Tư nhân đầu tư hạ tầng giao thông: “Con dao hai lưỡi”

Mô hình PPP không chỉ đơn thuần có những ưu điểm mà luôn tồn tại những nguy cơ nếu không có cơ chế giám sát rõ ràng, minh bạch. (Ảnh chỉ có tính chất minh họa)
Mô hình PPP không chỉ đơn thuần có những ưu điểm mà luôn tồn tại những nguy cơ nếu không có cơ chế giám sát rõ ràng, minh bạch. (Ảnh chỉ có tính chất minh họa)
(PLO) - Trong bối cảnh vốn ngân sách và vốn có nguồn gốc ngân sách (ODA, trái phiếu Chính phủ) bị thu hẹp, yêu cầu quản lý rủi ro nợ công và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công tăng cao, đột phá về thể chế chính sách nhằm khuyến khích khu vực tư nhân trong và ngoài nước tham gia phát triển hạ tầng giao thông đang được đặt ra. Tuy nhiên, mô hình hợp tác công - tư (PPP) có phải là chiếc “chìa khóa thần”?
Vấn đề được đặt ra tại Hột thảo “Vốn để phát triển giao thông: Nhu cầu và giải pháp” do Viện Kinh tế Việt Nam và Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam (BIDV) phối hợp tổ chức hôm qua (7/9).
Bài toán vốn 
Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), tổng nhu cầu vốn đầu tư phát triển hạ tầng giao thông (HTGT) Việt Nam giai đoạn 2016-2020 dự kiến là 1.009.398 tỷ đồng (khoảng 48 tỷ USD). Với dự kiến phân bổ như sau: Vốn ngân sách nhà nước là 376 nghìn tỷ đồng (gồm trái phiếu Chính phủ), chiếm 37,2%; vốn ODA là 285 nghìn tỷ đồng, chiếm 28,2%; vốn huy động ngoài ngân sách là 348 nghìn tỷ đồng, chiếm 34,4%.
Áp lực nhu cầu đầu tư phát triển HTGT tăng cao đang  đặt ra thách thức huy động vốn tư nhân và kết hợp một cách hiệu quả với vốn của Nhà nước, đầu tư phát triển HTGT…”- PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam khẳng định.
Theo Chủ tịch HĐQT BIDV Trần Bắc Hà, vốn huy động ngoài ngân sách chủ yếu vẫn là nguồn vốn của ngân hàng. Nếu nguồn vốn này tài trợ 85% nhu cầu vốn xã hội hóa vào năm 2020, tương đương khoảng 310 nghìn tỷ, thì tỷ trọng dư nợ cho vay HTGT năm 2020 sẽ chiếm khoảng 3,2% tổng dư nợ cho vay nền kinh tế (giả sử tăng trưởng tín dụng mức bình quân hàng năm là 15%, dư nợ cho vay toàn nền kinh tế sẽ vào khoảng 9.675 tỷ đồng vào năm 2020).
Chủ tịch BIDV lưu ý, cần đẩy mạnh các nguồn vốn ngoài ngân sách khác để giảm sức ép cho nguồn vốn tín dụng cho ngân hàng, cụ thể xem xét hình thành các quỹ hỗ trợ, phát triển PPP với nguồn hình thành các quỹ là từ các nguồn thu có phát sinh liên quan đến sử dụng HTGT như: đấu giá biển số xe, các loại phí (xăng dầu, bến bãi...); nguồn thu từ quản lý và khai thác tài sản HTGT...
PPP không phải “chìa khóa thần”
TS.Huỳnh Thế Du (Chương trình Fulbright) dẫn ra các con số khẳng định trong hai thập kỷ qua, Việt Nam đã dành một nguồn vốn rất lớn để đầu tư HTGT, tuy nhiên vấn đề của Việt Nam không phải là thiếu vốn mà là hiệu quả đầu tư. 
TS. Du cũng lưu ý, nhiều nước trên thế giới vốn dành cho HTGT vẫn chủ yếu là vốn ngân sách. Ông dẫn chứng một số quốc gia để minh chứng vai trò của PPP là rất khiêm tốn, đặc biệt mô hình PPP nếu không được thiết kế chặt chẽ với môi trường thể chế tốt rất dễ gây ra những trục trặc và sự thất vọng cho công chúng.  
Chính ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng - Trưởng ban Quản lý đầu tư các dự án PPP (Bộ GTVT) cũng thừa nhận mô hình PPP không chỉ đơn thuần có những ưu điểm mà luôn tồn tại những nguy cơ. Nếu không có cơ chế giám sát rõ ràng, minh bạch cũng như luận chứng kinh tế kỹ thuật hợp lý thì dự án PPP có thể gây thiệt hại cho cộng đồng (trường hợp Nhà nước nhượng bộ quá nhiều, hoặc doanh nghiệp thu quá nhiều trong thời gian  quá dài, hoặc thu chi không công khai, minh bạch, hoặc cạnh tranh không lành mạnh),  ảnh hưởng đến khả năng lựa chọn các dịch vụ cơ bản của người dân (nếu Nhà nước xã hội hóa toàn bộ các dịch vụ công), kém hiệu quả (không có cơ chế chính sách rõ ràng, ổn định, hay đơn giản là dự án không hiệu quả) hoặc không thực chất (nếu nguồn vốn ngân sách được sử dụng để tham gia đầu tư dưới danh nghĩa lĩnh vực tư nhân)…
“PPP không phải là “chìa khóa thần” để huy động vốn!”- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Nguyễn Đức Kiên quả quyết. Theo ông Kiên và nhiều chuyên gia như GS.TSKH Lã Ngọc Khuê, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT; TS Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ KH&ĐT; ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Công Thương… , vấn đề của ngành Giao thông hiện nay là quy hoạch. 
“Nếu đứng trên kinh tế vĩ mô, đất nước này không thể đáp ứng được nhu cầu cho ngành Giao thông như thế. Đã đến lúc cần phải tổng rà soát lại quy hoạch. Chúng ta làm quy hoạch nhiều, nước ngoài giúp chúng ta không dưới 5 lần nhưng đến nay chưa rõ giao thông Việt Nam đặt trọng tâm vào đâu. Và PPP vừa qua cũng chưa rõ dự án nào thành công, dự án nào chưa…”- ông Lã Ngọc Khuê đề nghị.

