Quyền về hình ảnh bị xâm phạm: Vẫn là bài toán nan giải!

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLO) - Diễn viên Công Lý bị lấy hình ảnh đưa lên bìa sách, hình ảnh của diễn viên Đan Lê cũng bị sử dụng cho một trang web mà không hề được sự cho phép của chủ nhân. Đó chỉ là hai ví dụ rất nhỏ cho thực trạng sử dụng hình ảnh cá nhân một cách rất bừa bãi, coi thường pháp luật đang tồn tại ở Việt Nam.

Chuyện của người nổi tiếng

Khi câu chuyện diễn viên Công Lý bị lấy hình ảnh đưa lên bìa một cuốn sách luật, nhiều người suy nghĩ rằng việc nhà xuất bản kia bị xử phạt chẳng qua là do cách sử dụng hình ảnh phản cảm.

Hiện nay, việc bảo vệ quyền nhân thân thông qua việc yêu cầu Tòa án bảo vệ được tiến hành theo trình tự, thủ tục tố tụng dân sự, việc khởi kiện phải có căn cứ và đúng pháp luật. Người bị xâm hại hoàn toàn có thể khởi kiện ra Tòa để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Tuy nhiên, pháp luật tố tụng dân sự hiện nay đòi hỏi người khởi kiện phải chứng minh được quyền nhân thân về hình ảnh bị vi phạm và hành vi sử dụng hình ảnh trái pháp luật của người vi phạm.

Ngoài việc yêu cầu Tòa án buộc người đó phải chấm dứt hành vi vi phạm quyền về hình ảnh, công khai xin lỗi, người khởi kiện có thể yêu cầu Tòa án buộc người có hành vi vi phạm phải bồi thường tổn thất về tinh thần.

Và đến khi Đan Lê kiện một công ty cổ phần chăm sóc sắc đẹp vì đã tự ý sử dụng hình ảnh Đan Lê trên website, độc giả lại nghĩ rằng: Chẳng qua vì “hot girl thời tiết Đan Lê” ấy là người nổi tiếng. 

Tuy nhiên, sự thực là nếu diễn viên Công Lý được đưa lên bìa sách trong hình ảnh lịch sự, đầy trọng thị, hay không phải hotgirl thời tiết Đan Lê mà một cô gái vô danh nào đó trong cộng đồng thì họ vẫn có quyền khởi kiện nếu hình ảnh của họ bị sử dụng chưa qua xin phép? 

Và cũng không phải chỉ khi sử dụng hình ảnh có mục đích sinh lời thì mới phải xin phép, bởi BLDS đã quy định rõ: “Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình”. Đây là sự khẳng định của Nhà nước về quyền của cá nhân đối với hình ảnh của bản thân mình. BLDS quy định cá nhân có quyền được phép sử dụng hình ảnh của mình, quyền cho người khác sử dụng hình ảnh của mình, quyền được bảo vệ đối với hình ảnh của cá nhân trước những hành vi sử dụng hình ảnh trái phép.

Khoản 2 Điều 31 của BLDS 2005 cũng quy định cụ thể: “ Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý; trong trường hợp người đó đã chết, mất năng lực hành vi dân sự, chưa đủ 15 tuổi thì phải được cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành niên hoặc người đại diện hợp pháp của người đó đồng ý, trừ trường hợp vì lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng hoặc quy định khác”. 

Điều 31 BLDS 2005 quy định về Quyền của cá nhân đối với hình ảnh

“1. Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình.

2. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý; trong trường hợp người đó đã chết, mất năng lực hành vi dân sự, chưa đủ mười lăm tuổi thì phải được cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành niên hoặc người đại diện của người đó đồng ý, trừ trường hợp vì lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng hoặc pháp luật có quy định khác.

3. Nghiêm cấm việc sử dụng hình ảnh của người khác mà xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh”.

Như vậy, theo điều luật nói trên, về nguyên tắc cá nhân tổ chức bất kì sử dụng hình ảnh của người khác cho mục đích bất kì (không phân biệt thương mại hay phi thương mại) mà chưa được phép của người đó thì được xem là hành vi vi phạm pháp luật.

Luật cũng nghiêm cấm việc sử dụng hình ảnh của người khác mà xâm hại tới danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh. Điều này cũng có nghĩa là  việc sử dụng hình ảnh của cá nhân, dù có sự đồng ý của người đó, nhưng nếu việc sử dụng hình ảnh này lại xâm phạm tới danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân thì vẫn là xâm phạm quyền hình ảnh của cá nhân.

