Cơ hội nào cho Việt Nam từ Brexit?

Rung chấn ban đầu

Chịu tác động nhanh nhất của Brexit là thị trường chứng khoán (TTCK). Ngay sau thông tin Anh rời EU, ngày 24/6, TTCK Việt Nam đã có một phiên đỏ sàn. Chỉ số VN-Index đóng cửa giảm 12,6 điểm (-2,04%) xuống 619,64 điểm, sau khi có thời điểm mất tới 34,6 điểm. Đây là phiên đóng cửa giảm mạnh nhất của chỉ số VN-Index trong hơn 2 tháng qua. 

Tuy nhiên, TTCK Việt Nam cũng sớm lấy lại thăng bằng khi  chỉ số VN-Index lần lượt vượt các đỉnh của năm 2014 và 2015 rồi lên mức cao nhất trong 8 năm qua, lên mức 647,96 điểm. Nhiều chuyên gia cũng đưa ra dự báo chỉ số VN-Index sẽ đạt mốc 700 điểm vào cuối năm nay.

Tác động nhận thấy rõ nét nhất là giá vàng. Tính đến thời điểm ngày 4/7, giá vàng SJC trong nước đã tiến sát mốc 37 triệu đồng/lượng và theo nhiều dự đoán, mốc 40 triệu đồng/lượng không phải không có cơ sở. Tính chung trong khoảng gần 2 tuần sau Brexit, giá vàng trong nước đã tăng gần 3 triệu đồng/lượng. 

Lo ngại của Brexit liên quan đến thị trường ngoại hối. Ngay sau cơn địa chấn này, ngày 24/6, tỷ giá USD/VND tăng, từ mức đóng cửa 22.310 đồng/USD ngày 23/4 lên mức 22.340 đồng/USD. Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều lãnh đạo ngân hàng, nguyên nhân chính là do nhu cầu trong kế hoạch của một số tổ chức lớn.

Báo cáo của Ban Kinh doanh vốn và tiền tệ BIDV phân tích, tác động xấu của Brexit lên thị trường ngoại hối trong nước đến từ việc chỉ số USD DXY trên thế giới tăng giá, gây áp lực lên các ngoại tệ khác và VND. Trong khi đó, lãi suất VND đang xuống thấp, khiến chi phí nắm giữ USD giảm, nên nhiều tổ chức mong muốn nắm giữ ngoại tệ để đề phòng biến động trên thị trường thế giới, gây áp lực tăng tỷ giá. 

Ngân hàng Nhà nước đã nhận ra nguy cơ này, nên trong ngày 24/6 đã phát hành tín phiếu với số lượng khoảng 5.000 tỷ đồng, kỳ hạn 7 ngày lãi suất 1,75%/năm, mục đích là tăng lãi suất VND, qua đó tăng chi phí nắm giữ USD, hạn chế hành vi đầu cơ. Theo nhận định của BIDV, tác động của Brexit lên thị trường ngoại hối và tiền tệ trong nước đến thời điểm này là khá hạn chế.

Theo TS.Huỳnh Thế Du, Giám đốc Đào tạo Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, đây mới chỉ là sự khởi đầu, sau này vẫn còn có những biến động khó lường. Theo chuyên gia này, sau Brexit, bài học rút ra là “không có gì là không thể xảy ra”.

Chuyên gia tài chính ngân hàng, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng Brexit sẽ đem lại bất lợi cho Việt Nam nhiều hơn thuận lợi. Theo TS Hiếu, nhu cầu nhập khẩu từ Việt Nam sẽ giảm. Mặt khác, khi kinh tế châu Âu bị ảnh hưởng, câu chuyện xuất khẩu lại diễn biễn theo chiều hướng khác. “Tôi cho rằng khi kinh tế châu Âu bị ảnh hưởng tiêu cực thì xuất khẩu của Việt Nam khó mà tích cực được, nhất là về trung hạn và dài hạn...”, TS Hiếu nhận định.

Còn về đầu tư, theo ông, Việt Nam không thể thu hút được dòng vốn từ các quốc gia khác, bởi khi khủng hoảng xảy ra, nhà đầu tư (NĐT) sẽ có xu hướng trở về với thị trường truyền thống, thay vì đi tìm thị trường có thể rủi ro hơn. “Đa số họ có khuynh hướng tìm nền kinh tế an toàn hơn. Tôi không kỳ vọng Việt Nam sẽ là nơi đầu tư sinh lời…”, vị chuyên gia này phát biểu.

Ở một khía cạnh khác, theo bà Đỗ Thị Thu Hà, Phó Tổng Giám đốc KPMG phụ trách Văn phòng Hà Nội, Việt Nam đã ký hiệp định thương mại tự do với EU vào cuối năm ngoái và Anh là thành viên rất lớn của EU, nên việc tiếp cận với thị trường EU bị ảnh hưởng như thế nào cần được xem xét, phân tích một cách thấu đáo. Bởi lẽ, thay vì có thể tiếp cận với 28 thành viên EU thì trong thời gian tới, Việt Nam rất có thể sẽ không tiếp cận được với thị trường Anh theo các cam kết của hiệp định, khi Brexit chính thức trở thành hiện thực…

“Trong rủi có may…”?