Đọc thêm

Giao thông Hà Nội cận Tết - 'Giờ nào cũng là giờ cao điểm'

Giao thông Hà Nội cận Tết - 'Giờ nào cũng là giờ cao điểm'
(PLVN) - Những ngày cuối năm, nhu cầu đi lại của người dân tăng cao khiến giao thông trên địa bàn Hà Nội trở nên đặc biệt sôi động. Lực lượng Cảnh sát giao thông (CSGT) tăng cường ứng trực ngày nghỉ, bảo đảm việc di chuyển của người dân diễn ra thuận lợi và an toàn...

"Thay áo" cho cầu Phố Mới - Điểm nhấn hạ tầng tại Lào Cai

"Thay áo" cho cầu Phố Mới - Điểm nhấn hạ tầng tại Lào Cai
(PLVN) - Thành phố Lào Cai vừa nâng cấp, cải tạo dự án cầu Phố Mới với tổng vốn đầu tư gần 15 tỷ đồng. Dự án nhằm mang lại diện mạo mới cho cây cầu quan trọng này, đồng thời nâng cao an toàn giao thông và phục vụ tốt hơn nhu cầu đi lại của người dân.

Tỉnh Bình Định chỉ đạo xử lý một số điểm bất cập hạ tầng giao thông trên địa bàn

Tỉnh Bình Định chỉ đạo xử lý một số điểm bất cập hạ tầng giao thông trên địa bàn
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa có công văn về việc xử lý một số điểm bất cập hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh, trong đó chỉ đạo các đơn vị quản lý tập trung kiểm tra và thực hiện các biện pháp đảm bảo ATGT cho phương tiện tham gia giao thông trên các tuyến đường ĐT.638 và quốc lộ 19 đoạn qua địa bàn tỉnh. 

TP Hồ Chí Minh: Khuyến cáo tuân thủ văn hóa metro

Metro số 1 bắt đầu vận hành thương mại từ 22/12/2024.
(PLVN) - Cty TNHH MTV Đường sắt Đô thị số 1 (HURC 1) vừa tổng kết 2 tuần đầu vận hành thương mại metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên và nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc tuân thủ văn hóa Metro.

Giá vé máy bay Tết tăng, chặng TP.HCM đi các tỉnh miền trung “cháy vé”

Giá vé máy bay Tết tăng, chặng TP.HCM đi các tỉnh miền trung “cháy vé”
(PLVN) - Thông tin từ Cục Hàng không Việt Nam cho biết đến thời điểm hiện tại, giá vé máy bay dịp Tết Ất Tỵ tăng trung bình 20% so với trước kỳ nghỉ, tỷ lệ đặt chỗ trên các đường bay từ TP.HCM đến các địa phương đang tăng nhanh chóng trong giai đoạn bắt đầu kỳ nghỉ Tết Nguyên đán 22-28/1.

'Ẩn họa' trên tuyến đường thuộc dự án liên kết vùng miền Trung tỉnh Quảng Nam

'Ẩn họa' trên tuyến đường thuộc dự án liên kết vùng miền Trung tỉnh Quảng Nam
(PLVN) - Dự án liên kết vùng miền Trung tỉnh Quảng Nam được đầu tư nhằm hoàn thiện mạng lưới kết nối giao thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam và vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Tuy nhiên, dự án này đang chậm tiến độ, mặt đường xuất hiện chi chít “ổ voi, ổ gà” sau mưa lớn gây nguy hiểm cho người đi đường.

Tăng mức phạt có đủ để xây dựng văn hoá giao thông?

Ý thức chấp hành Luật Giao thông đường bộ của người dân có sự chuyển biến rõ rệt sau khi Nghị định 168 có hiệu lực. (Ảnh: QĐND)
(PLVN) - Những ngày qua, việc tăng nặng mức xử phạt và áp dụng cơ chế trừ điểm giấy phép lái xe bước đầu tạo hiệu quả tích cực, nâng cao ý thức chấp hành của người dân. Tuy nhiên, để thực sự xây dựng văn hóa giao thông cần nhiều hơn thế.