Có thể giải thể các trường đại học kém hiệu quả?

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT
Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT
(PLO) - Theo công bố mới đây của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Tổng cục Thống kê, trong quý I/2017 tỷ lệ thất nghiệp của nhóm lao động có trình độ đại học trở lên giảm mạnh so với quý trước đó và cùng kỳ năm 2016. Điều này đặt ra vấn đề chất lượng đào tạo đại học không đồng đều và đã, đang tồn tại những trường có chất lượng đào tạo yếu kém. Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT đã có những chia sẻ xung quanh vấn đề này.

Từ năm 2018, phải công bố sinh viên tốt nghiệp có việc làm

Bà đánh giá như thế nào về kết quả khảo sát của Bản tin thị trường lao động do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Tổng cục Thống kê công bố mới đây, trong đó có đưa ra con số lạc quan hơn về tỷ lệ thất nghiệp của nhóm lao động có trình độ đại học trở lên?

- Tôi cho rằng đây là tín hiệu đáng mừng vì số việc làm đã được tạo ra nhiều hơn để tăng cơ hội, tỷ lệ có việc làm cho người lao động, nhất là lao động đã qua đào tạo. Tỷ lệ thất nghiệp do Bộ LĐTB&XH công bố là tính trên tổng số người trong độ tuổi lao động chứ không phải số sinh viên vừa tốt nghiệp. Như vậy, con số thất nghiệp giảm vừa thể hiện tương quan cung cầu lao động trên thị trường đã trở nên tốt hơn, vừa cho thấy những cố gắng, nỗ lực của ngành Giáo dục trong thời gian gần đây đã có phản hồi tích cực từ thị trường lao động. Cụ thể, từ năm 2016, Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo các trường khảo sát tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm, công bố trên trang thông tin điện tử của trường. Và bắt đầu từ năm 2018, các trường phải công bố trong đề án tuyển sinh tỷ lệ sinh viên chính quy có việc làm sau 12 tháng kể từ khi tốt nghiệp của 2 khóa gần nhất so với năm tuyển sinh.

Cả nước hiện có 271 trường đại học với khoảng 1,7 triệu sinh viên. So với tổng số dân 95 triệu người, con số này phải chăng là quá lớn và chính việc chạy theo số lượng tuyển sinh mà coi nhẹ chất lượng đào tạo ở một số trường là nguyên nhân chính dẫn tới số lượng cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp hoặc phải làm trái ngành nghề hay phải giấu bằng cấp để làm những công việc đơn giản. Theo bà, đâu là nguyên nhân của tình trạng này?

- Tình trạng lao động có trình độ thất nghiệp có nhiều nguyên nhân, trong đó phải kể đến những khó khăn của nền kinh tế nói chung dẫn đến khó khăn trong sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, khó khăn trong thu hút đầu tư. Ngoài ra, công tác dự báo nhu cầu và quy hoạch nguồn nhân lực chưa hiệu quả cũng là nguyên nhân dẫn tới cơ cấu nhân lực được đào tạo chưa hợp lý so với yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về phía ngành Giáo dục, chúng tôi cũng nhận ra một số nguyên nhân chủ quan như sau: Thực hiện mục tiêu “đạt tỷ lệ 450 sinh viên/1 vạn dân vào năm 2020” để ngang bằng với tỷ lệ sinh viên của các nước trong khu vực dẫn đến số lượng các trường và quy mô đào tạo tăng nhanh nhưng các điều kiện đảm bảo chất lượng chưa được quan tâm tương xứng, chưa đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

Các biện pháp quản lý giáo dục hiện đại như triển khai hệ thống kiểm định các cơ sở giáo dục đại học; ban hành khung trình độ quốc gia tương thích với khung trình độ tham chiếu của khu vực để làm cơ sở xây dựng chuẩn đầu ra phù hợp để sinh viên tốt nghiệp có tính cạnh tranh trên thị trường lao động chỉ mới được triển khai trong thời gian gần đây nên chưa phát huy ngay được hiệu quả.

