Chống lãng phí đồ ăn thời công nghệ số

Từ việc nhiều siêu thị chấp nhận bán các loại rau củ “xấu mã”, cho tới hàng loạt ứng dụng cho phép người dùng điện thoại smartphone mua được các suất ăn giá rẻ vào cuối ngày khi các nhà hàng, cửa hiệu đóng cửa… Nhiều sáng kiến đã giúp lượng thực phẩm bị vứt vào thùng rác ở Paris giảm nhiều.

Bà Antoinette Guhl, trợ lý của thị trưởng Paris Anne Hidalgo, chuyên trách mảng kinh tế xã hội và đoàn kết, sáng kiến xã hội và kinh tế tuần hoàn, cho biết: “Tại Paris, mỗi năm, 59 ngàn tấn thực phẩm nguyên hộp và vẫn còn dùng được bị ném vào thùng rác. Với tỉ lệ lãng phí 26kg thực phẩm/người, lượng thức ăn mà người dân Paris vứt đi nhiều gấp 3 lần so với người dân sống tại các vùng khác tại Pháp”.

“Tủ lạnh đoàn kết” 

Zero Waste – “Không lãng phí” là một tổ chức chống lãng phí thực phẩm ra đời từ những năm 1980 tại California, Hoa Kỳ. Để người dân Paris chú ý hơn trong tiêu dùng thực phẩm, trong ba ngày 28 - 30/6/2018, tổ chức “Không lãng phí” chi nhánh Pháp đã tổ chức lễ hội “Không lãng phí” lần thứ hai tại Paris. 

Theo bà Flore Berlingen, giám đốc tổ chức “Không lãng phí” chi nhánh Pháp, lễ hội cho phép cả các nhà kinh doanh ăn uống và người dân khám phá phương pháp “không rác thải, không lãng phí”, tự tay thực hành, đưa ra các sáng kiến hay cung cấp phương tiện để biến ý tưởng đó thành hiện thực.

Bà Berlingen cũng cho biết thêm ngày càng có nhiều người quan tâm đến cuộc chiến chống lãng phí thức ăn: “Cuộc chiến chống lãng phí thực phẩm thu hút mọi người vì tất cả chúng ta đều có thể hành động, tất cả mọi người đều có thể làm một điều gì đó tùy theo khả năng của mình và điều này có tác dụng khuyến khích nhiều người”.

Lễ hội “Không lãng phí” chỉ là một trong không ít sáng kiến được triển khai tại Paris trong hai năm qua góp phần đưa Paris từ một thành phố lãng phí thức ăn ở mức “vô địch” tại Pháp trở thành “nữ hoàng chống lãng phí thức ăn”. 

Mỗi năm tại Pháp có đến 10 triệu tấn thực phẩm, trị giá tổng cộng 16 tỷ euro, bị thất thoát hoặc lãng phí

Hồi tháng 6/2017, một chiếc “tủ lạnh đoàn kết” được đặt trên vỉa hè gần ở số nhà 46, phố Ramey, quận 18, Paris. Chiếc tủ lạnh tự phục vụ này là nơi các chủ nhà hàng, cửa hiệu cho các món ăn còn dư, những loại thực phẩm (sữa, các loại nước uống, trái cây, rau, đồ hộp …) họ không bán hết vào, để bất kỳ ai có nhu cầu đều có thể lấy về dùng, nhất là những người có hoàn cảnh khó khăn. 

Ý tưởng lắp “tủ lạnh đoàn kết” là của cô Dounia Metboul, chủ nhà hàng La Cantine, quận 18. Cô chia sẻ: “Tôi đã có dịp nhìn thấy chiếc “tủ lạnh đoàn kết” đầu tiên tại Brixton, Luân Đôn. Và khi tìm hiểu thông tin thì tôi thấy rằng ở Pháp chưa hề có chiếc tủ lạnh nào như vậy. Tôi đã nói chuyện với mẹ tôi, người cùng tôi quản lý nhà hàng. Và chúng tôi quyết định lắp chiếc tủ lạnh đoàn kết đầu tiên hồi tháng 6 năm ngoái”.

Ý tưởng của Dounia Metboul được hai diễn viên Baptiste Lorber và Natoo ủng hộ. Họ đã tung lên Youtube một đoạn clip ca ngợi “Tủ lạnh đoàn kết”. Clip đã được hơn 2 triệu lượt người xem và được chia sẻ rất nhiều trên các mạng xã hội. 

