Xuất thân nghèo khó
Vị tỷ phú mà chúng ta đang nhắc đến chính là Tông Khánh Hậu, doanh nhân, người sáng lập, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Tập đoàn Hàng Châu Wahaha - Công ty nước giải khát hàng đầu tại Trung Quốc.
Tông Khánh Hậu (Zong Qinghou) sinh ngày 16/11/1945, quê ở Hàng Châu (tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc). Tuổi thơ của Tông Khánh Hậu vô cùng nghèo khổ. Khi ông mới 4 tuổi, gia đình khó khăn tới cùng cực, nhà lại có tới 5 anh chị em. Sau khi chuyển nhà tới Hàng Châu, cha ông không tìm được việc. Cả nhà chỉ sống dựa vào đồng lương giáo viên tiểu học ít ỏi của mẹ ông...
Vì gia đình khó khăn nên sau khi tốt nghiệp cấp hai, Tông Khánh Hậu phải nghỉ học và lăn lộn kiếm sống trên các nông trường chè miền núi. Trở về quê hương để đỡ đần công việc gia đình nhưng cuộc sống khó khăn lại tiếp tục đưa đẩy Tông đến thành phố Hàng Châu. Với trình độ học vấn thấp, Tông chỉ có thể tìm được công việc quét dọn tại một trường học ở thành phố này.
“Trong một thời gian dài, tôi thường xuyên thiếu cái ăn cái mặc. Có thể nói tôi đã từ dưới đáy xã hội ngoi lên”, ông Tông Khánh Hậu nói về con đường làm giàu của mình. Năm 1964, ông lại chuyển công việc sang làm nhân viên điều vận ở trang trại Thiệu Hưng, Chiết Giang.
 |
| Ông Tông Khánh Hậu là Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Tập đoàn Hàng Châu Wahaha |
Sau năm 1976, ông Tông Khánh Hậu bắt đầu đi bán hàng cho các công ty cung cấp những mặt hàng thiếu hụt thời đó như thịt, xe đạp và ti-vi. Năm 1978, mẹ của Tông Khánh Hậu nghỉ hưu. Ở tuổi 33, Tông Khánh Hậu trở về Hàng Châu để thay mẹ làm nhân viên bán hàng trong một nhà máy sản xuất thùng carton.
Làm giàu ở tuổi 42
Một trong những việc ông Tông Khánh Hậu từng làm là bán hàng cho một công ty nước giải khát. Ông bán cho các học sinh cấp 2 tại một trường ở Hàng Châu. Cũng vào năm 1987, ông bắt đầu con đường kinh doanh riêng. Ở tuổi 42, sau khi trải qua nhiều thăng trầm của cuộc sống, Tông Khánh Hậu quyết tâm vay 140.000 NDT (khoảng 400 triệu đồng lúc bấy giờ) từ họ hàng để mua lại một cửa hàng từng làm ăn thất bát. Tại nơi này, ông mở cửa hàng rau quả đầu tiên của mình, cũng là bước đệm cho hành trình khởi nghiệp sau đó.
Nắm bắt được quy luật buôn bán, ông đổi sang việc bán sữa trẻ em và nước giải khát với mong muốn thay đổi. Ông Tông mất 2 thập kỷ khẳng định vị trí của mình tại các vùng nông thôn, nơi thu nhập người dân tăng dần lên và sự cạnh tranh bớt khốc liệt hơn ở thành phố.
Năm 1987, Tông Khánh Hậu thành lập công ty Wahaha (tạm dịch ‘Tiếng cười trẻ thơ’) chuyên phân phối nước ngọt, kem và đồ dùng văn phòng. Tháng 11/1988, Wahaha giới thiệu sản phẩm nước uống dinh dưỡng đầu tiên của Trung Quốc dành cho trẻ em.
 |
| Hình ảnh giản dị, khiêm nhường truyền cảm hứng của ông Tống Khánh Hậu. |
Ông Tông cho biết, thời điểm ông gặp khó khăn nhiều nhất là năm 1989, khi ông thuyết phục 2.000 công nhân trong một công ty nước giải khát do nhà nước sở hữu ra làm riêng. “Mọi người phản đối tôi, dù trước đó tôi được nhà nước chỉ định làm người đứng đầu công ty đang làm ăn thất bại. Họ nói tôi là người theo chủ nghĩa tư bản, một định nghĩa rất xấu thời bấy giờ”. Sau khi thuyết phục được mọi người cùng mình mở công ty riêng, công việc làm ăn phát đạt hơn. “Các tranh cãi biến mất bởi kết quả kinh doanh tốt, đó là điều khiến các lời phàn nàn im bặt”, ông Tông kể.
Năm 1991, Tông Khánh Hậu huy động 236 triệu nhân dân tệ để sáp nhập Nhà máy Đồ hộp Hàng Châu và thành lập nên Tập đoàn Thực phẩm Wahaha. Lúc này, do thiếu kinh nghiệm trong quản lý dự án, dòng tiền trở thành vấn đề, việc xây dựng và kinh doanh gặp nhiều trì trệ trong nhiều năm. Ông đã thử chuyển đổi từ việc chỉ kinh doanh thức uống có lợi cho sức khỏe sang các sản phẩm khác, tuy nhiên gặp liên tiếp thất bại.
