Sau nhiều năm đi vào hoạt động, chủ đầu tư các dự án đã tiến hành trồng rừng thay thế theo quy định. Tuy nhiên, qua kiểm tra của các cơ quan chức năng, phát hiện hàng trăm ha rừng thay thế đã bị chết hoặc không đảm bảo các tiêu chí của rừng trồng.
Báo cáo một đằng, thực tế một nẻo
Theo đó, giai đoạn 2016-2021, chủ đầu tư các nhà máy thủy điện Bình Điền, A Lưới, Hương Điền đã được Sở NN&PTNT phê duyệt hồ sơ thiết kế và dự toán để tự tổ chức trồng, chăm sóc hơn 267ha rừng thay thế trên diện tích đất bán ngập lòng hồ với loại cây chủ yếu là gáo và tràm Úc. Thế nhưng mới đây, Sở NN&PTNT tỉnh tổ chức đoàn liên ngành kiểm tra và kết quả đánh giá cho thấy trong số 267ha rừng thay thế chỉ có 28ha có cây trồng, trong đó diện tích đạt tiêu chí rừng trồng thay thế chỉ hơn 8ha.
Tại thủy diện A Lưới (Cty CP Thủy điện Miền Trung), diện tích được phê duyệt là hơn 75 ha, diện tích đã trồng hơn 76 ha, đến nay chỉ còn 17,34 ha có cây trồng sinh trưởng phát triển ổn định, còn lại gần 58 ha không có cây trồng.
Tại nhà máy thủy điện Hương Điền (Cty CP Thủy điện Hương Điền), diện tích được thiết kế phê duyệt hơn 57 ha, diện tích đã trồng 60 ha, diện tích có cây trồng chỉ 4,51 ha. Mật độ hiện còn từ 340 - 1.800 cây/ha, tỷ lệ sống từ 10 - 54%. Trong đó không có diện tích nào đạt tiêu chí rừng trồng.
Tại thủy điện Bình Điền (Cty CP Thủy điện Bình Điền), diện tích được phê duyệt trồng trừng thay thế là hơn 134ha, diện tích đã trồng 137ha, nhưng kết quả kiểm tra hiện trường diện tích có cây trồng chỉ hơn 17ha, trong đó diện tích đạt tiêu chí rừng trồng là hơn 1,5ha. Nếu tiếp tục chăm sóc, bảo vệ và trồng dặm thì hơn 11ha có khả năng đạt tiêu chí rừng trồng.
Qua khảo sát tại khu vực rừng trồng thay thế ở vùng bán ngập thủy điện Bình Điền, từ cao trình 73m được phê duyệt trồng rừng thay thế, cho thấy nhiều diện tích cây tràm Úc bị chết. Gần khu vực đập thủy điện và quanh khu vực lòng hồ thủy điện này, cây tràm Úc trồng trước đó nhiều năm cũng đã bị chết khô, nhiều vùng bán ngập chỉ còn là khu “đất trống đồi trọc”.
Theo lãnh đạo Cty CP Thủy điện Bình Điền, số diện tích rừng trồng thay thế mà công ty phải thực hiện theo quy định sau khi hoàn thành xây dựng nhà máy thủy điện là gần 321ha. Trong đó, hơn 134ha được tổ chức trồng theo thiết kế được phê duyệt của cơ quan chức năng. Ngoài ra, Cty đã nộp số tiền hơn 13,8 tỷ đồng vào Quỹ Bảo vệ & Phát triển rừng tỉnh để triển khai trồng hơn 186ha rừng thay thế còn lại.
 |
Một diện tích “rừng” hoàn toàn là đất trống đồi trọc. |
Do trâu bò phá hoại và mưa lũ?
Theo đại diện Cty CP Thủy điện Bình Điền, vào tháng 6/2018 các đoàn chức năng lên kiểm tra, khảo sát và đã đánh giá đơn vị hoàn thành trồng bù rừng thay thế và tỷ lệ sống, sinh trưởng tốt trên 80%. Tuy nhiên, vào tháng 4/2021, đoàn kiểm tra liên ngành đi kiểm tra công tác trồng bù rừng tại các thủy điện, xác nhận phần diện tích có cây còn sống đạt 17,3 ha (chưa nghiệm thu) và đơn vị cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý về việc đã hoàn thành công tác trồng bù rừng trong năm 2018.
Theo lãnh đạo Cty CP Thủy điện Bình Điền, nguyên nhân số diện tích rừng trồng thay thế còn ít so với diện tích rừng được trồng ban đầu do bị trâu bò phá hoại và đợt mưa lũ liên tiếp trong năm 2020 khiến lưu lượng nước về hồ rất lớn. Cty tiến hành xả lũ mạnh làm thay đổi dòng chảy, mực nước ngập sâu, kéo dài gây thiệt hại rừng trồng thay thế.
Qua kiểm tra, đánh giá thực trạng những diện tích rừng trồng thay thế tại các dự án thủy điện trên, Sở NN&PTNT đã đề xuất UBND tỉnh, với diện tích 21 ha (gồm 8 ha đạt tiêu chỉ rừng trồng và 13 ha có khả năng đạt tiêu chỉ rừng trồng) được tiếp tục trồng dặm, chăm sóc, bảo vệ đến hết thời thời gian kiến thiết cơ bản. Sau thời gian đó, các chủ đầu tư lập hồ sơ đề nghị nghiệm thu hoàn thành trồng rừng theo quy định.
Với 4,34 ha không đảm bảo tiêu chí rừng trồng và gần 242 ha không có cây, đề nghị UBND tỉnh xem xét, truy thu tiền trồng rừng thay thế với diện tích này để tổ chức trồng rừng theo Thông báo 185/TB- UBND ngày 29/6/2016 của UBND tỉnh. Đơn giá nộp tiền trồng rừng thay thế là 79,5 triệu đồng/ha theo Quyết định 977/QĐ-UBND ngày 15/4/2020 của UBND tỉnh. Thực hiện chuyển toàn bộ diện tích đạt tiêu chí rừng trồng và có khả năng đạt tiêu chí rừng trồng từ quy hoạch đất năng lượng sang đất rừng phòng hộ để quản lý sử dụng theo quy định.
Còn rừng trồng tại khu vực vùng bán ngập, với những diện tích đất có cao trình 53-58m tại thủy điện Hương Điền; từ 83-86m tại thủy điện Bình Điền và toàn bộ diện tích tại thủy điện A Lưới phù hợp để phát triển rừng phòng hộ, góp phần tăng độ che phủ rừng, chống xói lở. Do đó, đề nghị UBND tỉnh xem xét chuyển diện tích đất các khu vực này từ quy hoạch đất năng lượng sang đất rừng phòng hộ, khi thực hiện quy hoạch đất lâm nghiệp trong thời gian tới.
