Chiêm ngưỡng Bảo vật Quốc gia ở Hải Dương

Mặt chính chùa Giám.
Mặt chính chùa Giám.
(PLVN) - Cửu phẩm Liên hoa của chùa Giám được nhiều người biết đến không chỉ là một cối kinh Phật mà còn được coi là một tác phẩm nghệ thuật chứng minh cho thành tựu về nghệ thuật, kiến trúc dân gian đạt đến độ hoàn mỹ, là một trong ba kiệt tác của kiến trúc nghệ thuật điêu khắc gỗ cổ truyền Việt Nam còn lưu giữ đến ngày nay.

Kiệt tác của cha ông

Chùa Giám có tên chữ là Nghiêm Quang Tự, tọa lạc tại xã Định Sơn (huyện Cẩm Giàng, Hải Dương) khởi dựng vào cuối thế kỷ 17 thời Lý. Chùa tọa lạc trên một khoảng đất rộng 2ha, được xây dựng lại với quy mô kiến trúc to đẹp.

Ngôi chùa có kiến trúc kiểu “nội công ngoại quốc” với đầy đủ các công trình như: Tam quan, Tiền đường, Tam bảo, nhà Tổ, hành lang, nhà tháp Cửu phẩm, nhà khách, nhà Tăng, vườn cây, Pháp sư, nghè Giám… Các kiến trúc sư, các nghệ nhân đã tạo trên mặt bằng của chùa có sự liên hoàn của các hạng mục tôn lên vẻ tráng lệ cổ kính, ẩn chứa nhiều tầng trí tuệ văn hóa.

Cổng chùa Giám.

Cổng chùa Giám.

Đây là công trình được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VH,TT&DL) xếp hạng di tích Quốc gia năm 1974. Năm 2017, chùa Giám, đền Xưa và đền Bia được Thủ tướng ra quyết định xếp hạng là cụm di tích Quốc gia đặc biệt.

Điểm đặc sắc nhất của chùa Giám là tòa Cửu phẩm Liên hoa được đặt trong nhà Phẩm. Năm 2015, tòa Cửu phẩm Liên hoa của chùa được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Cửu phẩm Liên hoa là tòa tháp hình lục giác đều. Tòa tháp cao 6,52m. Trong đó, thân tháp cao 5,32m; tượng A di đà trên đỉnh cao 1,2m. Phần đế tòa Cửu phẩm đặt trên nền nhà Phẩm, đỉnh trên cùng của tòa Cửu phẩm gần chạm đến đỉnh tầng mái thứ 3 tạo thành một không gian thông từ trên xuống dưới.

Để tạo dựng kiệt tác này, các nghệ nhân xưa đã đặt tâm của cây Cửu phẩm là cột trụ chất liệu gỗ lim lên trên cối quay, cối quay này có chất liệu kim loại có chiều cao khoảng 40cm. Phía dưới cùng của cối quay có lắp hệ thống vòng bi.

Từ cây cột trụ chính ở lòng tháp dóng ra những đòn ngang có tay đỡ ván các tầng cửu phẩm gồm tòa sen 6 cạnh.

Liên kết cột trụ giữa với 6 trụ, bằng một hệ thống xà gánh đan chéo hình múi khế; xà ngang chia tháp thành 9 tầng hoa sen. Mỗi tầng chạm 5 lớp cánh sen. Chi tiết các lớp cánh sen trên mỗi tầng đều giống nhau. Đồng thời, khoảng cách giữa các tầng rất nhỏ nên khi đứng dưới nhìn lên, chúng ta có cảm giác như lớp lớp cánh sen chồng lên nhau, nối tiếp mãi mãi.

Tòa Cửu phẩm Liên hoa.

Tòa Cửu phẩm Liên hoa.

Trên đỉnh tháp là tượng A di đà ngồi trên tòa sen, chất liệu gỗ, có chiều cao 120cm, tay trái đặt trên tay phải chân ngồi xếp bằng tròn kiểu kiết già. Tổng cộng cả to lẫn nhỏ toàn bộ cây Cửu phẩm Liên hoa của chùa Giám có 145 pho tượng Phật.

