Bí mật trong cuộc trao đổi tù binh gay cấn trên vùng biển Hà Tĩnh

Cuộc trao đổi tù binh diễn ra chớp nhoáng trên vùng biển Hà Tĩnh
Cuộc trao đổi tù binh diễn ra chớp nhoáng trên vùng biển Hà Tĩnh
(PLO) - Chiếc ca nô hiện đại bậc nhất của quân đội Mỹ ngày ấy đã được chuyển về Liên Xô để nước bạn nghiên cứu công nghệ sản xuất vỏ tàu của địch. “Điệp vụ” ấy bắt nguồn từ một cuộc trao đổi tù binh không kém phần hồi hộp giữa ta và Mỹ tại vùng biển Hà Tĩnh vào năm 1968.

Cuộc trao đổi tù binh gay cấn

Cơ duyên của cuộc trao đổi tù binh lại đến từ một trận chiến trên biển 3 năm trước đó. Tối ngày 1/7/1965, tại vùng biển miền Bắc Việt Nam giáp ranh hải phận cuộc tế, đã xảy ra một trận chiến đấu không cân sức giữa ba tàu của Trung đoàn 172 Hải quân nhân dân Việt Nam với hàng chục tàu chiến từ hạm đội 7 của Mỹ cùng hàng chục máy bay yểm trợ. Bốn chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam đã hi sinh , toàn bộ thủy thủ đoàn 32 người còn lại bị sa vào tay giặc.  
Ba năm sau, những thủy thủ còn lại trên ba tàu chiến của Trung đoàn 172 bị Mỹ giam cầm tại căn cứ quân sự trên đảo Honolulu giữa Thái Bình Dương. Một cuộc thương lượng được tiến hành. Mỹ sẽ trao trả cho ta 32 chiến sĩ hải quân ấy, đổi lại, phía ta sẽ trả lại 2 phi công có hạng bị bắt sống.
Cựu chiến binh Nguyễn Lự (SN 1942, ngụ thôn Động Dương, xã Bảo Ninh, TP. Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình), nhớ lại. Một ngày giữa tháng 10/1968, theo thỏa thuận đôi bên, một tàu chiến Mỹ được phép tiến sâu vào hải phận của ta phía ngoài khơi vùng cửa Sót (Thạch Hà, Hà Tĩnh). Các chiến sĩ của ta được địch cho ngồi vào một chiếc ca nô cứu sinh rồi thả xuống. Ngay lúc đó, trực thăng của không quân ta bay đến, dòng thang xuống cho hai phi công Mỹ leo xuống khoang tàu.
Cuộc trao đổi diễn ra chớp nhoáng. Xong, tàu Mỹ quay đầu chạy nhanh ra khơi. Những chiến sĩ của ta không thể leo thang dây lên máy bay trực thăng vì nhiều người, mất thời gian quá lâu, không đảm bảo an toàn, hơn nữa máy bay cũng không thể chở hết từng ấy người. Đành đi ca nô.
Ca nô của Mỹ do một chiến sĩ hải quân ta lái, chạy vào đất liền. Sai sót của Mỹ bắt đầu từ đây. Giặc không tính đến chuyện số phận của chiếc ca nô hiện đại bậc nhất quân đội Mỹ lúc ấy sẽ ra sao.
Đoàn thủy thủ 32 chiến sĩ cặp bờ, liền lên ngay ô tô về Hải Phòng. Chiếc ca nô được giao lại cho huyện đội Thạch Hà cất giữ.
Máy bay Mĩ hủy diệt ca nô Mĩ
Chuẩn úy Nguyễn Lự khi ấy nhận nhiệm vụ đặc biệt là đưa chiếc ca nô của Mỹ về nơi an toàn. Ông đề nghị một chiến sĩ làm trợ lý đi theo. Cả hai lên đường ngay. Sau hai ngày ròng rã đi bộ, họ đã có mặt tại xã Thạch Kim, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh vào chiều 30/11/1968. Sau khi làm việc với huyện đội, các đồng chí ở đây cho biết, suốt mấy ngày qua, máy bay Mỹ quần đảo trinh sát và bắn phá khắp nơi trong vùng. Chúng muốn tìm cách hủy diệt chiếc ca nô đã sai lầm để rơi vào tay ta.
Đến hiện trường, chiếc ca nô nặng khoảng nửa tấn đã được kéo vào một khe cát có cây lá che phủ. Sau khi đổ thêm nhiên liệu, giở xem sơ đồ hướng dẫn và khởi động máy, tất cả đều vận hành tốt. Ông gật gù yên tâm.
Hoàng hôn xuống. Thủy triều dâng xóa nhòa bờ cát, mấp mé đáy ca nô. Dân làng và các chiến sĩ xúm nhau đẩy chiếc ca nô xuống nước. Từng đợt sóng trắng xóa ập vào. Tiếng người hò reo xen lẫn tiếng rì rào của sóng biển.
Bỗng nhiên, hai chiếc máy bay F4H của Mỹ hồng hộc từ đâu lao tới. Chúng đã phát hiện ra “con mồi” mất công tìm kiếm mấy ngày nay. Tiếng động cơ máy bay gầm rú xé vang trời. Một chiếc lượn vòng, một chiếc tăng độ cao để tạo thế trút bom đạn.
