Phòng, chống tham nhũng: Xử lý mạnh mới hiệu quả?

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLO) - Một số chuyên gia cho rằng, không phải cứ xử lý mạnh là xong mà để chống tham nhũng hiệu quả, đòi hỏi phải có những biện pháp đồng bộ…
Để góp phần khắc phục những bất cập trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng (PCTN) cũng như bảo đảm sự tương thích với Công ước của Liên Hợp quốc về chống tham nhũng (TN), quá trình nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự (BLHS) 1999 đã tính đến việc mở rộng phạm vi các tội phạm TN ra khu vực tư và hình sự hóa hành vi vi phạm nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập. 
Thận trọng khi quy định tội tham nhũng trong khu vực tư
Kết quả nghiên cứu “TN, hối lộ, gian lận trong hoạt động của doanh nghiệp - thực trạng và giải pháp” của Thanh tra Chính phủ, TN trong hoạt động của doanh nghiệp được coi là vấn đề đáng quan ngại với hơn 70% doanh nghiệp tự động đưa “hối lộ nhỏ” cho cán bộ công chức hoặc các đơn vị cung cấp dịch vụ công để giải quyết công việc nhanh chóng. 
Trong quan hệ nội bộ doanh nghiệp, báo cáo của Sáng kiến xây dựng tính nhất quán và minh bạch trong quan hệ kinh doanh tại Việt Nam (ITBI) cho biết, 64,7% doanh nghiệp cho rằng các cấp quản lý trong doanh nghiệp lạm dụng quyền hạn, sử dụng phương tiện, tài sản vào mục đích cá nhân... 
Có thể nói, TN trong khu vực tư ngày càng nghiêm trọng và mức độ ảnh hưởng ngày càng lan rộng, song BLHS hiện hành chưa ghi nhận loại tội phạm này. Do vậy, trong thực tiễn, người thực hiện một số hành vi tương tự như hành vi TN, chỉ khác là trong khu vực tư, thường bị xử lý về tội phạm khác (có thể bị truy cứu về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản). Cách xử lý này chưa thực sự phù hợp và chưa phản ánh đúng bản chất của tội phạm TN theo yêu cầu của Công ước chống TN.
Vì thế, tại cuộc họp diễn ra vào hôm qua (3/10), Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính (Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Hoàn cho rằng, việc quy định tội phạm TN trong khu vực tư là hết sức cần thiết. Theo đó, người có chức vụ, quyền hạn thuộc các thành phần ngoài nhà nước đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn mà thực hiện hành vi phạm tội vì vụ lợi như hành vi nhận tiền hối lộ của người có thẩm quyền trong lĩnh vực tư nhân… phải được xác định là những hành vi TN để có chính sách xử lý thống nhất và phù hợp.  
Đồng tình với việc mở rộng phạm vi các tội phạm về TN trong khu vực tư, nhưng Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Hiển đề nghị phải hết sức thận trọng. “Mức độ xử lý tội phạm TN trong lĩnh vực tư nên hạn chế, vì lĩnh vực tư có cơ chế tự chủ khác; hơn nữa, đất nước ta đang trong quá trình phát triển thì chỉ giới hạn phạm vi tội phạm TN với một số hành vi, bước đầu có thể chỉ là tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ” – ông Hiển phân tích. 
Làm giàu bất chính “thoát án” hình sự?
Một hành vi gây bức xúc thời gian qua song chưa được BLHS 1999 quy định là hành vi làm giàu bất chính. Điều 20 Công ước chống TN khuyến nghị các quốc gia thành viên hình sự hóa hành vi làm giàu bất chính, tuy nhiên, qua các hội thảo, tọa đàm về sửa đổi BLHS, có hai loại ý kiến khác nhau về vấn đề này. Có ý kiến lý giải, yêu cầu hình sự hóa hành vi làm giàu bất hợp pháp trong điều kiện nước ta hiện nay là chưa cấp bách; một số ý kiến khác đề xuất phải hình sự hóa hành vi này vì Luật PCTN 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2007 và năm 2012) đã đặt nền móng cho việc xử lý đối với hành vi làm giàu bất chính.
Tổ biên tập Dự án BLHS sửa đổi thì nhận thấy trong điều kiện của nước ta hiện nay, việc hình sự hóa hành vi làm giàu bất chính cần phải được nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm phù hợp với điều kiện, đặc điểm chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước cũng như tính khả thi của BLHS. Trước mắt, để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm TN, có thể cân nhắc bổ sung tội vi phạm nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập nhưng với các điều kiện chặt chẽ trên tinh thần chủ yếu là để răn đe, phòng ngừa, chỉ xử lý đối với những trường hợp vi phạm có tính hệ thống, cố tình che giấu hoặc không giải trình rõ về nguồn gốc đối với số lượng tài sản, thu nhập lớn. 
Dẫn lại con số được nêu trong Báo cáo công tác PCTN năm 2014 tại Phiên họp toàn thể lần thứ 14 của Ủy ban Tư pháp mới đây, Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương Trần Văn Độ cho biết, trong số gần 1 triệu trường hợp đã kê khai tài sản thu nhập năm 2013, chỉ có 5 người thuộc diện kê khai phải xác minh và một người bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo do kê khai không trung thực. “Các quy định hiện hành về tội TN khá đầy đủ và nghiêm khắc. Vấn đề quan trọng là chúng ta áp dụng ra sao và có các giải pháp đồng bộ khác, chứ bổ sung tội vi phạm nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập chưa chắc đã chống TN hiệu quả” – ông Độ nhấn mạnh.

