Làm rõ việc rà soát văn bản hành chính có chứa quy phạm
Đối với dự thảo Nghị định về kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa và xử lý VBQPPL, đã quy định nhiều nội dung mới về công tác kiểm tra VBQPPL; về công tác rà soát, hệ thống hóa VBQPPL.
Cụ thể, về kiểm tra VBQPPL, dự thảo Nghị định bổ sung đối tượng văn bản được kiểm tra gồm VBQPPL do Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội đồng Thẩm phán TANDTC, Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC, Tổng Kiểm toán nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành; văn bản hướng dẫn áp dụng VBQPPL đối với VBQPPL do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp huyện, chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt ban hành. Việc bổ sung các văn bản trên nhằm phù hợp với Luật Ban hành VBQPPL năm 2025 về trách nhiệm tự kiểm tra văn bản và loại văn bản mới được quy định (văn bản hướng dẫn áp dụng VBQPPL).
Dự thảo Nghị định cũng quy định rõ hơn về nhân lực, cơ sở vật chất, kinh phí cho công tác kiểm tra, xử lý và rà soát, hệ thống hóa VBQPPL. Trong đó, đáng chú ý là quy định cơ quan, người có thẩm quyền có trách nhiệm bảo đảm và ưu tiên nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị làm việc ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo phục vụ công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa và xử lý VBQPPL.
Ông Nguyễn Minh Hoàng, cán bộ Vụ Pháp chế, Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ ra một nội dung mới về rà soát văn bản tại dự thảo Nghị định là rà soát văn bản hành chính có chứa quy phạm. Theo ông Hoàng, trường hợp văn bản “trốn tránh” thủ tục xây dựng, tức là lẽ ra phải tuân thủ quy trình xây dựng văn bản nhưng lại không xây dựng VBQPPL mà lại làm văn bản hành chính thì đương nhiên phải xử lý. Tuy nhiên, trong trường hợp các địa phương hỏi các Bộ, ngành giải thích quy định pháp luật mà tổ chức pháp chế khi thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo dõi thi hành sẽ phải hướng dẫn. Lúc này có thể sẽ có nguy cơ là chúng ta sẽ quy định một nội dung nào đó giống như là quy phạm bởi nếu như Bộ, ngành không hướng dẫn thì ở khía cạnh theo dõi thi hành, sẽ có người phàn nàn là không hướng dẫn, còn nếu hướng dẫn, ra văn bản, mà ban hành xong rồi các địa phương đọc được gửi lại cho Cục Kiểm tra văn bản và Cục bảo văn bản này có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Do đó, quy định như dự thảo là khó cho Bộ, ngành trong triển khai các quy định pháp luật, đòi hỏi phải nghiên cứu thêm.
Cân nhắc phạm vi về tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật
Dự thảo Nghị định về tổ chức thi hành VBQPPL quy định một số nội dung để tổ chức thi hành pháp luật nhằm bảo đảm công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả. Trong đó, bao gồm nội dung về kế hoạch triển khai thi hành VBQPPL; phổ biến, giáo dục VBQPPL; hướng dẫn áp dụng VBQPPL; hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ thi hành VBQPPL; tập huấn, bồi dưỡng, hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ về thi hành VBQPPL; báo cáo tổ chức thi hành pháp luật…
Dự thảo Nghị định cũng quy định về kinh phí cho tổ chức thi hành pháp luật do ngân sách nhà nước bảo đảm theo phân cấp ngân sách hiện hành và nguồn hỗ trợ từ các dự án, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật. Theo đó, làm rõ ngân sách nhà nước bố trí cho tổ chức thi hành pháp luật và xác định các nhiệm vụ được bố trí từ ngân sách nhà nước cho việc tổ chức thi hành pháp luật.
TS Đoàn Thị Tố Uyên (Trường Đại học Luật Hà Nội) nhận thấy, dự thảo Nghị định được giao quy định chi tiết Điều 71 của Luật Ban hành VBQPPL như quy định của dự thảo hiện rất hẹp và không bao quát hết các nội dung cần thiết, nên cân nhắc về phạm vi nội dung này của dự thảo Nghị định. Đồng thời, dự thảo Nghị định cũng cần làm rõ cách tiếp cận theo nội dung của tổ chức thi hành hay tiếp cận theo quy trình về những nội dung phổ biến, tuyên truyền hay hướng dẫn chuyên môn, tập huấn… Đặc biệt, có một nội dung cần “mở” cho lộ trình sau là liên quan tới các nguyên tắc về ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong quản lý tổ chức thi hành pháp luật.
Thay mặt Ban tổ chức Hội thảo, Phó Cục trưởng Lê Thanh Bình trân trọng cảm ơn tất cả đại diện cho các Bộ, ngành Trung ương cũng như các địa phương đã đóng góp những ý kiến quý giá. Ghi nhận, tiếp thu các ý kiến góp ý cho 2 dự thảo Nghị định, ông Bình cho biết, Cục sẽ báo cáo với Bộ trưởng các phương án nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý để hoàn thiện dự thảo của 2 Nghị định, bảo đảm chất lượng trước khi trình Chính phủ ban hành.