Do lối thiết kế có cột trụ, dưới có vòng bi, nên cây Cửu phẩm Liên hoa tuy có trọng lượng trên 4 tấn, nhưng chỉ cần hai người dùng tay đẩy nhẹ cả tòa tháp có thể từ từ quay vòng tròn một cách dễ dàng.

Màu sắc của toàn bộ cây Cửu phẩm và các pho tượng chủ đạo là các màu sáng như màu trắng trên nền đỏ trai của sơn ta. Chúng được cộng sắc với màu vàng kim loại trang trí trên đầu các cánh sen để tạo ra vẻ rực rỡ và sức lan tỏa ánh sáng.

Theo quan niệm của Phật giáo, cứ quay một vòng tháp Cửu phẩm Liên hoa thì lời trì tụng sẽ được nhân lên thành hàng triệu lần, như vậy người niệm mau đạt tới chính quả.

Hiện nay, tuy tổng thể kiến trúc nhà Phẩm còn khá nguyên vẹn, song do thời gian một số các kết cấu gỗ trên phần mái đã bị xuống cấp, các ván ốp và tòa sen không còn bền vững nên chính quyền địa phương đã có biển hướng dẫn du khách không nên quay tòa Cửu phẩm vì sợ đổ gãy.

Hậu thế gìn giữ

Làng Giám không nằm trong nội đồng mà vốn nằm ngay ven sông Thái Bình. Do nằm sát sông với hệ thống đê bồi thấp, hàng năm làng Giám liên tục bị ngập lụt. Năm 1968, một trận lụt lớn, khiến suốt nhiều tháng trời làng Giám phải sống cảnh chìm nước lũ. Do đó, Nhà nước đã chủ trương chuyển người dân từ ngoài đê vào để thoát cảnh ngập lụt và giải phóng lòng sông, khơi thông dòng chảy.

Người dân làng Giám đã di chuyển từ ven sông vào trong nội đồng, cách nơi ở cũ khoảng 7km. Chùa Giám cũng được di dời theo dân cư về vị trí mới. Khi về địa điểm mới, làng Giám lấy tên mới là Tân Sơn thuộc xã Định Sơn (huyện Cẩm Giàng, Hải Dương) nhưng ngôi chùa vẫn được người dân gọi là chùa Giám để con cháu các thế hệ sau luôn nhớ về làng cũ.

Theo các cụ cao niên trong làng kể lại, chùa Giám được di dời trong thời gian 7 tháng, do người dân địa phương tự làm. Đối với các cấu kiện, vật liệu nhỏ, nhẹ thì di chuyển bằng cách gồng gánh. Các vật liệu nặng, lớn thì kéo bằng xe bò. Cả một ngôi chùa có kiến trúc đồ sộ như vậy nhưng được người dân nâng niu, gìn giữ từ chi tiết nhỏ, khi lắp ráp lại chỉ phải thay có 20 chiếc hoành của tòa Tiền đường. Riêng tháp Cửu phẩm, ngoài các pho tượng trên các ván tòa sen bị trôi trong lũ lụt,còn lại tòa tháp vẫn còn nguyên vẹn đến ngày nay.

Cửu phẩm Liên hoa chùa Giám tuy không phải hiện vật độc bản nhưng cũng không phải hiện vật có kiến trúc phổ biến.

Thư tịch còn lại cho biết, trên đất xứ Đông xưa có 5 tòa Cửu phẩm Liên hoa là chùa Quỳnh Lâm (nay thuộc Quảng Ninh), chùa Côn Sơn (Chí Linh), chùa Quang Minh (Gia Lộc), chùa Giám (Cẩm Giàng), chùa Đông ngọ (Thanh Hà).

Đến nay, Việt Nam còn 3 tòa Cửu phẩm Liên hoa chất liệu gỗ niên đại thế kỷ 17 là chùa Đông Ngọ, chùa Giám (Hải Dương) và chùa Bút Tháp (Bắc Ninh). Riêng chùa Côn Sơn đã tiến hành phục dựng lại nhà Phẩm và tòa Cửu phẩm Liên hoa bằng gỗ vào năm 2015 - 2016.

