Văn hóa & Pháp luật

Vượt qua thách thức, duy trì nội lực để phát triển công nghiệp văn hóa

Hà Nội nỗ lực khai thác giá trị di sản để phát triển kinh tế-xã hội (Biểu diễn trống hội tại Hoàng thành Thăng Long).
Hà Nội nỗ lực khai thác giá trị di sản để phát triển kinh tế-xã hội (Biểu diễn trống hội tại Hoàng thành Thăng Long).
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Công nghiệp văn hóa là một trong những lĩnh vực cụ thể cần được tập trung phát triển trong giai đoạn 2023 - 2025, đây là một trong những nội dung của Quyết định 515/QĐ-TTg vừa được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký phê duyệt Chương trình tổng thể về phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2023 - 2025 vào ngày 15/5/2023.

Theo Quyết định 515, Chương trình tổng thể về phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2023 - 2025 tập trung vào các hoạt động thuộc các lĩnh vực cụ thể, gồm: di sản văn hóa; văn hóa cơ sở; nghệ thuật biểu diễn; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; điện ảnh; thư viện; đào tạo; văn hóa dân tộc; văn hóa đối ngoại; công nghiệp văn hóa (CNVH)... Chương trình được thực hiện trên phạm vi cả nước và tại một số quốc gia có mối quan hệ văn hóa lâu dài với Việt Nam.

Thời gian qua, kinh nghiệm của nhiều quốc gia, của nhiều thành phố lớn trên thế giới cho thấy, phát huy những giá trị đặc sắc của văn hóa thông qua phát triển CNVH là xu hướng phát triển chung và được lựa chọn để góp phần định vị thương hiệu mỗi quốc gia, thành phố trên trường quốc tế. Việt Nam nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng cũng không nằm ngoài xu hướng này.

Thế mạnh để phát triển công nghiệp văn hóa

Hà Nội có nhiều thế mạnh để phát triển CNVH, đó là hệ thống di sản văn hóa phong phú, đa dạng, đặc sắc, Hà Nội dẫn đầu cả nước với gần 6.000 di tích văn hóa, lịch sử, trong đó có 16 di tích, cụm di tích quốc gia đặc biệt, gần 1.200 di tích được xếp hạng quốc gia, 1 di sản văn hóa thế giới; nguồn lực con người to lớn và vô cùng quý giá, trên 51,7% dân số trẻ, tập trung 65% tổng số các nhà khoa học trong cả nước; hội tụ nhiều nghệ nhân giỏi, thợ lành nghề, cộng đồng sáng tạo trên lĩnh vực văn hóa.

Hà Nội còn có thế mạnh là trung tâm lớn về khoa học - công nghệ, kinh tế và giao dịch quốc tế, có mối quan hệ hợp tác với hơn 100 thủ đô các nước, quan hệ thương mại với trên 200 quốc gia, vùng lãnh thổ… Đây là điều kiện thuận lợi cho phát triển, là thị trường rộng mở để sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm từ ngành CNVH. Năm 2018, ngành CNVH đóng góp khoảng 1,49 tỷ USD vào tổng sản phẩm trên địa bàn thành phố Hà Nội, chiếm tỷ trọng 3,7% GRDP của thành phố.

Việc ưu tiên phát triển các ngành CNVH đi đôi với hoàn thiện thị trường sản phẩm và dịch vụ văn hóa đã được Đại hội XVII Đảng bộ thành phố Hà Nội đặt ra nhằm quán triệt, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Chiến lược phát triển các ngành CNVH Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1755/QĐ-TTg ngày 8/9/2016. Tháng 2/2022, Thành ủy Hà Nội ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU về “Phát triển CNVH trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” nhằm tạo bước phát triển toàn diện các ngành CNVH của Thủ đô cả về quy mô, chất lượng sản phẩm, dịch vụ và thị trường, bảo đảm phát triển bền vững, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có tốc độ, tỷ trọng, giá trị gia tăng cao.

Theo Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng, Thành ủy Hà Nội xác định phát triển CNVH được đặt trong tổng thể và dựa trên nền tảng phát triển văn hóa, con người Việt Nam nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng. Đây là điều kiện để phát huy tối đa nguồn lực văn hóa, con người, tạo nên sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng quyết định phát triển bền vững Thủ đô. Phát triển CNVH sẽ dựa trên nguyên tắc bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, phát huy tối đa những tiềm năng, thế mạnh, giá trị văn hóa truyền thống mang bản sắc của Thủ đô ngàn năm văn hiến; đẩy mạnh hội nhập quốc tế, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, góp phần bồi đắp và phát triển hệ giá trị văn hóa Thăng Long - Hà Nội, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, Hà Nội trở thành “Thành phố sáng tạo”, quảng bá và nâng cao vị thế, hình ảnh Thủ đô, Việt Nam ra khu vực và thế giới.

Thành ủy Hà Nội xác định sẽ tập trung đầu tư phát triển một số lĩnh vực giàu tiềm năng, lợi thế như: du lịch văn hóa; nghệ thuật biểu diễn; thủ công mỹ nghệ; thiết kế; quảng cáo; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; điện ảnh; thời trang; ẩm thực; phần mềm và các trò chơi giải trí; truyền hình và phát thanh; xuất bản… phù hợp với thực tiễn Thủ đô ở từng giai đoạn cụ thể.

Cụ thể, đến năm 2025, CNVH Thủ đô trở thành ngành kinh tế quan trọng, tạo động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Đến năm 2030, ngành CNVH Thủ đô cơ bản trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác. Doanh thu từ các ngành CNVH tăng dần qua từng năm, phấn đấu đóng góp khoảng 8% GDP của thành phố. Đến năm 2045, CNVH Thủ đô là ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp khoảng 10% GDP của thành phố; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, bền vững; trở thành “Thành phố sáng tạo” của khu vực châu Á, thành phố kết nối toàn cầu, trung tâm văn hóa, du lịch lớn đặc sắc, có sức cạnh tranh quốc tế.