Cho đến nay, Paris và nước Pháp đã có thêm nhiều “Tủ lạnh đoàn kết” và người ta vẫn đang tiếp tục quyên góp để lắp những chiếc tủ lạnh mới. Hiệp hội “Tủ lạnh đoàn kết” cũng được thành lập. Cô Camille Laurent thuộc hiệp hội cho biết: “Rất nhiều người có hoàn cảnh khác nhau được hưởng lợi: Những người vô gia cư không có tiền để mua thức ăn, những gia đình đông con không còn đủ tiền chi tiêu những ngày cuối tháng, và cả người đã về hưu”.  

Hai năm, tận dụng 1 triệu suất ăn

Trong thời công nghệ số, với sự bùng nổ của điện thoại thông minh, nhiều ứng dụng đã ra đời giúp người tiêu dùng và các siêu thị, cửa hàng ăn uống kết nối với nhau dễ dàng, vừa giúp cho người kinh doanh không phải vứt bỏ đồ ăn thừa, vừa giúp người có thu nhập hạn chế mua được thực phẩm với giá rẻ. 

Một nguồn gây lãng phí lớn ở Paris là các siêu thị, nhà hàng. Và đây cũng là đối tượng được nhiều ứng dụng nhắm tới. Được nhắc tới nhiều trong thời gian qua là ứng dụng “2good2go” - tạm dịch là “Rất ngon nên đừng vứt bỏ”.

Cô Lucie Bath, một phụ nữ Paris 25 tuổi, người đã sáng lập ra trang “2good2go” cách nay 2 năm chia sẻ: “Chỉ trong hai năm qua, chúng tôi đã giúp hơn 1 triệu suất ăn khỏi bị quẳng vào thùng rác, chỉ với những người chịu khó đi lại một chút vào buổi tối. Cứ nghĩ đến những chiếc xe rác chất đầy, thì chúng tôi thấy sẽ thật là tuyệt vời nếu tất cả mọi người chung sức để có thể tác động mạnh mẽ đến những vấn đề như lãng phí thực phẩm”.

Thông qua ứng dụng “2good2go”, trung bình mỗi ngày, 9.000 suất ăn được các siêu thị, nhà hàng, cửa hàng, thậm chí là các chuỗi khách sạn Ibis, Mercure, Novotel bán rẻ vào cuối ngày thay vì vứt đi. Giá các suất ăn này thông thường chỉ rẻ bằng 1/3-1/4 giá một suất ăn mua trong ngày. Một suất ăn thường chỉ có giá 2-5 euro thay vì 10-20 euro. Nhà hàng Comtesse du Barry - Vaugirad quận 15, Paris, chuyên về món gan béo, cá hồi xông khói và trứng cá muối đề nghị bán cho khách suất ăn 15 euro thay vì 60 euro. 

Chỉ cần tải ứng dụng miễn phí về điện thoại, người dùng sẽ nhận được thông tin về các cửa hàng gần nơi họ có mặt, số suất ăn mà cửa hàng còn vào giờ đóng cửa, giờ khách có thể đến lấy thức ăn mang về, giá của suất ăn, địa chỉ cửa hàng. Với vài thao tác giản đơn, khách hàng có thể đặt món với nhà hàng, thanh toán qua mạng và chỉ đợi đến giờ là tới mang suất ăn về.

Để bảo vệ môi trường, khách hàng thường được yêu cầu tự cầm theo hộp và túi để đựng thức ăn mang về. “2good2go” gọi đó là các “suất ăn bất ngờ” vì gồm những món nhà hàng làm nhiều nhưng không bán hết, khách hàng không biết trước sẽ mua được món gì, và không phải ngày nào cũng có cùng một món. 

Anh Arnaud Galibot là chủ một nhà hàng có tham gia ứng dụng “2good2go”, nói bên một suất ăn tối mà anh vừa chuẩn bị cho khách dùng ứng dụng này: “Trông nó có thể không thật đẹp mắt nhưng ăn thì rất, rất ngon. Tôi nghĩ rằng đối với một chủ nhà hàng, về mặt đạo đức, điều tồi tệ nhất là phải vứt bỏ các món ăn mà chúng tôi đã chế biến. Hơn nữa, tôi lại có một trang trại, chúng tôi tự trồng rau. Vì thế bằng mọi giá chúng tôi tránh việc phải vứt bỏ thức ăn. Và giải pháp tốt nhất là bán với giá chỉ bằng giá chúng tôi mua đầu vào thôi”. 

Thức ăn cuối ngày tại các nhà hàng sẽ được bán với giá gốc thông qua các ứng dụng trên mạng

Thành công của của “2good2go” ở Paris đã nhanh chóng mở đường cho công ty start-up của Lucie Bath, với 9 nhân viên, triển khai ứng dụng ở khoảng 40 thành phố trên toàn nước Pháp, từ Rennes, Lyon, Nantes, cho tới Bordeaux, Toulouse … Ứng dụng cũng được sử dụng cả ở Đức, Thụy Sĩ, Anh Quốc, Đan Mạch và Na Uy, những quốc gia mà người dân có thói quen thanh toán trên mạng. 