“Sự kiện Brexit mới chỉ là bắt đầu và còn quá nhiều điều chưa rõ ràng. Bởi vậy, phản ứng đầu tiên là đã tác động đến tâm lý của NĐT trên TTCK Việt Nam. Ngoài ra, bình tĩnh nhìn nhận thì Brexit đang có những tác động đến Việt Nam, nhưng không đáng kể…”, TS. Alan T.Pham, Kinh tế trưởng Tập đoàn VinaCapital nhận định.

Theo TS. Alan T.Pham, việc đồng Euro, GBP suy yếu, trong khi USD tăng giá sẽ giúp giảm áp lực phá giá VND. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý Trung Quốc hiện xuất khẩu lớn vào EU và Anh, do đó trong trường hợp nhu cầu của các thị trường này suy giảm sẽ làm cho đồng nhân dân tệ bị yếu đi. Khi đó, sẽ gây áp lực phá giá VND do kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam và Trung Quốc chiếm khá lớn trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Đối với thị trường vốn, sự bất ổn của thị trường tài chính Anh rất có thể sẽ thúc đẩy vốn từ thị trường này tìm đến các điểm đầu tư mới trên toàn cầu, trong đó có các thị trường mới nổi, mà Việt Nam đang là một trong những mối quan tâm của giới đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, do dòng vốn huy động từ thị trường Anh đầu tư vào Việt Nam hiện không đáng kể và không mấy tăng trưởng trong thời gian gần đây, nên sau Brexit sẽ khó có những tác động mạnh lên thị trường tài chính Việt Nam.

Ông Trần Vinh Quang, Tổng Giám đốc CTCP Quản lý quỹ Thiên Việt (TVAM) cho rằng, ngay sau khi xảy ra sự kiện Brexit, các NĐT trên thế giới đã đẩy mạnh mua những tài sản mang tính phòng thủ, đặt biệt là vàng. Điều này cho thấy mức độ chấp nhận rủi ro của NĐT tài chính đã hạ đến mức thấp nhất. Tất yếu các dòng tiền đầu cơ (thông qua quỹ mở, quỹ ETF) trên TTCK ở các nước đang phát triển sẽ được rút về.

“Tuy nhiên, Brexit tác động đến nhóm NĐT nước ngoài có chiến lược mua bán ngắn hạn, mà không ảnh hưởng nhiều đến nhóm NĐT xác định mục tiêu đầu tư lâu dài vào các thị trường tiềm năng ở Đông Nam Á. Thậm chí, Brexit có thể được xem như cơ hội để NĐT tham gia các TTCK Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam đang được định giá hấp dẫn hơn so với các TTCK đã phát triển khác…”- ông Quang nhận định.

Từ góc độ TTCK, Giám đốc Chiến lược đầu tư Công ty Chứng khoán Maritime, ông Lê Đức Khánh cho rằng, nếu so sánh diễn biến trên thị trường 6 tháng đầu năm, số lượng các tài khoản giao dịch của NĐT nước ngoài gia tăng. “Số lượng tích luỹ đang thực sự bất ngờ. Niềm tin của cả NĐT ngoại và nội đều đang tăng. Thị trường đã sẵn sàng cho sự bùng nổ tăng trưởng, vấn đề chỉ là thời gian...”, ông Khánh nói.

Ông Khánh cho biết, trong tháng 6 vừa rồi có một quỹ đầu tư của Anh có qua SSI quản lý. Quỹ này bắt đầu giải ngân từ tháng 6. “Nếu nhìn vào góc độ đầu tư thì Việt Nam đang là một điểm sáng về tính ổn định chính trị. Tôi vẫn đang lạc quan về kinh tế Việt Nam, những số liệu cho thấy kinh tế đang sáng hơn…”, ông Khánh kỳ vọng.

TS Cấn Văn Lực, Giám đốc Trung tâm Đào tạo BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, cũng cho rằng, trong bối cảnh khó khăn, các dòng vốn đang đi tìm những nơi đầu tư mới và có thể xem xét và quan tâm đến thị trường Việt Nam”. Thời điểm hiện nay, các NĐT xoay chuyển dòng vốn về những nơi an toàn hơn. Không loại trừ Việt Nam vẫn có thể được hưởng lợi nếu cởi mở về chính sách hơn, đặc biệt nếu biết tận dụng hiệu ứng hội nhập đang rất rõ ràng…”, TS Lực nhận định. Theo chuyên gia này, vốn đầu tư gián tiếp dịch chuyển khỏi Việt Nam có thể bị ảnh hưởng, nhưng vốn đầu tư trực tiếp lại không ảnh hưởng nhiều. 

Cũng giống như hội nhập, theo TS. Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, lợi ích hội nhập mang lại không tự đến, hội nhập chỉ là điều kiện cần, không phải đủ cho phát triển. Điều tối cần thiết là hội nhập phải gắn với cải cách bên trong. Hai quá trình này tương tác rất chặt chẽ với nhau để tối đa hoá lợi ích và giảm thiểu được những tác động tiêu cực trong tiến trình hội nhập.