Để thực hiện các mục tiêu trên, Thành ủy Hà Nội chỉ rõ 8 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, trong đó, thành phố sẽ tập trung xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách như: xây dựng cơ chế, chính sách bảo đảm nguồn lực tài chính ổn định, bố trí nguồn vốn ngân sách thỏa đáng cho đầu tư phát triển CNVH, nhất là các hạng mục có tính chất nền tảng, chiến lược; xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù của Thủ đô để phát huy sự sáng tạo dựa trên các nguồn lực CNVH cho phát triển bền vững như chuyển đổi di sản công nghiệp, nhà, biệt thự cũ, di sản đô thị, di sản ký ức thành di sản văn hóa mới; phát triển nghề và sản phẩm nghề thủ công truyền thống...

Vượt qua những thách thức

Có thể nói, những nguồn lực trên đã tạo nên sự hấp dẫn riêng cho các ngành CNVH ở Thủ đô mà không phải thành phố nào cũng có. Song, các nguồn lực trên chỉ thực hiện được vai trò của mình khi vượt qua những thách thức để khai thác, phát huy lợi thế.

Tại Hội thảo khoa học “Phát huy các giá trị và nguồn lực văn hóa xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại” do thành phố tổ chức ngày 21/3/2023 vừa qua, theo đánh giá của các đại biểu tham dự thì mặc dù Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU về phát triển CNVH, nhưng thực tế đến nay thì một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, vị trí, nhận diện nguồn lực văn hóa. Từ đó, nhấn mạnh việc nhận diện đúng các nguồn lực văn hóa của Thủ đô, nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân về vai trò, vị trí văn hóa là yếu tố then chốt, để từ đó có thể phát huy tối đa những tài nguyên văn hóa mà thành phố đang sở hữu.

Cũng tại Hội thảo, nhiều chuyên gia đã đưa ra những nhận thức mới về nguồn lực văn hóa. Theo TS. Lê Thị Minh Lý - Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam, thế mạnh của Hà Nội để phát triển CNVH chính là vốn di sản văn hóa vừa giàu có, vừa đa dạng. Với Nghị quyết mới, Thủ đô đã có thêm những cơ chế chính sách thuận lợi cho việc sáng tạo các sản phẩm văn hóa, quan tâm đến đầu tư cho di sản văn hóa, tiềm năng của CNVH.

Tuy nhiên, cũng theo TS. Lê Thị Minh Lý, Hà Nội cũng có một số điểm yếu, đó là các sản phẩm văn hóa chưa đa dạng, chưa bản sắc, độc đáo và xứng tầm với vị thế của Thủ đô trong tương quan khu vực và quốc tế; chưa nhận diện được giá trị văn hóa từ di sản một cách sâu sắc, gần gũi với sáng tạo văn hóa; chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu, thông tin chuyên ngành cho CNVH; thiếu kỹ năng chuyên môn và quản lý trong lĩnh CNVH; cơ chế đầu tư cho CNVH còn chưa hợp lý và thiếu những liên kết chuyên ngành, hiệu quả cao…

1.206 lễ hội và 79 di sản thuộc loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian sẽ là cơ sở bền vững cho phát triển du lịch văn hóa của Thủ đô. Tuy nhiên, phát triển CNVH cần hết sức thận trọng bởi sự thương mại hóa, kinh tế hóa giá trị di sản có thể là nguy cơ đối với bảo vệ di sản, với lợi ích/quyền của cộng đồng, TS. Lê Thị Minh Lý phân tích.

Để khai thác các nguồn lực văn hóa thì cần có cơ chế cụ thể. Cũng tại Hội thảo, PGS Đặng Văn Bài cho rằng, thành phố cần quan tâm xây dựng cơ chế đặc thù; cần nghiên cứu và thể nghiệm mô hình hợp tác công - tư trong hoạt động bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững. Ngoài ra, cần đào tạo, nâng cao năng lực cho bộ máy quản lý di sản văn hóa và du lịch của thành phố để tạo cơ hội thuận lợi nhất cho phát triển CNVH thành mũi nhọn kinh tế; ưu tiên phát triển hình thức du lịch cộng đồng nhằm bảo tồn di sản văn hóa tại cộng đồng…

Nhận diện nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa

Để nhận diện nguồn lực cho phát triển các ngành CNVH ở Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hà và TS. Phạm Kim Anh - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh trong bài viết “Nguồn lực cho phát triển các ngành CNVH ở Việt Nam” đã đưa ra quan điểm, theo đó nguồn lực được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau.

Một là, nguồn lực địa - kinh tế và tài nguyên, Việt Nam có vị trí địa lý thuận lợi, lại nằm trong khu vực phát triển kinh tế năng động, tăng trưởng nhanh. Nguồn lực địa - kinh tế này là lợi thế cho phát triển CNVH trên nhiều khía cạnh. Hai là, nguồn lực con người, Việt Nam đang trong giai đoạn “dân số vàng”, tầng lớp trung lưu tăng nhanh. Với lực lượng lao động lớn khi tham gia phân công lao động khu vực và quốc tế, Việt Nam có một nguồn lực quan trọng - điều kiện thuận lợi cho phát triển các ngành CNVH vừa với tư cách người sản xuất, vừa với tư cách người tiêu dùng các sản phẩm và dịch vụ của ngành CNVH. Ba là, nguồn lực tài chính cho phát triển các ngành CNVH gồm nguồn tài chính trong nước, nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước và nguồn tài chính từ các doanh nghiệp, nhân dân và nước ngoài…

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Tha thứ - