạng mỗi nơi một kiểu, đầu tư tốn kém và chưa thể kết nối với nhau do chưa có những quy định chung về vấn đề này.
Tránh lãng phí, chồng lấn
Trên cơ sở xác định tầm quan trọng của dữ liệu hộ tịch trong công tác quản lý nhà nước, trong việc hoạch định các chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng cũng như chính sách về dân số, kế hoạch hóa gia đình, Dự thảo Luật dành riêng một mục quy định về Cơ sở dữ liệu hộ tịch. 
Ngoài Cơ sở dữ liệu hộ tịch là sổ giấy (Sổ hộ tịch), Dự thảo Luật quy định việc xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử nhằm mục đích xây dựng một nền hành chính hiện đại, hiệu quả, phục vụ đắc lực cho yêu cầu quản lý nhà nước trong thời kỳ mới.
Tính ưu việt dễ thấy nhất trong xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử không chỉ giúp  Nhà nước trong việc quản lý công dân mà chính bản thân mỗi người dân đều được hưởng lợi từ mô hình này. Đơn cử, khi chưa có Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, khi có yêu cầu đăng ký, người dân phải nộp các giấy tờ liên quan (ví dụ chứng minh nhân dân, hộ khẩu, giấy đăng ký kết hôn... tùy từng loại việc), thì nay Có cơ sở dữ liệu, các thông tin về cá nhân sẽ được kiểm tra trên máy tính mà người dân không cần phải xuất trình, sao chụp giấy tờ một cách thủ công như hiện nay.
Tuy nhiên, theo Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Huỳnh Văn Tính (Tiền Giang), hiện nay đang có nhiều quy định về việc xây dựng Cơ sở dữ liệu điện tử khác nhau, liên quan đến việc quản lý công dân và do các Bộ, ngành khác nhau tổ chức thực hiện. Ví dụ như Cơ sở dữ liệu điện tử và Lý lịch tư pháp do Bộ Tư pháp quản lý, Cơ sở dữ liệu dân cư do Bộ Công an quản lý. Ngoài ra còn có tàng thư căn cước, chứng minh nhân dân, hộ khẩu do cơ quan công an quản lý. 
“Việc xây dựng quá nhiều cơ sở dữ liệu liên quan đến công dân và giao cho các cơ quan khác nhau thực hiện dẫn đến nguồn lực bị phân tán, không kết nối được nội dung quản lý, khó có thể đảm bảo việc quản lý thống nhất, chặt chẽ”. Từ phân tích này, ĐB Tính đề nghị các cơ quan hữu quan cần nghiên cứu để có thể tập trung nguồn lực xây dựng Bộ Cơ sở dữ liệu điện tử thống nhất về công dân để các Bộ, ngành, các cấp khai thác, đáp ứng yêu cầu quản lý và thuận lợi cho người dân.
Được biết, ngay sau khi Chính phủ ban hành Đề án 896, việc triển khai đang được thực hiện rất quyết liệt. Do đó, như ĐBQH Nguyễn Văn Xuyền (Thái Bình) phát biểu: “Chính phủ phải dứt khoát và quyết tâm trong việc triển khai Đề án 896 một cách có hiệu quả và làm cơ sở để Quốc hội tin tưởng rằng, ban hành hai luật: Luật Căn cước công dân và Luật Hộ tịch sẽ đi vào thực tiễn cuộc sống. Đây là một việc tất yếu phải làm, nếu từ bây giờ Quốc hội không làm thì 5-10 năm nữa chúng ta cũng không bao giờ có được Cơ sở dữ liệu dân cư, vì đây là những công việc rất phức tạp, đòi hỏi cả về nguồn lực, kinh phí, nhân lực và thời gian”.
Cũng theo quy định của Dự thảo Luật Hộ tịch, Cơ sở dữ liệu hộ tịch được xây dựng nhằm lưu giữ, quản lý, tra cứu thông tin hộ tịch của cá nhân, được kết nối để trao đổi thông tin với Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư. ĐBQH Nguyễn Đức Chung (Hà Nội) cho rằng, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ là cơ sở nền tảng gốc để sau này cho tất cả các ngành, các cấp khác sử dụng. 
Vì vậy, ĐB Chung đề nghị trong Dự thảo Luật cần nêu rõ Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử là một phân hệ của Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư. Như vậy để tránh tình trạng sau khi luật này được thông qua thì trên cơ sở những điều luật này lại xây dựng một đề án, lại làm đề án để đi thu thập lại toàn bộ dữ liệu phục vụ cho việc làm hộ tịch này của Bộ Tư pháp thì sẽ gây tốn kém mà nên tập trung nguồn lực cho việc xây dựng Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư. 
Bảo đảm bí mật đời tư
Trong bối cảnh triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 với nhiều quy định mới đề cao quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân  thì vấn đề đặt ra trong quá trình lấy ý kiến Dự án Luật Hộ tịch là các quy định phải đảm bảo bí mật đời tư cá nhân. ĐBQH Lê Đông Phong (TP.Hồ Chí Minh) yêu cầu cần tính toán để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ để tích hợp được thông tin cả về Thẻ căn cước và hộ tịch. “Cần tránh tình trạng mỗi bên một dự án riêng rồi không tích hợp được. Chính phủ phải thuyết trình rất rõ về vấn đề này, đồng thời phải giải thích rõ về sự bảo mật thông tin cá nhân của công dân”.
Lấy một ví dụ rất cụ thể về trường hợp tại thời điểm đăng ký khai sinh nhưng đứa trẻ không có bố, Giám đốc một  Sở Tư pháp đề nghị cần đưa nội dung này trở thành hành vi bị nghiêm cấm đối với bản thân các cán bộ có thẩm quyền khi thực hiện cập nhật, điều chỉnh hay tra cứu thông tin… trên Cơ sở dữ liệu.
Bên cạnh đó, khi đã xây dựng được Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử thì việc khai thác vận hành ra sao cũng là vấn đề phải được trù tính kỹ. Nếu cho rằng Cơ sở dữ liệu này chỉ là “một nhánh” của Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư thì cái gì của riêng hộ tịch, cái gì cần chia sẻ và vấn đề bảo đảm bí mật đời tư như thế nào, nhiều ý kiến cũng đề nghị làm rõ.
Được biết, Dự thảo Luật Hộ tịch quy định Cơ sở dữ liệu hộ tịch phải được quản lý, bảo đảm an toàn, lâu dài; chỉ những cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền mới được tiếp cận và khai thác Cơ sở dữ liệu hộ tịch. Cơ quan quản lý Cơ sở dữ liệu hộ tịch có trách nhiệm bảo đảm bí mật thông tin hộ tịch cá nhân trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch. Dự luật cũng nghiêm cấm mọi hành vi trộm cắp, phá hoại, làm sai lệch thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch. 
Cập nhật, điều chỉnh thông tin hộ tịch cá nhân trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử
1. Mọi sự kiện hộ tịch của cá nhân ngay sau khi đăng ký vào Sổ hộ tịch theo quy định tại Luật này đều phải được cập nhật kịp thời, đầy đủ, chính xác vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử. Cơ quan đăng ký hộ tịch chịu trách nhiệm về mọi thông tin hộ tịch được cập nhật trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử.
2. Trường hợp có sự khác nhau giữa thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử với thông tin trong Sổ hộ tịch thì phải điều chỉnh thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử cho phù hợp với Sổ hộ tịch. 
(Điều 60 Dự thảo Luật Hộ tịch)
Các số liệu thống kê từ Cơ sở dữ liệu hộ tịch được dùng làm cơ sở cho các hoạt động quản lý nhà nước, nghiên cứu khoa học và các hoạt động khác; nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý hộ tịch, đặc biệt là bảo đảm tính chính xác số liệu thống kê, báo cáo hộ tịch để phục vụ cho các ngành kinh tế, xã hội, an ninh - quốc phòng và trong tra cứu để cấp các giấy tờ hộ tịch theo yêu cầu của người dân; từng bước hiện đại hóa công tác đăng ký và cấp các giấy tờ hộ tịch; Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử là đầu vào của Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư, phục vụ cho việc thống kê, tra cứu thông tin cơ bản của cá nhân một cách nhanh chóng, kịp thời; phục vụ đắc lực cho việc khai thác thông tin, cải cách thủ tục hành chính của các ngành, các cấp cho công tác quản lý thống nhất về dân cư, là một trong những yếu tố tạo tiền đề cho việc xây dựng Chính phủ điện tử.
        (Đánh giá tác động Dự án Luật Hộ tịch của Bộ Tư pháp)

