Với thành tựu đạt được 9 tháng đầu năm 2014, đa số Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đánh giá cao sự điều hành của Chính phủ trong việc thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2014, nhất là khả năng “ứng xử nhanh nhạy với tình huống”, đảm bảo tăng trưởng, ổn định xã hội, giữ vững an ninh chính trị… Tuy nhiên, vẫn chưa hết lo ngại khi các nhược điểm của nền kinh tế tồn tại lâu đến mức “bền vững” mà không có giải pháp tháo gỡ, xử lý nên còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sự phát triển của nền kinh tế.
Nguy cơ tụt hậu so với láng giềng
Cảnh báo được ĐB Trần Xuân Hòa (Quảng Ninh) đưa ra bày tỏ sự lo lắng với tình hình kinh tế - xã hội hiện nay. Theo ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM): “Chúng ta có tiềm lực nên phải hơn thế này, nhưng những năm qua toàn bộ “liều thuốc” cho tăng trưởng kinh tế là chuyển đổi mô hình tăng trưởng và tái cơ cấu, đột phá về thể chế và nguồn nhân lực đã không được thực hiện bao nhiêu và hiệu quả rất thấp”.
Đi vào các lĩnh vực cụ thể, ĐB Huỳnh Thành (Gia Lai) đánh giá, công tác thu ngân sách nhà nước có cố gắng nhưng tỷ lệ huy động thuế và lệ phí hụt thu rất nhiều, có nơi chỉ 8% GDP cho thấy không rõ kiểm tra, hướng dẫn “Do tâm lý phấn đấu vượt thu nên khi báo cáo về khả năng thu thường giảm đi để vượt thu nên phản ánh không đúng thực tiễn”, nên ĐB Nguyễn Hữu Quang (Thanh Hóa) cảnh báo không nên quá lạc quan khi năm 2014, số lượng DN chịu thuế thu nhập giảm đi. DN thành lập mới chưa vào sản xuất, những DN giải thể hoặc dừng hoạt động nghĩa là mất nguồn thu.
Theo ĐB Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên), lĩnh vực ngân hàng có nhiều tín hiệu chuyển biến tích cực, nhất là góp phần khống chế tỷ lệ lạm phát, nhưng còn 4 vấn đề tồn tại mang tính “bền vững” là nợ xấu, tăng trưởng tín dụng thấp, nhiều vi phạm pháp luật và khả năng tiếp cận vốn của các DN còn hạn chế. “Các nhược điểm này tồn tại lâu, chưa có giải pháp tháo gỡ, xử lý nên năm trước nhắc, năm nay lại nhắc. Đi sâu vào lĩnh vực thì thấy còn nhiều tiềm ẩn với sự phát triển của nền kinh tế” – ĐB này nhận định.
ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) vui mừng vì Chính phủ dự kiến sẽ đạt 13/14 chỉ tiêu phát triển nhưng đề nghị Chính phủ làm rõ việc xử lý nợ xấu của công ty mua bán nợ, có cơ chế rõ ràng, báo cáo với Quốc hội. Bên cạnh đó, vấn đề nợ công cũng khiến nhiều ĐBQH lo ngại nên yêu cầu Chính phủ “cần đánh giá một cách thực tế để có giải pháp. Còn nếu để con số ở mức báo cáo đẹp đẽ thì rất nguy hiểm. Nếu cứ tích tụ, giấu giếm đến mức không thể giải quyết được thì nguy hiểm hơn” – ĐBQH cảnh báo.
Đề cập đến vấn đề an sinh xã hội, ĐB Trần Thị Dung (Điện Biên) bức xúc trước tình trạng người chịu trách nhiệm không thấy nhưng người dân mất đất lại hàng ngày phải chịu hậu quả của môi trường ô nhiễm ở các khu khai thác và tình trạng sinh kế của người dân sau khi hết thời gian được hưởng ưu đãi, đất không có hoặc không nhiều khi dân là thuần nông, chuyển đổi việc làm được đầu tư nhiều nhưng không đạt tỷ lệ. “Đây là nguyên nhân để xảy ra nhiều bất an trong vấn đề xã hội nên cần phải tập trung có giải pháp” – ĐB Dung lưu ý.