Sinh viên chưa được rèn luyện kỹ năng tham gia thị trường lao động hiện đại, đặc biệt là kỹ năng khởi nghiệp, tự tạo viêc làm cho mình và cho người khác; kỹ năng thích ứng với mọi biến động trong môi trường làm việc cũng như sự linh hoạt để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của từng doanh nghiệp, ngành sản xuất, cả ở trong nước và trên thế giới; trình độ ngoại ngữ thấp giảm cơ hội việc làm trong thời kỳ hội nhập.

Gần đây khi giải thích cho việc có tỉ lệ nhất định sinh viên tốt nghiệp chưa có việc làm người ta thường đưa ra một lý do rất “truyền thống” là đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Theo bà, tại sao sinh viên tốt nghiệp và nhà tuyển dụng chưa gặp được nhau?

- Có hai nguyên nhân chính cho tình trạng sinh viên tốt nghiệp và doanh nghiệp chưa gặp nhau. Thứ nhất, các cơ sở đào tạo chưa kết nối với doanh nghiệp như một yêu cầu tất yếu để phát triển chương trình, tổ chức đào tạo, đánh giá sinh viên đạt chuẩn đầu ra trước khi họ tham gia vào thị trường lao động.

Thứ hai, về phía doanh nghiệp cũng chưa xem việc hợp tác với các cơ sở đào tạo là cách hữu hiệu để tuyển dụng lao động đáp ứng yêu cầu sử dụng và cũng là thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.  Để doanh nghiệp và sinh viên đến gần nhau hơn, Nhà nước cần có chính sách để kiến tạo, kết nối, hỗ trợ các bên hợp tác với nhau như: quy định trong chính sách thuế, ưu đãi đầu tư, xếp hạng doanh nghiệp… đối với các doanh nghiệp tham gia vào công tác đào tạo nhân lực để khuyến khích những doanh nghiệp này.

Sát nhập, giải thể các trường đại học kém hiệu quả

Về phía mỗi sinh viên, theo bà, các em cần phải chủ động như thế nào để tự tạo ra cơ hội việc làm tốt cho bản thân?

- Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, các sinh viên cần chủ động trang bị cho mình hành trang cho cuộc sống cũng như công việc. Các em cần tìm hiểu môi trường, yêu cầu của nghề nghiệp mà các em xác định theo đuổi để từ đó tự học hỏi qua sách, qua bạn bè, nhóm làm việc… để tự trang bị, cập nhật kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp.

Quá trình học trong trường chỉ là trang bị tư duy nghề nghiệp và nguyên lý, kiến thức nền tảng cho tất cả các sinh viên. Trong đó, chỉ có người nào tận dụng được cơ hội học tập, thường xuyên nỗ lực tự học suốt đời và liên tục biết tự cập nhật kiến thức kỹ năng mới thì người đó mới thành công. Các trường cũng cần quan tâm thay đổi nội dung, chương trình phương pháp giảng dạy để giúp các em sinh viên có thể học tập - làm việc ngay khi còn trong trường đại học.

Về lâu dài, phải làm thế nào để kiểm soát tốt và nâng cao chất lượng đào tạo bậc đại học, biện pháp nào sẽ được triển khai để số cử nhân thất nghiệp giảm xuống, thưa bà?

-Như tôi đã trao đổi ở trên, sinh viên tốt nghiệp chưa tìm được việc làm không chỉ do nguyên nhân về chất lượng đào tạo mà còn phụ thuộc nhiều vào tình hình phát triển kinh tế  -xã hội và sự biến động của nền kinh tế thế giới. Điều đó đòi hỏi cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để thu hút đầu tư, tăng cầu lao động.