Tuy có niên đại khá gần nhau (thế kỷ 17), tuy nhiên Cửu phẩm Liên hoa chùa Giám vẫn có phong cách yếu tố kiến trúc riêng. Theo tài liệu trong cuốn kiến trúc cổ Việt Nam đánh giá: Cửu phẩm Liên hoa chùa Giám là một bước tiến dài so với thành tựu kiến trúc xưa đã đạt đến ở thế kỷ này. Điều này còn được tiếp nối huy hoàng hơn trong kiến trúc mang yếu tố cung đình ở chùa Bút Tháp, Thuận Thành, Bắc Ninh.

Cửu phẩm Liên hoa chùa Giám là một trong tám Bảo vật Quốc gia trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Đây là công trình có giá trị đặc biệt về lịch sử, khoa học và kiến trúc nghệ thuật đang được lưu giữ ở nước ta hiện nay.

Tòa Cửu phẩm Liên hoa không chỉ có ý nghĩa quảng bá tinh thần bác ái của Phật giáo mà còn thể hiện sự phát triển của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Tòa tháp Cửu phẩm Liên hoa đã trở thành điểm nhấn của chùa Giám cổ kính, gợi lên bao suy ngẫm về cái lẽ sắc sắc không không của kiếp nhân sinh.

Tin cùng chuyên mục

'Tấm vé' về với Hà Nội xưa

'Tấm vé' về với Hà Nội xưa

(PLVN) - Thủ đô nghìn năm văn hiến Hà Nội được ví như bảo tàng sống với hàng ngàn di tích lịch sử, văn hóa nổi bật. Vì thế, Hà Nội luôn là nguồn cảm hứng bất tận, là đề tài rung động tâm hồn các nghệ sỹ trong nỗ lực gìn giữ văn hóa đất Kinh kỳ.

Đọc thêm

Rộn ràng Xẩm từ miền quê huyền thoại

Nhiều thế hệ cùng tham gia CLB hát xẩm Hà Thị Cầu.
(PLVN) - Ninh Bình được coi là một trong những cái nôi của Xẩm, gắn liền với cố nghệ nhân hát Xẩm nổi tiếng Hà Thị Cầu. Việc bảo tồn giá trị nghệ thuật hát Xẩm đang được tỉnh Ninh Bình thực hiện với mục tiêu tạo thành sản phẩm du lịch, góp phần định vị điểm đến của du lịch Ninh Bình trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Về miền “Tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ”…

Di tích Đền Trần Nam Định.
(PLVN) - Ở Nam Định, nếu như Đền Trần tượng trưng cho tín ngưỡng thờ Cha thì Phủ Dầy gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu (Mẹ). Nếu như Đền Trần có nghi lễ khai Ấn đêm 14 tháng Giêng thì Phủ Dầy gắn liền với chợ Viềng mỗi năm chỉ họp một phiên…

Sứ mệnh Hoa Lư sẽ trở thành đô thị cố đô - di sản

Du lịch miền di sản cố đô, điểm hẹn bốn mùa. Ảnh Sở Du lịch Ninh Bình.
(PLVN) - Theo các chuyên gia, Nghị quyết số 16-NQ/TU ngày 23/8/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ Ninh Bình về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2023 - 2030, trong đó mục tiêu đến năm 2025 sẽ định hình tính chất đơn vị hành chính mới sau hợp nhất thành phố Ninh Bình và huyện Hoa Lư là “Đô thị Cố đô - Di sản” là đúng đắn và có tầm nhìn…

Nữ cán bộ nội đô và ký ức Hà Nội tháng 10 năm ấy…

Ảnh tư liệu
(PLVN) - 70 năm đã trôi qua, nhưng ngày 10/10/1954 là dấu ấn lịch sử không thể quên đối với các thế hệ người dân Việt Nam nói chung, Thủ đô Hà Nội nói riêng. Với bà Đỗ Thị Kim Dung, nguyên cán bộ Thành hội Phụ nữ Hà Nội, một chứng nhân lịch sử, đã từng tham gia sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc 70 năm về trước, thì ngày này còn có một ý nghĩa đặc biệt, trở thành một kỷ niệm không phai với những năm tháng thanh xuân đầy nhiệt huyết…