Quay lại với trường hợp hai nhân vật mà bài viết đã nhắc đến ở trên, trong trường hợp của Đan Lê, Chánh Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch đã ký Quyết định số 60/QĐ-XPVPHC, xử phạt công ty có hành vi vi phạm quyền về hình ảnh của Đan Lê. Theo quyết định xử phạt, công ty này đã vi phạm quy định tại điểm b khoản 3 Điều 51 Nghị định số 158 năm 2013 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo. Mức phạt hành chính được đưa ra là 50 triệu đồng và đơn vị này buộc phải tháo gỡ hình ảnh Đan Lê trên website công ty. 

MC Đan Lê đã chia sẻ với truyền thông lý do chị quyết định khiếu nại công ty này. Trước đó từng có nhiều công ty sử dụng trái phép hình ảnh của cô để quảng bá sản phẩm, dịch vụ. Tuy nhiên, một số đơn vị sau khi nhận được yêu cầu từ nữ diễn viên đã xin lỗi và nhanh chóng gỡ bỏ hình ảnh. Đối với sự việc lần này, sau nhiều lần góp ý, công ty vẫn cố tình có hành vi trái phép. Do muốn bảo vệ hình ảnh cá nhân, Đan Lê đã quyết định nhờ pháp luật can thiệp.

Nhà xuất bản sử dụng hình ảnh của diễn viên Công Lý đưa lên bìa cuốn sách cũng đã bị phạt 128 triệu đồng, trong đó có hành vi xúc phạm danh dự của cá nhân bằng việc thể hiện hình ảnh trên bìa 1 của cuốn sách.

Tình trạng đáng báo động

Không chỉ có Đan Lê, Công Lý mà nhiều người nổi tiếng khác cũng đã từng bị sử dụng hình ảnh không xin phép. Hoa hậu Kỳ Duyên bị một trang web ở nước ngoài lấy nhiều hình ảnh của cô để minh họa cho một bìa đĩa có yếu tố nhạy cảm và “người lớn” của Nhật Bản. Jennifer Phạm từng bị một thẩm mỹ viện Hàn Quốc tùy tiện sử dụng hình ảnh của cô. Hoa hậu Diễm Hương cũng từng phát hiện nhiều nhà thuốc sử dụng hình ảnh của cô với nội dung quảng cáo cho một thương hiệu làm đẹp. Ca sỹ Hồ Ngọc Hà, Hoa hậu Thu Thảo,… cũng thường xuyên bị lấy hình để quảng bá cho các sản phẩm bán online…  

Có thể khẳng định, trong các quyền dân sự của cá nhân thì quyền nhân thân là một phần rất quan trọng. Quyền nhân thân nói chung và quyền của cá nhân đối với hình ảnh của mình nói riêng là một trong những nội dung cơ bản của quyền con người được pháp luật ghi nhận và bảo vệ. Tuy nhiên, việc sử dụng hình ảnh cá nhân mà chưa được sự cho phép đang ở mức báo động. Báo động hơn nữa là chính những cá nhân có hình ảnh bị xâm phạm cũng đang dễ dàng thỏa hiệp, tự bỏ qua quyền lợi chính đáng của mình được pháp luật bảo vệ. 

Có thể khởi kiện nếu hình ảnh của mình bị xâm hại

Theo Luật sư Vũ Văn Lợi (Giám đốc Công ty Luật Hòa Lợi) - việc sử dụng hình ảnh cá nhân dù với mục đích sinh lời hay không sinh lời đều cần phải được sự cho phép của cá nhân đó.

Thưa ông, hiện nay có trào lưu sử dụng hình ảnh người nổi tiếng trên mạng xã hội để câu view, người có hành vi này chỉ có mục đích vui vẻ, không có động cơ kiếm tiền hay mục đích gì xấu, vậy hành vi đó có được phép hay không?

- Theo quy định tại Điều 31 BLDS 2005 thì quyền về hình ảnh là quyền của cá nhân, việc đưa hình ảnh của cá nhân mà không được phép của họ thì đều là hành vi trái pháp luật?

Nếu dùng hình ảnh để quảng cáo  cho hoạt động kinh doanh, vì mục đích thương mại thì phải xử lý như thế nào?

- BLDS hiện hành quy định quyền hình ảnh là quyền của cá nhân, nếu người đó không cho phép thì việc  đưa lên dù mục đích gì cũng không được phép.

Nếu hình ảnh của mình bị người khác tự ý sử dụng, cần làm gì để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, thưa ông?