Đối với ngành Giáo dục, nhiều biện pháp cũng đang được triển khai để giảm tỷ lệ thất nghiệp đối với các lao động đã qua đào tạo. Ở cấp ngành, Bộ GD-ĐT đã và đang triển khai các nhiệm vụ lớn đối với giáo dục đại học như quy hoạch mạng lưới, trong đó định hướng giảm đầu mối, sáp nhập, giải thể các cơ sở đào tạo kém hiệu quả, tập trung đầu tư phát triển các cơ sở giáo dục đại học hoạt động có chất lượng và hiệu quả; xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển giáo dục đại học, chỉnh sửa luật giáo dục đại học; khảo sát và công bố tỷ lệ sinh viên có việc làm, hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên; thực hiện tự chủ đại học để tạo sự cạnh tranh trong việc phát huy nội lực và sự sáng tạo của tất cả các trường… để nâng cao chất lượng đào tạo.

Về phía các cơ sở giáo dục đại học, các trường đang tập trung thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo như phát triển đội ngũ giảng viên, tăng cường cơ sở vật chất, tăng cường kết nối doanh nghiệp, phát triển chương trình đào tạo, kiểm soát chất lượng đầu vào, chất lượng quá trình đào tạo và chất lượng đầu ra… trong đó, đặc biệt nhấn mạnh công tác kiểm định chất lượng giáo dục theo các tiêu chuẩn kiểm định tiệm cận với tiêu chuẩn khu vực ASEAN và khảo sát, công bố và nâng cao tỷ lệ có việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp.

Theo quy chế tuyển sinh, kể từ năm 2018, các trường phải công bố tỷ lệ sinh viên chính quy có việc làm sau 12 tháng kể từ khi tốt nghiệp của 2 khóa gần nhất so với năm tuyển sinh (theo nhóm ngành). Những trường khảo sát không trung thực hoặc không công khai tỷ lệ việc làm của sinh viên tốt nghiệp theo quy định sẽ không được thông báo tuyển sinh.

Trân trọng cảm ơn bà!

Đọc thêm

Góp ý cho Kỳ tuyển sinh Đại học, cao đẳng năm 2025: Nên loại bỏ các phương thức tuyển sinh không bảo đảm chất lượng đầu vào

Tuyển sinh năm 2025 có nhiều thay đổi theo CTGDPT 2018. (Ảnh minh họa: PV)
(PLVN) - Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng (ĐH, CĐ) Việt Nam vừa có kiến nghị gửi Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về giải pháp bảo đảm tính đồng bộ giữa nội dung Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (CTGDPT 2018), việc triển khai thực hiện chương trình, tổ chức thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH từ năm 2025.

Nâng cao hiểu biết pháp luật trong học sinh, sinh viên

Việc một bộ phận học sinh, sinh viên thiếu hiểu biết về pháp luật là một thực trạng đáng báo động. (Ảnh: BD)
(PLVN) - Thời đại công nghệ phát triển, giới trẻ có cơ hội tiếp cận nhiều thông tin nhưng cũng đối mặt với những hệ lụy, nhất là khi không được trang bị nền tảng kiến thức pháp luật. Một số bạn trẻ hiện nay “vô tư” thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật gây ra hậu quả nghiêm trọng chỉ vì thiếu hiểu biết pháp luật.

Ngăn ngừa thuốc lá mới xâm nhập học đường

Ảnh minh họa: Sở GD&ĐT Hà Nội
(PLVN) - Trước tình trạng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng diễn biến phức tạp, gia tăng nhanh ở giới trẻ, nhiều trường học tại các tỉnh/thành đã tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao ý thức cho học sinh về tác hại của thuốc lá mới, góp phần đẩy lùi mối lo này ra khỏi trường học.