Mọi người không ai bảo ai, cùng  gánh  vai, dùng hết sức đẩy mạnh chiếc ca nô xuống nước, rồi vội vàng tản ra, sơ tán xuống hầm. Trong phút hiểm nguy ấy, chuẩn úy Lự nhảy lên ca nô ấn nút động cơ khởi động. Một tiếng rít khét lẹt man dại rồi tiếng nổ ầm ầm của loạt rốc két từ một chiếc F4H cắm xuống nước, cách mũi ca nô vài mét nước.
Quên chiếc ca nô hiện đại, Mỹ cho máy bay quần thảo truy tìm hủy diệt
 Quên chiếc ca nô hiện đại, Mỹ cho máy bay quần thảo truy tìm hủy diệt
“Tôi bình tĩnh tăng tốc cho ca nô lao đi. “Thằng” F4H thứ hai lao xuống lại cắm phộc một loạt rốc két nữa”, ông Lự nhớ lại. Hình dích dắc đường đi của ca nô do ông điều khiển đã tránh được những cơn mưa đạn điên dại. Hai chiếc máy bay đuổi theo, cật lực trút bom đạn xuống. Chiếc ca nô cũng xé sóng biển lao đi, thoát khỏi những đường đạn một cách thần kỳ.
Ca nô chạy hết tốc lực đến địa phận xã Xuân Yên thì trời tối hẳn. Hai chiếc F4H có lẽ đã hết bom đạn, lại bị mất dấu vì trời tối, nên đã mất hút. Chuẩn úy Lự tắt máy, cho ca nô neo đậu trà trộn trong các thuyền đánh cá, nhảy xuống, bơi nhanh vào bờ. Thấy anh trở vào, người đồng đội lo lắng cứ nghĩ anh không thoát khỏi làn đạn địch, vui mừng khôn xiết. Họ khẩn trương sắp xếp chuẩn bị tiếp tục lên đường.
Hết đạn địch, lại vướng đạn… của ta
Hơn một tiếng sau, cuộc hành trình về căn cứ tiếp diễn. Chiếc ca nô băng băng lướt trên những con sóng nhấp nhô. Bỗng tiếng đạn nổ ầm ầm. Pháo của đơn vị bộ đội canh biển phát hiện thấy mục tiêu lạ liền nổ súng tiêu diệt. Chuẩn úy Lự phóng ca nô ra xa tránh hỏa lực, rồi nhắm hướng Đông Bắc thẳng tiến.
Không hải đồ, không có dụng cụ định vị, nhưng ý thức sự nguy hiểm có thể xảy ra nếu cứ ra xa sẽ gặp tàu chiến giặc, ông liền cho ca nô chạy chếch vào hướng bờ. Vầng sáng của ban mai đang hừng lên. Xa xa, trước mặt ông là một hòn đảo nhỏ. Đến gần chút nữa, ông nhận ra đó là Hòn Ngư. Ông quyết định cặp đảo.
“Đón tiếp” hai chiến sĩ Hải quân là những chiến sĩ Biên phòng canh đảo lăm lăm tay súng. Không rõ hai người là ai lại hiện diện ở một địa điểm quân sự quan trọng trên một chiếc ca nô Mĩ, họ bị những người canh đảo bịt mắt, dẫn về trung tâm theo một lối dốc mòn.
Ông Nguyễn Lự
 Ông Nguyễn Lự
Khi được mở mắt, cởi trói, ngồi trong một ngôi nhà kín cửa, ông liền trao giấy thông hành quân vụ đặc biệt có vạch đỏ vắt chéo đè một phần trên ảnh chân dung, trưởng đảo mới vỗ vai, nhảy dựng lên: “Ôi, là người của ta!”.
Sau hơn 30 phút, qua bốn tổng đài chỉ huy, bộ phận cơ yếu đã chuyển cho ông bức điện của thủ trưởng: “Chúc mừng đồng chí hoàn thành nhiệm vụ an toàn. Ngày mai cứ đi ban ngày. Lệnh ngừng bắn tạm thời từ vĩ tuyến 19 trở ra của Mỹ đã có hiệu lực từ 0h đêm qua”.
Hôm sau, chiếc ca nô được lệnh rời đảo Hòn Ngư. Chuẩn úy Lự điều khiển đến một điểm hẹn bí mật trên biển. Ở đây, một con tàu đặc biệt mở khoang chờ sẵn. Chiếc ca nô của Mỹ được đưa vào khoang sâu. Sau đó, chiếc tàu nhổ neo hướng về cảng Hải Phòng. Sau này, về lại căn cứ, thủ trưởng cho ông biết đó là “mặt hàng” Liên Xô đang cần để nghiên cứu về công nghệ vỏ tàu trong ngành hàng hải của Mỹ.
Với chiến công ngày đó, ông Nguyễn Lự được trao tặng Huân chương Chiến sĩ vẻ vang và Huân chương Chiến công. Tuy nhiên, do sơ suất, cán bộ phụ trách công tác thi đua trong đơn vị đã phát nhầm cho ông một lúc hai Huân chương Chiến sĩ vẻ vang. Vì phải chuyển đơn vị để tiếp tục đảm nhận nhiệm vụ cấp bách khác trong cơn lốc của chiến tranh, nên sự nhần lẫn về phần thưởng cao quý ấy của ông cho đến bây giờ vẫn chưa được thay đổi, hồi phục. Trên ngực ông vẫn đang lấp lánh hai huân chương cùng loại. “Đó là một kỷ niệm đáng nhớ của đời tôi”, ông Lự tự hào. Với ông, đó là sự nhầm lẫn thú vị.

