ASEAN sẽ “qua mặt” Trung Quốc, Hàn Quốc...?

Tỷ lệ nhập siêu của Việt Nam từ ASEAN đang có chiều hướng giảm dần
Tỷ lệ nhập siêu của Việt Nam từ ASEAN đang có chiều hướng giảm dần
(PLO) - Trước năm 2010, ASEAN là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất, chiếm tỷ trọng trên 20% trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Nhưng, kể từ năm 2010 đến nay ASEAN bị xếp sau các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Hoa Kỳ... Nhiều người kỳ vọng, tương lai ASEAN sẽ giành lại ngôi đầu bảng?

Dự báo trên được đưa ra tại cuộc Hội thảo “Tự do hóa thương mại hàng hóa ASEAN và những tác động đối với hệ thống thể chế thương mại của Việt Nam”. Do Trường Đại học Luật Hà Nội vừa phối hợp với Viện Pháp luật và kinh tế ASEAN tổ chức hồi cuối tuần rồi.

Một thời “vàng son”...

Từ năm 2009 đến nay, tổng kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và các thành viên ASEAN nhìn chung tăng mạnh, với tốc độ tăng bình quân đạt 19%/ năm. Cụ thể, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2015 tăng gần gấp đôi năm 2009, đối với xuất khẩu là từ 8,9% tỷ USD lên 18,16 tỷ USD và đối với nhập khẩu là 14 tỷ USD lên 23,83 tỷ USD. Tỷ lệ nhập siêu của Việt Nam từ ASEAN giảm dần, điều này chứng tỏ chúng ta đã tận dụng được lợi ích từ tự do hóa thương mại do ASEAN mang lại.

Năm 2010 là năm bản lề với tiến trình liên kết các thành viên ASEAN chuyển giai đoạn phát triển mới. Trước năm 2010, mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang thị trường ASEAN là dầu thô và gạo với tổng giá trị xuất khẩu chiếm khoảng trên 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực này.

Tuy nhiên, kể từ năm 2010 đến nay, mặt hàng xuất khẩu sang ASEAN đã chuyển dịch theo hướng đa dạng hóa. Ngoài hai nhóm hàng truyền thống trên, Việt Nam còn xuất khẩu nhiều sản phẩm là thế mạnh của Việt Nam như hàng dệt may, giày dép, thủy sản, cà phê, cao su.

Thậm chí, nhóm hàng như điện thoại và linh kiện các loại, máy vi tính sản phẩm điện tử & linh kiện, sắt thép các loại, máy móc thiết bị dụng cụ & phụ tùng vốn không phải là thế mạnh của Việt Nam cũng được đẩy mạnh xuất khẩu và chiếm tỷ lệ lớn.

Đối với nhập khẩu, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu những mặt hàng thiết yếu, nguyên phụ liệu đầu vào phục vụ sản xuất trong nước như: xăng dầu, máy vi tính, máy móc & phụ tùng,… Các sản phẩm này sẽ hỗ trợ cho công nghiệp phụ trợ của nước ta để xây dựng chuỗi cung ứng ASEAN, đặc biệt khi mức thuế về 0%.

Cũng theo báo cáo, trước năm 2010, ASEAN là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất, chiếm tỷ trọng trên 20% trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, kể từ năm 2010 đến nay, ASEAN lại đứng sau các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Hoa Kỳ... Với việc tự do hóa thương mại ASEAN, các chuyên gia hy vọng cơ cấu này sẽ chuyển dịch và ASEAN sẽ quay trở lại thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất nước ta.

Các điểm nghẽn cần gỡ

Trước hết, có thể thấy, trong bối cảnh ACE (Cộng đồng kinh tế ASEAN) được hình thành, Luật Thương mại 2005 còn lộ rõ nhiều bấp cập. Một số quy định về áp dụng thói quen, áp dụng tập quán hay thừa nhận giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu trong hoạt động thương mại không thể coi là nguyên tắc.