- Người bị dùng hình ảnh mà không được sự đồng ý, dù có hay không bị những hiệu ứng trái ý muốn đều có thể gửi đơn đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để giải quyết theo đúng quy định pháp luật. Khi hình ảnh đó liên quan đến lĩnh vực điều chỉnh của cơ quan nào thì gửi đơn đến cơ quan đó. Thậm chí là gửi đến tòa án để đòi bồi thường, yêu cầu không được sử dụng hình ảnh mà chưa có sự cho phép của mình.

Xin cám ơn Luật sư!

Đọc thêm

Hà Nội: Những bước tiến lớn trong cải cách hành chính

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Hà Minh Hải chia sẻ về cải cách hành chính.
(PLVN) - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Hà Minh Hải chia sẻ, một trong những vấn đề rất quan trọng trong cải cách hành chính là, xác định nhận thức với một tâm thế, tinh thần, tư tưởng phục vụ, điều này đã lan tỏa từ người đứng đầu xuống đến hệ thống, xuống đến cán bộ bên dưới. 

Trưởng Văn phòng luật sư Hạnh Nguyễn: Nỗ lực bảo vệ trẻ em, phụ nữ bị xâm hại, bạo hành

Luật sư Nguyễn Thị Bích Hạnh, Trưởng Văn phòng luật sư Hạnh Nguyễn.
(PLVN) - Trên con đường thực hiện ước mơ của mình, luật sư Nguyễn Thị Bích Hạnh, Trưởng Văn phòng Luật sư Hạnh Nguyễn luôn nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thách thức để bảo vệ công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ của mình. Có những vụ án, dù đã “đóng sổ” song luật sư Hạnh vẫn là chỗ dựa tinh thần, là “người mẹ”, giúp đứa trẻ bị tổn thương “chữa lành”.

"Bạn xứng đáng được an toàn và hạnh phúc”

"Bạn xứng đáng được an toàn và hạnh phúc”
(PLVN) - Hơn 20 năm làm luật sư, cơ duyên của nghề đã đưa tôi đến với nhiều thân chủ là phụ nữ. Mỗi người có cuộc đời và hoàn cảnh khác nhau, nhưng chung một nỗi đau từ sự bạo hành trong hôn nhân

Sự việc hộ dân mở lối đi thứ 2 tại Hà Nội: Huyện ủy Gia Lâm giao UBND huyện xác minh, giải quyết

Sự việc hộ dân mở lối đi thứ 2 tại Hà Nội: Huyện ủy Gia Lâm giao UBND huyện xác minh, giải quyết
(PLVN) - Mới đây, Báo Pháp luật Việt Nam (PLVN) có bài phản ánh việc ông Nguyễn Xuân Hoa và Nguyễn Xuân Nho (ngụ số 4, số 6 ngách 8/74 đường Dương Đình, xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội) có đơn phản ánh về việc mới đây một cá nhân ngụ hẻm 8/64/1 Dương Đình đã đập tường phía sau nhà cũ, mở lối đi vào ngách 8/74 đường Dương Đình có dấu hiệu chưa phù hợp quy định.

UBND phường Thảo Điền (Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh) trả lời một số phản ánh của cư dân chung cư Thảo Điền Pearl

Chung cư Thảo Điền Pearl. (Ảnh trong bài: Trần Tiến)
(PLVN) - Báo PLVN vừa nhận được Văn bản 750/UBND của UBND phường Thảo Điền (Thủ Đức, TP HCM) đề ngày 18/10/2024 trả lời một số vấn đề xảy ra tại chung cư Thảo Điền Pearl (số 12 đường Quốc Hương; do Cty CP Địa ốc và Xây dựng SSG2 làm chủ đầu tư (CĐT)). Tại chung cư này, thời gian qua giữa Cty SSG2, Ban quản trị tòa nhà (BQT) và cư dân đã phát sinh một số bất đồng, mâu thuẫn cần giải quyết.

Dự án 307 tỷ đồng xây xong rồi “nằm chờ” giấy phép môi trường ở Quảng Nam: “Bác” đề nghị gia hạn

Dự án 307 tỷ đồng xây xong rồi “nằm chờ” giấy phép môi trường ở Quảng Nam: “Bác” đề nghị gia hạn
(PLVN) - Theo Bộ KH&ĐT, việc UBND tỉnh Quảng Nam tiếp tục xin gia hạn thời gian thực hiện dự án Hệ thống thoát nước và vệ sinh môi trường đô thị Núi Thành (dự án vốn vay ODA) đến năm 2025 là không có cơ sở. Tỉnh cần làm rõ nguyên nhân không hoàn thành đúng tiến độ, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị liên quan trong phối hợp thực hiện.