Hà Nội bảo tồn, giữ gìn trầm tích văn hóa ngàn năm

Hồ Hoàn Kiếm đẹp thơ mộng. (Ảnh: Q.T)
(PLVN) - Không chỉ là trung tâm chính trị, kinh tế, khoa học, giáo dục quan trọng của cả nước, Hà Nội còn chứa đựng trầm tích văn hóa được bồi đắp qua hàng nghìn năm lịch sử với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đa dạng, phong phú và đặc sắc. UBND TP Hà Nội vừa ban hành kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn thành phố đến 2025 và các năm tiếp theo. TP Hà Nội dự kiến chi ngân sách hơn 14.000 tỷ đồng để đầu tư tu bổ, tôn tạo các di tích trên địa bàn.

'Có xem chèo Khuốc với anh, thì về…'

Hát chèo đã trở thành một phần sinh hoạt văn hóa cộng đồng không thể thiếu của người dân Thái Bình. Ảnh TXVN.
(PLVN) - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã đồng ý đệ trình hồ sơ để UNESCO xem xét, đưa “Nghệ thuật Chèo” vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm tự hào của cả nước và người dân quê lúa Thái Bình - một trong những cái nôi của nghệ thuật Chèo truyền thống Việt Nam…

Chuyện xưa Hà Nội qua những tour du lịch hấp dẫn

Câu chuyện làm thuốc của một gia đình làm thuốc ở phố cổ Hà Nội trong Chuyện phố hàng. (Ảnh: Hoàng Lân)
(PLVN) - Thông qua những tour khám phá di sản, di tích về đêm tạo sự lôi cuốn đặc biệt với du khách, Hà Nội đang nắm bắt cơ hội đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, gắn liền với bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của mảnh đất Thăng Long ngàn năm.

Thăm đền Đông Cuông trải nghiệm lễ hội cúng cơm mới

Đền Đông Cuông- nơi khởi nguồn thờ Mẫu Thượng ngàn. (Ảnh trong bài: Bảo Mi)
(PLVN) - Đền Đông Cuông (thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái) là điểm nhấn tâm linh, không gian hội tụ, lan tỏa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, là địa điểm du lịch tâm linh ở Tây Bắc. Cùng với lễ hội cúng cơm mới, du khách thập phương đến chiêm bái và trải nghiệm không gian thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn của người Việt.

Chuyện giữ nghề ở Hà Nội

Để phục vụ khách du lịch, các cơ sở kinh doanh tại làng lụa Vạn Phúc đã sản xuất đa dạng các sản phẩm làm quà tặng nhằm giới thiệu, quảng bá với du khách các sản phẩm làng nghề. (Ảnh: ĐH)
(PLVN) - Hà Nội từ lâu được biết đến là mảnh đất có nhiều nghề, phố nghề, làng nghề truyền thống nổi tiếng. Tuy nhiên, qua những biến thiên của thời gian, nhiều nghề đã và đang bị mai một hoặc đang tồn tại một cách lay lắt. Sự mai một của nghề truyền thống, không chỉ làm mất đi kế sinh nhai của người dân, mà còn mất đi một chiều cạnh văn hóa đã từng gắn bó với một vùng đất…

Để người trẻ yêu Tuồng

Cảnh trong vở diễn “Nghêu Sò Ốc Hến” của Nhà hát Tuồng Việt Nam.
(PLVN) - Hiện nay, có một điều đặc biệt là rất nhiều bạn trẻ từ tò mò, lạ lẫm đã bắt đầu có thói quen mua vé đi xem diễn Tuồng và đã có những người trẻ làm cho bộ môn nghệ thuật cổ điển, khó xem này đi vào đời sống giải trí. Phóng viên đã có buổi trò chuyện với Bùi Yến Linh - Trưởng nhóm Marketing - Truyền thông, thuộc Phòng Tổ chức Biểu diễn Nhà hát Tuồng Việt Nam về cách làm mới thu hút người trẻ mua vé xem tuồng như đi nghe nhạc trẻ.