Việt Nam tuy đã có Luật Giao dịch điện tử nhưng chưa có văn bản đồng bộ hay những văn bản thực thi của luật đó. Điều này sẽ hạn chế việc tham gia cơ chế một cửa (NSW) nói riêng, cơ chế một cửa ASEAN (ASW) nói chung làm cho thủ tục hải quan triển khai chậm, làm giảm thời gian, tăng chi phí cho qúa trình tự do hóa thương mại của Việt Nam trong ASEAN cũng như nền kinh tế quốc tế.

Ngoài Nghị định của Chính phủ, Bộ Tài chính và Bộ Công thương là hai cơ quan ban hành các Thông tư thực hiện quá trình tự do hóa thương mại hàng hóa trong ASEAN. Tuy nhiên, để tra cứu các thông tư này, doanh nghiệp phải vào trang web của từng Bộ để lấy và việc tra cứu khá khó khăn. Điều này gây cản trở cho doanh nghiệp trong nước và ngoài nước trong việc thực hiện đúng các quy tắc của AFTA.

Trong bối cảnh mới hiện nay, chính sách mở cửa và quá trình chủ động hội nhập kinh tế về thương mại hàng hóa cũng gây ra không ít những thách thức gay gắt cho doanh nghiệp nói riêng và cho nền kinh tế Việt Nam nói chung.

Theo đó, sau năm 2015 các doanh nghiệp trong nước cần có sự chuẩn bị chu đáo nhằm cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu có mức giá ngày càng giảm. Đáng lưu ý là việc thực hiện cam kết Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN, thuế nhập khẩu ô tô sẽ cắt giảm hoàn toàn xuống 0% vào năm 2018 và thuế đối với ngành lắp ráp điện tử cắt giảm xuống 0% vào năm 2012.

Điều này đồng nghĩa với việc ngành công nghiệp sản xuất ô tô và lắp ráp điện tử trong nước nếu không chuyển hướng sản xuất thì sẽ có nguy cơ bị tiêu giảm hoặc có nguy cơ bị ngưng sản xuất.

Bên cạnh đó, hoạt động logistics còn hạn chế. Việt Nam hiện nay đang là một số ít các quốc gia trong khu vực áp dụng các quy định hạn chế vận tải hàng hóa giữa các cảng tại Việt Nam đối với các nhà cung cấp dịch vụ vận tải biển nước ngoài. Điều này gây khó khăn cho quá trình hỗ trợ tự do hóa thương mại của Việt Nam trong ASEAN nói chung, các FTA khác nói riêng.

Ngoài ra, dù đã tham gia ASW song việc thống nhất nhận thức về cơ chế ASW trong ASEAN còn hạn chế. Cơ sở pháp lý của Việt Nam chưa hoàn chỉnh, chưa có văn bản đồng bộ hay những văn bản thực thi các luật đó như chữ ký số, xác thực số...

Cuối cùng là những khó khăn trong chứng nhận xuất xứ. Cụ thể, do tham gia quá nhiều hiệp định nên Việt Nam rơi vào tình trạng chồng chéo các cam kết, gây khó khăn cho doanh nghiệp khi chứng nhận xuất xứ.

Tin cùng chuyên mục

Việt Nam - Nhật Bản mở ra kỷ nguyên mới trong kết nối nông nghiệp công nghệ cao

Việt Nam - Nhật Bản mở ra kỷ nguyên mới trong kết nối nông nghiệp công nghệ cao

(PLVN) - Ngày 22/11 tại Hà Nội, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia ký biên bản ghi nhớ hợp tác và tổ chức hội thảo ”kết nối chuỗi cung ứng và đáp ứng thị trường” với Công ty TNHH AEON TOPVALU Việt Nam. Dự và chứng kiến lễ ký kết có Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cùng Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam - ông Ito Naoki.

Đọc thêm

Thách thức bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản

Nhiều nhiệm vụ trọng tâm để bảo vệ các hệ sinh thái ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long. (Ảnh: Hữu Tuấn)
(PLVN) -  Ngành thủy sản được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế biển của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng nhanh. Nhưng trong quá trình phát triển, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với không ít những thách thức, trong đó có vấn đề môi trường và suy thoái hệ sinh thái ven biển.