Năm 1994, Wahaha tham gia đàm phán cùng Danone để nhận vốn tài trợ. Họ nhắm vào thị trường nước đóng chai, sản phẩm Nước tinh khiết Wahaha ra đời và công ty đã thực sự biến nó thành “con gà đẻ trứng vàng” trong suốt một thời gian dài. Nhiều nhà kinh tế từng nhận định rằng, đây chính là viên gạch quan trọng nhất để Tông Khánh Hậu xây dựng đế chế kinh doanh khổng lồ như ngày nay.
 |
| Tập đoàn Hàng Châu Wahaha là hãng nước giải khát lớn của Trung Quốc. |
Ba năm tiếp theo, Wahaha liên tục mở rộng thêm 40 công ty, biến nó thành một trong những công ty đồ uống lớn nhất ở Trung Quốc. Trải qua hơn 30 năm phát triển, có thể nói, tập đoàn của Tông Khánh Hậu đã có những bước tiến dài trong suốt chặng đường và dần dần chiếm lĩnh vị thế số một trong thị trường nước giải khát.
Tới năm 2011, Wahaha đã có doanh thu 11 tỷ USD, chiếm thị phần thứ 3 về đồ uống tại Trung Quốc, đứng sau Coca-Cola và thương hiệu Tingyi của Hong Kong. Nhờ vậy, năm 2012, Tông Khánh Hậu đã trở thành một tỷ phú thành đạt, là ông trùm ngành nước giải khát và cũng là người giàu nhất tại Trung Quốc đại lục ở độ tuổi 67. Vào thời điểm ấy, tài sản của ông được Bloomberg định giá ở 20,1 tỷ USD, giàu thứ 30 thế giới.
Để đạt được kết quả như vậy, không thể không nói đến sự tận tụy của ông Tông Khánh Hậu để hoàn thành trách nhiệm ngay từ ngày đầu khởi nghiệp. Tinh thần cống hiến hết mình cho công việc của ông đã trở thành một huyền thoại.
Tuy có quy mô lên tới khoảng 30.000 nhân viên nhưng ông Tông vẫn đích thân xem xét từng khoản chi phí định kỳ, bao gồm cả những lợi ích xung quanh việc áp dụng chính sách mới, thay đổi lề thói cũ, giúp hạn chế được việc lãng phí, quét sạch thói tham ô, lạm dụng chức quyền trong tập đoàn.
Ông Tông cũng áp dụng phương thức này trong những hoạt động từ thiện của mình. Ông tâm niệm: “Thay vì cho người khác tiền để họ chi tiêu, nghèo lại hoàn nghèo, thì hãy khuyến khích mọi người chăm chỉ làm thật tốt công việc của bản thân. Hãy cho họ cần câu và dạy cách câu cá hơn là cho họ con cá”.
Giàu nhưng sống tiết kiệm
Giàu có là thế nhưng trong một cuộc phỏng vấn, Tông Khánh Hậu thẳng thừng tuyên bố rằng: Một tháng ông chỉ tiêu khoảng hơn 500 tệ (khoảng 1,7 triệu đồng) cho bản thân mình.
Từ lâu, ai cũng biết ông là một người nghiện công việc với giai thoại bất cứ mua sắm thứ gì cho văn phòng, kể cả mua một cây chổi, đều phải trình ông duyệt. Cho đến bây giờ, trở thành “đệ nhất đại gia”, ông chủ Tông cũng vẫn còn duyệt ký các khoản mua sắm quan trọng.
Ở bên ngoài, Tông Khánh Hậu là một nhà đầu tư tài ba. Ông có thể vung tiền không tiếc tay cho những hạng mục đầu tư kỹ thuật, nhưng khi chi tiêu cho chính mình, ông lại là người vô cùng “keo kiệt”.
Trong xã hội hiện đại ngày nay, chất lượng cuộc sống tăng cao, nhu cầu hưởng thụ của mọi người cũng theo đó được nâng lên rất nhiều. Việc những người làm công ăn lương hàng tháng sống và làm việc ở Hàng Châu chỉ chi tiêu 3-4 nghìn NDT mỗi tháng là điều bình thường, nhưng người giàu nhất Trung Quốc lại sở hữu cùng mức chi tiêu là việc khiến nhiều người phải kinh ngạc.
Tinh thần tiết kiệm của ông được nhiều người khen ngợi. Thậm chí, người ta còn cho rằng, khi bắt gặp ngoài đường thì rất khó để nhận ra Tông Khánh Hậu là doanh nhân trị giá hàng chục tỷ. Thứ đắt giá nhất trên người ông chỉ có duy nhất chiếc đồng hồ. “Cả ngày chạy ở bên ngoài, khoác jacket là thoải mái nhất”, Chủ tịch Wahaha giải thích cho thói quen ăn mặc luôn chỉ khoác áo jacket của mình.
Tông Khánh Hậu chia sẻ: “Tôi sống như thế đã quen rồi. Thuở hàn vi bữa no bữa đói, khi bắt đầu làm ăn cũng từng chịu không ít khổ cực. Từng đồng tiền có được đều do tôi vất vả làm ra, nhưng tôi không thích chi tiêu quá thoải mái”.