Tin cùng chuyên mục

Chân dung tân Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam

infographicChân dung tân Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam

(PLVN) - Tại Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Luật gia Việt Nam khóa XIV, Ban Chấp hành Hội Luật gia Việt Nam đã bầu ông Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Bí thư Ban cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Phó Chủ tịch kiêm nhiệm Hội Luật gia Việt Nam Khóa XIII nhiệm kỳ 2019-2024 giữ chức Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam khóa XIV nhiệm kỳ 2024 - 2029.

Đọc thêm

Khơi thông nguồn lực phát triển đô thị

Khơi thông nguồn lực phát triển đô thị
(PLVN) - Chiều 14/1, Bộ Tư pháp tổ chức họp Hội đồng thẩm định Dự án Luật quản lý phát triển đô thị. Đồng chủ trì phiên họp là Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng và Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng.

Ông Nguyễn Khánh Ngọc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp được bầu làm Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam

Ra mắt Ban Thường vụ Hội Luật gia Việt Nam khoá XIV, nhiệm kỳ 2024 - 2029.
(PLVN) - Sáng 14/1, Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Luật gia Việt Nam đã thông qua Nghị quyết Đại hội và bầu Ban Chấp hành Trung ương Hội Luật gia Việt Nam khoá XIV, nhiệm kỳ 2024 - 2029 gồm 115 thành viên; bầu Ban Kiểm tra gồm 8 thành viên. Ban Chấp hành khoá mới đã họp phiên thứ nhất, bầu các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Hội. Theo đó, đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc được bầu làm Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam khoá XIV.

Làm tốt vai trò “dẫn dắt” chuyển đổi số trong Bộ, ngành Tư pháp

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi phát biểu chỉ đạo hội nghị.
(PLVN) - Tại Hội nghị triển khai công tác năm 2025 của Cục Công nghệ thông tin (CNTT) diễn ra chiều 13/1, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi yêu cầu Cục cần nâng cao tính chuyên nghiệp, khoa học, chủ động, sáng tạo để làm tốt công tác hướng dẫn, “dẫn dắt” các đơn vị của Bộ, ngành Tư pháp trong chuyển đổi số.

Trao “Mái ấm Tư pháp" tại Ninh Bình: Lan tỏa yêu thương dịp Xuân Ất Tỵ 2025

“Mái ấm Tư pháp" tại Ninh Bình (Ảnh: Hoàng Giáp)
(PLVN) - Chiều ngày 10/1, tại huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình, Báo Pháp luật Việt Nam đã phối hợp cùng Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Bệnh viện thẩm mỹ Saigon Young, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thị trấn Yên Thịnh tổ chức lễ bàn giao hai căn nhà “Mái ấm Tư pháp” cho hai gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bình Định Phạm Dân: Người cán bộ Tư pháp tận tâm

Ông Phạm Dân, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bình Định
(PLVN) - Trong hơn 30 năm gắn bó với ngành Tư pháp, ông Phạm Dân, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bình Định vẫn được biết đến như một con người luôn gắn bó với những trang viết, nhất là về các hạn chế, chồng chéo, bất cập trong hệ thống pháp luật. Qua đó, góp phần cùng tập thể Sở để lại nhiều dấu ấn và đóng góp tích cực vào sự phát triển của Tư pháp địa phương, cũng như góp phần hoàn thành nhiệm vụ công việc của Bộ, ngành Tư pháp. 

Báo Pháp luật Việt Nam và Công ty CP MBN Jupiter ủng hộ 200 triệu đồng xây nhà cho người nghèo ở huyện Cẩm Xuyên

Lãnh đạo huyện Cẩm Xuyên tiếp nhận biểu trưng của các cơ quan, đơn vị ủng hộ chương trình “Xuân ấm tình người”. Ảnh: PV
(PLVN) - Hưởng ứng Chương trình “Xuân ấm tình người” do UBND huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh) tổ chức nhằm giúp đỡ người nghèo đón Tết Ất Tỵ và đóng góp quỹ xóa nhà tạm, nhà dột nát, xây dựng nhà đại đoàn kết năm 2025, Báo Pháp luật Việt Nam và Công ty CP MBN Jupiter tại Hà Nội đã ủng hộ 200 triệu đồng.

Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc xây dựng và vận hành hệ thống VBQPPL thống nhất, đồng bộ

Cảnh phiên họp.
(PLVN) - Ngày 10/1, Bộ Tư pháp tổ chức họp Tổ biên tập dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi). Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật Trần Anh Đức chủ trì phiên họp. Tham dự phiên họp là đại diện các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; bộ, ngành khác có liên quan.

Xây dựng Ngành Thi hành án Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới

Xây dựng Ngành Thi hành án Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới
(PLVN) -  Tại Hội nghị tổng kết công tác Thi hành án dân sự (THADS) năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025 của Ngành Thi hành án Quân đội diễn ra chiều 9/1, Thiếu tướng Nguyễn Phi Hùng, Cục trưởng Cục Thi hành án (Bộ Quốc phòng) đề nghị trong năm 2025, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn ngành cần đổi mới tư duy, phương pháp làm việc, triển khai có hiệu quả các giải pháp đã đề ra, tạo sự chuyển biến đột phá trong cơ quan, đơn vị, xây dựng Ngành Thi hành án ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thẩm định dự án Luật Cấp, thoát nước

Cảnh phiên họp.
(PLVN) - Sáng 9/1, Bộ Tư pháp tổ chức họp Hội đồng thẩm định Dự án Luật Cấp, thoát nước. Đồng chủ trì phiên họp là Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng và Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn.