Bộ Tư pháp là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về: Xây dựng và thi hành pháp luật, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật, thi hành án dân sự, thi hành án hành chính, bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, bồi thường nhà nước; quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; quản lý nhà nước các dịch vụ sự nghiệp công trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ.
Bộ Tư pháp thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Nghị định số 123/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ và các nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể.
Trong đó, về công tác xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp thẩm định, tham gia xây dựng, góp ý đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh do Chính phủ trình và đề nghị xây dựng nghị định; lập đề nghị của Chính phủ về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh đối với các vấn đề thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; dự kiến cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp soạn thảo dự án luật, pháp lệnh trình Thủ tướng Chính phủ quyết định; thẩm định, tham gia xây dựng, góp ý dự án, dự thảo văn bản theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ chuẩn bị ý kiến của Chính phủ đối với đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh không do Chính phủ trình và ý kiến của Chính phủ đối với kiến nghị về luật, pháp lệnh của đại biểu Quốc hội theo quy định của pháp luật; chuẩn bị ý kiến của Chính phủ đối với dự án luật, pháp lệnh không do Chính phủ trình theo sự phân công của Thủ tướng Chính phủ.
Lập danh mục văn bản quy định chi tiết luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước trình Thủ tướng Chính phủ quyết định; thông báo cho Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) về danh mục các nội dung giao cho địa phương quy định chi tiết; hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra công tác xây dựng pháp luật của các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương theo quy định của pháp luật.
Về theo dõi thi hành pháp luật, Bộ Tư pháp hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc thực hiện công tác theo dõi thi hành pháp luật; chủ trì, phối hợp với bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan, tổ chức có liên quan theo dõi chung về thi hành pháp luật trong phạm vi cả nước; theo dõi thi hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ hoặc theo phân công của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý liên ngành, có nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành.
Về kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, giúp Chính phủ kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do bộ, cơ quan ngang bộ, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt ban hành; kiến nghị xử lý đối với các văn bản trái pháp luật theo quy định của pháp luật; chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Về cơ cấu tổ chức, Bộ Tư pháp có 27 đơn vị gồm: 1- Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật; 2- Vụ Pháp luật hình sự - hành chính; 3- Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế; 4- Vụ Pháp luật quốc tế; 5- Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật; 6- Vụ Tổ chức cán bộ; 7- Vụ Hợp tác quốc tế; 8- Vụ Thi đua - Khen thưởng; 9- Thanh tra; 10- Văn phòng; 11- Tổng cục Thi hành án dân sự; 12- Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật; 13- Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật; 14- Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực; 15- Cục Con nuôi; 16- Cục Trợ giúp pháp lý; 17- Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm; 18- Cục Bồi thường nhà nước; 19- Cục Bổ trợ tư pháp; 20- Cục Kế hoạch - Tài chính; 21- Cục Công nghệ thông tin; 22- Cục Công tác phía Nam; 23- Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia; 24- Viện Khoa học pháp lý; 25- Học viện Tư pháp; 26- Tạp chí Dân chủ và Pháp luật; 27- Báo Pháp luật Việt Nam.
Các tổ chức quy định từ 1 đến 22 nêu trên là các tổ chức hành chính giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước; các tổ chức quy định từ 23 đến 27 nêu trên là các tổ chức sự nghiệp phục vụ quản lý nhà nước thuộc bộ.