Hiệu quả chính sách phát triển kinh tế số

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký Quyết định 1437/QĐ-TTg ngày 20/11/2024 ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 - 2025.

Hơn 730 dự án đang hoạt động tại các KCN - KCX Hà Nội

Công ty TNHH Điện tử Meiko Thăng Long, có địa chỉ tại lô J1-J2 (khu công nghiệp Thăng Long, xã Võng La, huyện Đông Anh,TP. Hà Nội)
(PLVN) - Nhiều năm qua, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp của Hà Nội luôn tạo giá trị bình quân trên 40% giá trị sản lượng công nghiệp, 40% kim ngạch xuất khẩu và trên 20% GDP của Thành phố, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và trở thành nhân tố quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Thủ đô và cả nước.

Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba thăm và làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội

Bà Juanna Lilia Delgado Portal – Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba trao đổi tại buổi làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội.
(PLVN) - Ngày 20/11, Đoàn lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Trung ương Cuba do bà Juanna Lilia Delgado Portal - Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Đi cùng đoàn có đại diện một số Bộ, ngành, Chủ tịch một số Ngân hàng tại Cuba; đại diện Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam và đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Cảng Hải Phòng đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, ông Nguyễn Hoàng Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trao Bằng khen cho Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng.
(PLVN) - Ngày 20/11, Công ty CP Cảng Hải Phòng tổ chức Lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Đảng bộ và Đội ngũ công nhân Cảng (24/11/1929-24/11/2024); 95 năm Ngày thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cảng Hải Phòng (28/11/1929-28/11/2024) và đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì.

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành
(PLVN) - Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức diễn đàn “Nâng cao hiệu quả thông tin, cảnh báo, đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới". Sự kiện nêu ra những vấn đề cấp bách của hệ thống các hồ, đập thủy lợi đang “gánh” trên vai nhiều nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia.

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp
(PLVN) - Sáng 19/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã làm việc với đoàn đại biểu Nghiệp đoàn Giới chủ Pháp (MEDEF) do ông Francois Corbin làm trưởng đoàn, trong khuôn khổ hai nước thúc đẩy hợp tác kinh tế và đầu tư.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Cần lộ trình tăng thuế hợp lý

Toàn cảnh Toạ đàm "Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra" diễn ra chiều nay, tại Hà Nội.
(PLVN) -  Theo các chuyên gia, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với thuốc lá là cần thiết. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu chính sách đề ra, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu hạn chế tiêu dùng và ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

(PLVN) - Trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ và EU đều ghi nhận tăng trưởng tích cực. Với giá tôm cải thiện và nhu cầu nhập khẩu tăng cao, dự báo mục tiêu 4 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Quyết tâm gỡ 'thẻ vàng' IUU của EC

Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2024. (Ảnh minh họa: CTV)
(PLVN) - Ngày 18/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã họp với các đơn vị liên quan để thực hiện kế hoạch của Chính phủ chỉ đạo làm việc với Đoàn thanh tra Ủy ban Châu Âu (EC) về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) lần 5.

Chờ tỉnh và huyện để kéo dây giải tỏa công suất Nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4

Đại diện NPTPMB báo cáo lãnh đạo EVNNPT về tiến độ Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái.
(PLVN) - Ban Quản lý Dự án truyền tải điện (NPTPMB) hạ quyết tâm hoàn thành Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái trong quý III/2025 để có thể cùng các đơn vị thuộc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) thực hiện việc giải tỏa công suất Nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4.

Tiềm năng huy động vốn tư nhân cho phát triển xanh

Quản lý nước là một trong những dự án được ưu tiên cho vay để bảo vệ môi trường. (Ảnh minh họa/Vneconomy)
(PLVN) - Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) mới phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu xanh để cho vay các dự án thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường và dự án mang lại lợi ích về môi trường. Điều này cho thấy nhu cầu về trái phiếu xanh là rất lớn và là tín hiệu tích cực về tiềm năng trong việc huy động dòng vốn từ khối tư nhân cho quá trình chuyển đổi hướng đến phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.