Không còn độc quyền nên không “độc giá”
Theo Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính, SGK giáo dục phổ thông hiện nay đang được quản lý theo quy định tại Luật Giáo dục, Luật Giá, trong đó giá SGK được thực hiện theo quy định tại pháp luật về giá, thuộc danh mục mặt hàng thực hiện kê khai giá, nhưng không thuộc danh mục mặt hàng do Nhà nước định giá, bình ổn giá.
Thay vì trước đây chỉ có Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục được quyền xuất bản SGK thì nay theo Luật Giáo dục, Nghị quyết số 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, SGK phổ thông, đã và sẽ có nhiều NXB thực hiện cung ứng SGK ra thị trường.
Vừa qua, Bộ Tài chính đã tiếp nhận 03 bản kê khai giá của 03 NXB, trong đó tiếp nhận văn bản kê khai giá bao gồm: Bảng kê khai mức giá, bảng xây dựng hình thành mức giá bán SGK. Do đây là trường hợp lần đầu các NXB thực hiện kê khai giá bộ SGK mới với cơ quan quản lý Nhà nước chứ không phải là kê khai điều chỉnh giá.
Theo Cục Quản lý giá, trước đây chi phí tổ chức bản thảo lần đầu do Nhà nước đầu tư, hỗ trợ trong giá bán SGK nên giá thành có giảm hơn so với SGK đã được xã hội hóa. Nhưng hiện nay, trong bảng kê khai giá được các NXB gửi đến bao gồm: Chi phí giấy, công in, nhuận bút, tổ chức bản thảo, chi phí quản lý, chi phí lưu thông, bán hàng, chi phí tích hợp công nghệ 4.0, lợi nhuận của NXB... cho thấy các khoản chi nhiều hơn trước.
Do đó, theo đại diện Cục Quản lý giá, nếu chỉ so sánh đơn thuần về mức giá của các bộ sách thì so với bộ sách lớp 1 cũ (Bộ sách đã được dùng cho năm học 2019 - 2020), bộ SGK mới có mức giá cao hơn.
Tuy nhiên, việc so sánh này chưa tương đồng, do việc biên soạn, xuất bản 01 bộ sách mới có những điểm khác biệt so với bộ sách trước đây để đáp ứng các yêu cầu về cải cách giáo dục trong tình hình mới như yêu cầu về chất lượng, hình thức, mẫu mã, cạnh tranh, không hỗ trợ từ ngân sách chi phí tổ chức bản thảo lần đầu.
Ngoài ra, xét về số lượng của bộ sách thì số lượng cuốn SGK trong bộ SGK mới (từ 9-10 cuốn) nhiều hơn số lượng quyển sách trong bộ SGK cũ chỉ có 6 cuốn. Vậy mức giá nào là hợp lý?
Kiểm soát bằng hình thức định giá tối đa
Theo các chuyên gia, về lâu dài, với việc xã hội hóa việc biên soạn SGK sẽ tạo nên sự cạnh tranh khốc liệt giữa các NXB thông qua chất lượng cũng như giá bán SGK, và quyền lựa chọn thuộc về người tiêu dùng.
Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu thực hiện xã hội hóa hiện nay, các chi phí hình thành SGK do các NXB tự trang trải và có thể việc tự định giá SGK ở mức cao so với nhu cầu của xã hội.
Việc này tác động trực tiếp đến người dân, đặc biệt đối với người dân ở những vùng sâu, vùng xa, vùng kinh tế khó khăn. Vấn đề này Bộ GD & ĐT cũng đã tính đến khi kiến nghị Chính phủ kiểm soát bằng hình thức định giá tối đa.
“Từ thực tế đó, kết hợp với kinh nghiệm quốc tế của những quốc gia có điều kiện tương đồng, trong thời gian tới đặt ra yêu cầu Nhà nước cần có giải pháp để điều tiết giá đảm bảo công bằng giữa các NXB; Bên cạnh đó, cần nghiên cứu thực hiện mục tiêu về an sinh xã hội, đặc biệt cho các khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng có kinh tế khó khăn. Đây cũng là lý do để Bộ Tài chính phối hợp với Bộ GD & ĐT đề xuất, báo cáo trình Chính phủ phương án quản lý giá SGK sao cho phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của Việt Nam. Trong đó, hai Bộ đã báo cáo Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét bổ sung mặt hàng SGK vào danh mục Nhà nước định giá bằng hình thức định giá tối đa thực hiện theo quy định của Luật Giá…” - đại diện Cục Quản lý giá cho biết.
Đại diện Cục Quản lý giá cũng cho rằng, trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép bổ sung mặt hàng SGK vào danh mục Nhà nước định giá bằng hình thức giá tối đa, thì đây sẽ là công cụ hữu hiệu để thực hiện điều tiết giá đối với mặt hàng SGK trong bối cảnh bước đầu thực hiện xã hội hóa đối với việc cung cấp mặt hàng này.
“Triển khai việc điều tiết giá theo quy định đó, cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét phương án giá của các NXB đề xuất và sẽ rà soát tính hợp lý, hợp lệ của từng yếu tố cấu thành giá SGK; tính toán hài hòa lợi ích của các NXB và khả năng chi trả của đối tượng sử dụng để ban hành giá tối đa cho 01 bộ sách để thực hiện chung..”- Cục Quản lý giá khẳng định.
