Hoàn thiện pháp luật theo định hướng tổ chức chính quyền địa phương hai cấp

Tham dự cuộc họp có ông Lê Quang Mạnh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế - Tài Chính của Quốc hội; bà Nguyễn Phương Thủy - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội; ông Ngọ Duy Hiểu, Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; Ngô Hải Phan, Cục trưởng Cục chuyển đổi số - Cơ yếu, Văn phòng Trung ương Đảng cùng đại diện pháp chế các bộ, ngành.

Về phía Bộ Tư pháp có các Thứ trưởng: Nguyễn Thanh Tịnh, Nguyễn Thanh Tú cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ.

Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 và Kết luận số 129-KL/TW ngày 10/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đảng ủy Chính phủ đã chỉ đạo Đảng ủy Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Đảng ủy Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội xây dựng và hoàn thiện dự thảo Đề án rà soát, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước phục vụ việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và Báo cáo hoàn thiện thể chế phục vụ việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Thực hiện kết luận của Bộ Chính trị ngày 27/3/2025, để bảo đảm sự chủ động của các Bộ, cơ quan ngang bộ trong việc hướng dẫn các địa phương và tham mưu giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện hệ thống pháp luật, trên tinh thần "vừa chạy, vừa xếp hàng", Bộ Tư pháp đã trao đổi với các bộ, cơ quan ngang bộ, các cơ quan có liên quan về phương án, lộ trình xử lý văn bản quy phạm pháp luật nhằm thực hiện chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 theo định hướng tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Phát biểu định hướng tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, trong thời gian qua, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp để tham mưu cho Đảng ủy Chính phủ và Đảng ủy Quốc hội xây dựng các đề án quan trọng.

Như: Đề án rà soát, sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước; Báo cáo về công tác hoàn thiện thể chế (bao gồm việc sửa đổi các quy định của Đảng, sửa đổi Hiến pháp, pháp luật…) phục vụ việc sắp xếp, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Với tinh thần chủ động, khẩn trương, Bộ Tư pháp đã phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội trao đổi, thảo luận về việc rà soát, đề xuất phương án xử lý các VBQPPL khi điều chỉnh Hiến pháp theo định hướng chính quyền 2 cấp và lộ trình, thời gian cụ thể triển khai nhằm hoàn thành khối lượng công việc này.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu định hướng tại cuộc họp.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, việc sắp xếp, tổ chức bộ máy giai đoạn 2 phức tạp hơn rất nhiều, khi chuyển từ mô hình 3 cấp chính quyền sang 2 cấp. Sự thay đổi này tác động mạnh mẽ đến hệ thống pháp luật, không chỉ theo chiều ngang mà còn theo chiều dọc, khiến gần như toàn bộ hệ thống pháp luật phải điều chỉnh. Tuy nhiên, do thời gian gấp rút theo yêu cầu của cấp có thẩm quyền nên việc sửa đổi, bổ sung cụ thể toàn bộ VBQPPL chịu sự tác động theo quy trình thông thường khó bảo đảm tính khả thi. Vì vậy, cần có những phương án linh hoạt, phù hợp để đảm bảo vận hành bộ máy hành chính không bị gián đoạn.

Một trong những vấn đề quan trọng cần giải quyết khi sắp xếp, tổ chức lại bộ máy là khi tổ chức lại cấp huyện,chúng ta phải phân định ngay thẩm quyền nào được chuyển lên cấp tỉnh, thẩm quyền nào chuyển về cấp cơ sở. Việc này cần đồng bộ với các kế hoạch triển khai sắp xếp đơn vị hành chính, bảo đảm quyền lợi của người dân, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, hệ thống VBQPPL cần được rà soát và thiết kế lại để phù hợp với sự thay đổi này. Các Bộ, ngành đều phải rà soát, tham mưu điều chỉnh các quy định trong phạm vi quản lý của mình. Mặc dù khối lượng công việc rất lớn, nhưng phải có hướng đi rõ ràng để đảm bảo cơ sở pháp lý cho hoạt động bình thường của bộ máy sau khi sắp xếp.

“Lần này chúng ta không chỉ tổ chức lại bộ máy mà còn phải phân định rõ chức năng, nhiệm vụ giữa Trung ương với địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương theo Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi. Vì vậy, cần làm rõ những nhiệm vụ thuộc thẩm quyền Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hay các Bộ, chính quyền địa phương, tránh việc sửa đổi chồng chéo, gây khó khăn trong thực hiện” – Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nói và nêu rõ mục tiêu cuối cùng là thực hiện hiệu quả, kịp thời chủ trương của Đảng và Nhà nước, đồng thời đảm bảo sự vận hành thông suốt của bộ máy chính quyền địa phương hai cấp sau khi sắp xếp.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú phát biểu tại cuộc họp.

Trao đổi tại cuộc họp, các đại biểu đã nêu tiến độ, kết quả rà soát các văn bản dự kiến cần sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 theo định hướng tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời cho ý kiến về lộ trình ban hành văn bản phân định lại thẩm quyền của chính quyền địa phương; lộ trình ban hành văn bản xử lý một số khó khăn, vướng mắc về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.