Ký ức về sân bay Nội Bài và đời sống Hà Nội 45 năm trước

Mặt trước giấy thu hồi hộ chiếu cùng dấu nhập cảnh ở Nội Bài của Công an ngày 17/7/1979 vẫn với tên “CỬA KHẨU GIA LÂM”. Mặt sau tờ giấy thu hồi hộ chiếu ngày ấy với nhằng nhịt những chữ ký cho phép tạm trú và đong gạo.
(PLVN) - Hà Nội vừa kỷ niệm 70 năm ngày tiếp quản Thủ đô. 70 năm đã qua, biết bao nhiêu đổi thay… Chứng kiến sự phát triển không ngừng ở Hà Nội hôm nay ngày càng văn minh, hiện đại nhiều người cũng chưa quên về những năm tháng Hà Nội còn khó khăn, thiếu thốn.

Thương nhớ cửa ô xưa của kinh thành Thăng Long

Thương nhớ cửa ô xưa của kinh thành Thăng Long
(PLVN) - Cửa ô - một kiến trúc rất nhỏ bé trong tổng thể các công trình kiến trúc nổi tiếng của Hà Nội qua nhiều thời kỳ lịch sử, nhưng lại lưu giữ trong mình một câu chuyện thật dài của Hà Nội. Đó là lịch sử, là chính trị, là văn hóa, là đời sống xã hội. Cửa ô gần gũi, thân thương trong kí ức bao người, nhắc ta về quá khứ vàng son của cha ông, để ta thêm trân trọng hiện tại và dựng xây tương lai.

Báo Pháp luật Việt Nam đạt giải B cuộc thi viết 'Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long' năm 2024

Phóng viên Lê Võ Nguyệt Thương (áo dài đen bên phải) giành giải B cuộc thi viết “Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long” năm 2024
(PLVN) - Chiều 8/10, tại Hà Nội, Quận ủy Tây Hồ tổ chức Hội nghị tổng kết và trao giải cuộc thi viết “Khát vọng Tây Hồ - Khát vọng Thăng Long” năm 2024. Bài báo “Có một Hồ Tây như thế” của phóng viên Lê Võ Nguyệt Thương thuộc Báo Pháp luật Việt Nam được vinh danh tại lễ trao giải.

Lão tướng giữ thành Hà Nội

Điện kính thiên. (Ảnh trong bài của bác sĩ người Pháp Hocquard)
(PLVN) - Nguyễn Tri Phương khi bị thương nặng đã nằm gan lì trong thành Hà Nội, quân Pháp mang thuốc và cháo cho ăn ông đều cự tuyệt. Ông mất lúc 74 tuổi và xứng đáng là một trung thần của triều Nguyễn.

Phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô: Cần bảo tồn, lưu giữ tinh hoa ẩm thực mùa thu Hà Nội

Một số món ăn đặc trưng của mùa thu Hà Nội đang dần bị thất truyền. (Nguồn: Travellive)
(PLVN) - Mùa thu Hà Nội không chỉ có phong cảnh đẹp mà còn nức tiếng với những món ăn truyền thống hấp dẫn. Đây là một trong những thế mạnh để Hà Nội khai thác trong công cuộc phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô. Tuy nhiên, hiện nay có một số “đặc sản” mùa thu Hà Nội đang dần bị mai một.

Bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa theo đúng cam kết của Việt Nam với UNESCO

Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - Nét văn hóa dân gian của người Việt. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN)
(PLVN) - Tiếp sau bài báo “Lộng ngôn” trong cộng đồng Tín ngưỡng thờ Mẫu: Đừng để di sản văn hóa bị ảnh hưởng” đăng báo in số 272 phát hành ngày 28/9/2024, Báo Pháp luật Việt Nam đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi tích cực của bạn đọc và các chuyên gia văn hóa xung quanh vấn đề giải pháp để bảo vệ phát triển di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”.