Đọc thêm

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật Hội thảo tham vấn ý kiến về đề xuất sửa đổi Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật Hội thảo tham vấn ý kiến về đề xuất sửa đổi Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa
(PLVN) -Thực hiện Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021-2025 và Đề án về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp giai đoạn 2021-2030 năm 2024, chiều ngày 04/11/2024, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật tổ chức Hội thảo tham vấn ý kiến về việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 55/2019/NĐ-CP ngày 26/4/2019 của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng.

Tổ chức đấu giá Quyền sử dụng đất tại Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc

Đồng chí Phùng Huy Thọ - Đấu giá viên, phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc điều hành cuộc bán đấu giá
(PLVN) - Căn cứ Quyết định số 22/QĐ-TNMT ngày 18/9/2024 của Phòng Tài nguyên và Môi Trường về việc phê duyệt kết quả lựa chọn đơn vị thực hiện đấu giá QSD đất đối với 05 thửa đất thuộc dự án: Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên; Hợp đồng dịch vụ đấu giá quyền sử dụng đất số 24/2024/HĐ-DVĐGQSDĐ ngày 23/9/2024 ký giữa Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc với Phòng Tài Nguyên và Môi Trường thành phố Vĩnh Yên. Vừa qua, Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc tổ chức bán đấu giá thành công 5/5 ô đất với tổng giá khởi điểm là 17.316.000.000 đồng.

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai
(PLVN) -  Ngày 4/11/2024, tại Trường THCS Bắc Cường, Tòa án nhân dân Thành phố Lào Cai đã tổ chức phiên tòa xét xử lưu động vụ án hình sự mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. Phiên tòa có sự tham dự của cán bộ, giáo viên và hơn 400 học sinh trường THCS Bắc Cường, thành phố Lào Cai.

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.