Không thể “thắt lưng buộc bụng” để tổng chi thường xuyên cao
ĐB Vũ Viết Ngoạn (Thái Bình) lưu ý, năm 2015 cần quan tâm nhiều hơn cho duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm hài hòa kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và tăng trưởng. Cùng với đó, “vấn đề cần phải quan tâm càng sớm càng tốt” là cần có chính sách để doanh nghiệp tăng trưởng, phát triển hơn nữa, ổn định thị trường để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn. Mặc dù có nhiều kết quả đáng mừng nhưng vấn đề ngân sách năm 2014 vẫn cần làm rõ 3 vấn đề: nợ công, áp lực trả nợ trong thời gian tới, cơ cấu chi vì “nếu không rõ thì lòng tin của nhân dân sẽ hoang mang” – ĐB Vũ Viết Ngoạn nhắc nhở.
ĐB Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) có “cái nhìn khác về kết quả phát triển kinh tế -xã hội” khi “xét tổng thể của cả nền kinh tế, tôi thấy đó là một cố gắng rất lớn. Chẳng qua nền kinh tế của chúng ta không phát triển mạnh được là bởi chúng ta có một gánh nặng an sinh xã hội rất lớn. Tổng chi an sinh xã hội 18% là rất cao”.
Vẫn lo lắng về nhiều tồn tại của nền kinh tế, ĐB Đặng Thuần Phong (Bến Tre) cho rằng cần phải có giải pháp cụ thể để “không phải năm nào cũng nhắc lại những vấn đề này. Chọn lĩnh vực then chốt để tập trung nguồn lực, tăng cường thanh tra, kiểm tra… chứ không dàn trải”. Vì thế, năm 2015 Chính phủ cần phải thực hiện các biện pháp sâu sát hơn nữa cho bài toán tăng trưởng. “Không thể năm nào cũng bảo “thắt lưng buộc bụng” nhưng cuối cùng tổng chi thường xuyên vẫn cao, chi cho đầu tư vẫn thấp. Khi tiếp xúc cử tri, thấy những người yếu thế, người già bức xúc lắm. Chúng ta cần phải tính toán làm thế nào để vừa tăng trưởng được kinh tế nhưng vẫn bảo đảm an sinh xã hội” – ĐB Đặng Thuần Phong nêu.
* Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Đỗ Bá Tỵ: “Chính phủ đã điều hành quyết liệt để đối phó với những biến động và xử lý tốt tình hình biển Đông. Tuy nhiên, vẫn cần lường trước, chuẩn bị tốt mọi mặt cả pháp lý, an ninh quốc phòng, kinh tế, ngoại giao một cách chủ động, vững vàng giữ độc lập tự chủ, tăng cường đoàn kết hữu nghị, trước hết là các nước láng giềng để tạo đồng thuận giữ môi trường hòa bình, ổn định vì Việt Nam có vị trí địa chính trị quan trọng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương và âm mưu hiện thực hóa “đường lưỡi bò” chưa thay đổi mà chỉ chuyển sang hình thức khác. Hơn nữa, đấu tranh bảo vệ trên biển là lâu dài, quyết liệt nên cần kiên trì, bình tĩnh để giữ vững môi trường hòa bình để phát triển kinh tế nhưng vẫn chuẩn bị tốt để đối phó nếu tình huống xấu xảy ra. Chuẩn bị tốt cho tình huống chiến tranh cũng là để không xảy ra chiến tranh”.
* ĐB Lê Thị Nga - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội: “Nguyên nhân trong báo cáo của Chính phủ về công tác phòng chống tham nhũng (PCTN) năm 2014 “na ná” như báo cáo năm 2013. Báo cáo không đưa ra được địa chỉ cụ thể những nơi chưa làm được, những nơi làm được nên không ai ngại, sợ các đánh giá của báo cáo này. Rõ ràng cử tri chưa thể hài lòng về kết quả PCTN. Nếu Chính phủ đánh giá tham nhũng là “nguy cơ của chế độ” thì phải có giải pháp tương ứng chứ không thể cứ chung chung, năm nào cũng giống nhau, phải có giải pháp đột phá như bỏ qui định miễn trách nhiệm hình sự đối với người đưa hối lộ mới phát hiện được người nhận hối lộ… Cần có một tổ chức của Nhà nước đánh giá, xác định lĩnh vực nào nhiều tham nhũng, chứ không thể 5-10 năm vẫn cứ đánh giá tình trạng tham nhũng kiểu “còn phức tạp” như vậy”.