Tin cùng chuyên mục

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đọc thêm

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm việc với Ban Cơ yếu Chính phủ

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Tuấn Nam).
(PLVN) - Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cơ yếu, thời gian qua, Ban Cơ yếu Chính phủ (Ban CYCP) đã lãnh đạo, chỉ đạo ngành Cơ yếu Việt Nam triển khai thống nhất, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác; bảo đảm tuyệt đối bí mật, an toàn, chính xác, kịp thời thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang (LLVT) trong mọi tình huống.

Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Thể hiện tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta

Đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam. (Ảnh minh họa - Tạp chí Tuyên giáo).
(PLVN) - Những vấn đề được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong bài viết vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược, thể hiện rất rõ tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở đối với một số cán bộ, đảng viên tránh xa chủ nghĩa cá nhân, làm việc vì lợi ích cá nhân, tiêu cực, tham nhũng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
(PLVN) -  Ngày 25/3, chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các thành viên Chính phủ không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững; đặc biệt, các luật, nghị quyết phải khai thác, phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển của đất nước, tránh lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, tránh "xin – cho".

Phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cử tại địa phương

Các đại biểu tham dự Hội nghị. (Ảnh: PV)
(PLVN) - Tham luận của một số đại biểu trình bày tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023 và triển khai kế hoạch công tác năm 2024 ngày 25/3 đã cho thấy vai trò quan trọng của các cơ quan dân cử trong hoạt động giám sát, góp phần không nhỏ vào những thành quả về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tổ chức diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa chủ trì hội nghị.
(PLVN) -  Sáng 25/3, Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam chủ trì Hội nghị làm việc với các cơ quan, đơn vị về xây dựng Đề án tổ chức diễu binh, diễu hành trong Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).