Với mỗi suất ăn bán được, công ty quản lý “2good2go” hưởng 1 euro. Doanh thu năm 2017 của doanh nghiệp start-up này đạt khoảng 300 ngàn euro. Chỉ tính riêng tháng 11/2017, đã có thêm 15 ngàn người ở Paris sử dụng ứng dụng này. Khách hàng của “2good2go” rất đa dạng, từ sinh viên, người làm công ăn lương cho tới các hộ gia đình, người đã nghỉ hưu… Người này truyền tai người kia và thông qua báo giới, trung bình mỗi tháng có thêm khoảng 50 nhà kinh doanh trở thành đối tác của “2good2go”.

Nở rộ các ứng dụng “chia sẻ” thức ăn

Ngoài “2good2go”, có thể nhắc tới ứng dụng “Optimiam”, ra đời từ năm 2014. “OptiMiam” có 900 đối tác là các siêu thị, cửa hàng thực phẩm và các chuỗi cửa hàng bán thức ăn nhanh như Subway, Franprix, Carrefour City và đã cho phép tiết kiệm 100 tấn thức ăn. Không hướng tới các “suất ăn bất ngờ” như “2good2go”, các siêu thị, cửa hàng đối tác trên ứng dụng “OptiMiam” ghi rõ loại thực phẩm còn dư mà họ bán rẻ. Trong khi đó, ứng dụng “Zero-gachis” lại liệt kê các mặt hàng sắp tới ngày hết hạn sử dụng và được bán rẻ tại hơn 100 siêu thị. 

Cuối năm 2017, ông Arash Derambarsh, cố vấn hội đồng thành phố Colombes ở ngoại ô Paris và ông Marc Simoncini, người sáng lập trang web hẹn hò Meetic nổi tiếng cho ra mắt ứng dụng “The Food Life” – “Cuộc sống của thực phẩm”. Ứng dụng này hướng tới phục vụ các hiệp hội từ thiện. Trên ứng dụng, có tên, địa chỉ và số điện thoại liên hệ của các siêu thị đối tác. Hàng ngày, các siêu thị thông báo lượng thực phẩm tươi sống không bán hết mà họ muốn phân phát cho các hiệp hội từ thiện, cũng như giờ giấc phân phát. 

Mới đây nhất, vào ngày 12/07/2018, hiệp hội HopHopFood tung ra ứng dụng cùng tên. Nhưng khác với các ứng dụng khác làm nhịp cầu kết nối nhà kinh doanh ăn uống và người tiêu dùng hay các hiệp hội từ thiện, ứng dụng “HopHopFood” lại là nhịp cầu để các cá nhân, thường là những người sống trong cùng khu phố, trao đổi với nhau các món ăn hoặc thực phẩm mà họ không dùng hết: sữa chua, rau quả, nhưng các loại thực phẩm dễ hỏng như thịt, cá … không được phép trao đổi. Người dùng ứng dụng có thể đăng ký là người cho hoặc nhận thức ăn, hoặc cả hai. 

Mục tiêu chính của “HopHopFood” là chống lãng phí, nhưng quan trọng hơn cả là giúp đỡ những người trong hoàn cảnh khó khăn có thêm thức ăn. Được triển khai trên toàn nước Pháp, nhưng trước đó ứng dụng “HopHopFood” đã được thử nghiệm trong nhiều tháng ở thành phố Sceaux, ngoại ô Paris, nơi tập trung tới trên 10 ngàn sinh viên và cả ở Palais de la Femme ở quận 11, Paris - một trung tâm lưu trú tạm thời của 600 phụ nữ trong hoàn cảnh bấp bênh. 

Chưa dừng ở đó, các nhà sáng lập “HopHopFood” cũng đang có kế hoạch lắp đặt những chiếc tủ mà họ gọi là “tủ đoàn kết”. Những người có thực phẩm còn hạn sử dụng mà họ không dùng đến có thể mang tới cho vào tủ để những ai có nhu cầu thì đến đó lấy. Những chiếc tủ đầu tiên sẽ được lắp đặt ở quận 11 Paris - trong các cửa hàng thực phẩm sạch Bio c’Bon và cả ở thành phố ngoại ô Sceaux. 

Đối với người dân Paris, chống lãng phí thực phẩm không đơn giản chỉ là giảm lượng thức ăn thừa, mà còn đồng nghĩa với việc giúp đỡ những người khó khăn có thêm một chút thức ăn, thức uống.