20 năm kiến tạo tri thức của Trường Đại học Thành Đô

20 năm kiến tạo tri thức của Trường Đại học Thành Đô
(PLVN) -  Ngày 30/11/2024 đánh dấu cột mốc vàng son trong lịch sử của Trường Đại học Thành Đô – hai thập kỷ nỗ lực không ngừng để kiến tạo một môi trường giáo dục chuẩn mực, kiên định với sứ mệnh kiến tạo không gian tích hợp WILL, gắn kết hài hòa giữa học tập, nghiên cứu, giảng dạy, thực hành, hướng nghiệp và trải nghiệm cuộc sống. Lễ kỷ niệm có sự tham dự của đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trung tâm và cơ sở giáo dục, các doanh nghiệp đối tác, bệnh viện, nhà trường, báo chí…

Thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm tại Việt Nam

PGS.TS. Trần Việt Dũng – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP.HCM phát biểu tại Hội thảo.
(PLVN) - Sáng ngày 30/11/2024, tại Trường Đại học Luật TP.HCM đã diễn ra hội thảo khoa học với chủ đề “Chính sách pháp luật thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm tại Việt Nam – Kinh nghiệm và thực tiễn”. Đây là sự kiện do Nhóm đề tài cấp Bộ tổ chức, thu hút sự tham gia của đông đảo chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp trong lĩnh vực pháp luật, lao động và môi trường.

Dự thảo Quy chế tuyển sinh đại học 2025: Tăng trách nhiệm của các cơ sở đào tạo trong công tác tuyển sinh

Thay đổi dự thảo quy chế tuyển sinh đại học 2025, bảo đảm công bằng cho thí sinh. (Ảnh minh họa: ĐHQGHN)
(PLVN) - Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa công bố dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh đại học 2025. Theo đó, Bộ GD&ĐT đề xuất, các điểm xét, điểm trúng tuyển của các phương thức, tổ hợp môn sử dụng để xét tuyển phải được quy đổi tương đương về một thang điểm chung, thống nhất.

Bộ Công an thông tin về đề thi đánh giá năm 2025

Ảnh minh họa
(PLVN) - Bộ Công an cho biết, trong năm 2025, đơn vị sẽ hướng dẫn các cơ sở đào tạo trong ngành bám sát chương trình giáo dục phổ thông và thực hiện theo đúng các quy định trong tuyển sinh đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Trường Đại học Luật TP HCM đoạt giải nhất cuộc thi Phiên tòa giả định - VMoot 2024

Ban tổ chức trao giải nhất cho đội TSUNAMI đến từ Trường Đại học Luật TP HCM.
(PLVN) - Ngày 25/11/2024, tại Trường Đại học Luật TP HCM diễn ra vòng Chung kết và Lễ trao giải cuộc thi Phiên tòa giả định - VMoot cấp Quốc gia năm 2024, đánh dấu mùa thứ VIII thành công của sân chơi học thuật này. Sự tranh tài của hai đội xuất sắc nhất thu hút sự quan tâm lớn từ giới chuyên môn và các sinh viên ngành luật trong cả nước.

Lấy ý kiến sửa quy chế tuyển sinh đại học

Ảnh minh hoạ
(PLVN) - Bộ GD&ĐT lấy ý kiến Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh trình độ đại học, tuyển sinh trình độ cao đẳng ngành Giáo dục Mầm non ban hành kèm Thông tư số 08 ngày 6/6/2022 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.

Ngành giáo dục việt nam: Mang tinh thần của một dân tộc, càng áp lực càng nỗ lực

Thủ tướng Phạm Minh Chính trò chuyện, động viên các thầy cô giáo. (Ảnh: MOET)
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, hướng tới kỷ nguyên mới, kỷ nguyên xây dựng đất nước giàu mạnh và thịnh vượng thì giáo dục tiếp tục là quốc sách hàng đầu. Sự nghiệp giáo dục nước nhà phải quyết liệt đổi mới căn bản và toàn diện hơn nữa, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, để giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến của khu vực châu Á vào năm 2030 và đạt trình độ tiên tiến của thế giới vào năm 2045.