Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trong sắp xếp bộ máy nhà nước

Sáng 14/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Đánh giá cao cơ quan soạn thảo đã cơ bản tính toán, bao quát được các vấn đề có thể phát sinh trong thực tiễn, Đại biểu (ĐB) Quốc hội Nguyễn Minh Đức (Đoàn TP Hồ Chí Minh) quan tâm đến vấn đề xử lý tài sản sau sắp xếp.

Quốc hội thảo luận tại Hội trường ngày 14/2 (Ảnh Cổng TTĐT Quốc hội)

Theo ĐB, thời gian vừa qua, trong quá trình tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã cho thấy nhiều vướng mắc ở địa phương. Trong khi đó, hiện nay số lượng các cơ quan, đơn vị thuộc diện sắp xếp rất lớn, khối lượng tài sản cũng rất lớn. Hiện nay đã có Nghị định số 151/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Nghị định số 114/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 151 và gần đây nhất là Nghị định số 03/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công là nhà, đất nhưng cũng chưa đủ để bao chứa hết.

“Chẳng hạn như tài sản được hình thành trong tương lai nằm trong các dự án, đề án mà chủ đầu tư là những cơ quan đang trong diện sắp xếp. Vậy trách nhiệm đặt ra cho cơ quan là chủ đầu tư khi được chuyển giao cho các cơ quan mới như thế nào cũng cần được tính toán đến để các tài sản này được xử lý một cách hợp lý”, ĐB Nguyễn Minh Đức lưu ý.

ĐB Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) lại lưu tâm đến hoạt động tạm giữ, tạm giam, tố tụng, thi hành án tại Điều 6 dự thảo Nghị quyết. ĐB cho rằng, dự thảo Nghị quyết có bất cập là chưa quy định rõ ràng về trách nhiệm xử lý khi có tranh chấp thẩm quyền giữa cơ quan cũ và cơ quan mới, thiếu hướng dẫn về cơ chế phối hợp khi việc sắp xếp, thay đổi hệ thống tổ chức liên quan đến hoạt động tố tụng và thi hành án, không có thời hạn cụ thể để tiếp nhận và xử lý các vụ án, vụ việc đang thụ lý.

Từ đó, ĐB đề xuất bổ sung trách nhiệm phối hợp giữa cơ quan liên quan thành “cơ quan, người có thẩm quyền tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong hoạt động tạm giữ, tạm giam, tố tụng, thi hành án phải chủ động phối hợp với cơ quan trước đó để đảm bảo quá trình chuyển giao, không làm ảnh hưởng đến tiến độ xử lý vụ án, vụ việc”. Đồng thời, bổ sung khoản mới về cơ chế xử lý nếu xảy ra tranh chấp thẩm quyền giữa cơ quan cũ và cơ quan mới với nội dung cụ thể là “trường hợp phát sinh tranh chấp về thẩm quyền giữa cơ quan trước và cơ quan tiếp nhận sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì Viện kiểm sát nhân dân hoặc cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp có trách nhiệm xem xét và phân định thẩm quyền trong thời hạn không quá 10 ngày”.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐB Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho rằng, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy là văn bản quy phạm pháp luật rất quan trọng trong bối cảnh thực hiện cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy để tạo cơ sở pháp lý và đặt ra những nguyên tắc chung đối với hoạt động của cơ quan, người có thẩm quyền khi triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo các hoạt động bình thường liên tục, thông suốt của bộ máy nhà nước, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

​Đây cũng là vấn đề khó khi thiết kế để làm sao vừa bao quát hết toàn diện các nội dung và vừa khái quát, mang tính nguyên tắc để cả hệ thống vận hành bình thường, không gián đoạn, không bỏ sót, không trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, lĩnh vực và địa bàn.

Về phạm vi điều chỉnh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, Nghị quyết chỉ quy định những nguyên tắc xử lý chung, không đặt ra vấn đề quy định về quy trình, trình tự, thủ tục, chế tài... Nếu đặt ra tất cả các nội dung với phạm vi bao trùm như vậy thì đây là một điều không khả thi. Những vấn đề đã có quy định của văn bản quy phạm pháp luật, đã rõ, đã xử lý, không có vướng mắc, chúng ta tiếp tục thực hiện như vấn đề tài chính, tài sản, chế độ chính sách của cán bộ, công chức, viên chức...

Nhấn mạnh việc sắp xếp tổ chức bộ máy có phạm vi tác động rất sâu rộng và có thể chưa thể dự liệu hết được các tình huống phát sinh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, điều 13 dự thảo Nghị quyết đã quy định nguyên tắc để giải quyết các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức chức bộ máy.

“Trong đó, có một cơ chế khá đặc biệt, Quốc hội cho phép Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân cao xem xét, ban hành, giải quyết hoặc ủy quyền ban hành văn bản giải quyết các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy thuộc thẩm quyền. Đồng thời cũng cho phép các cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản, bằng hình thức văn bản hành chính, để hướng dẫn, giải quyết vấn đề phát sinh. Đây là quy định trong điều kiện rất đặc biệt của đất nước để bảo đảm xử lý kịp thời, nhanh chóng những vấn đề phát sinh. Mục đích cao nhất, quy định đặt ra phải bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp theo quy định của pháp luật”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp lý giải.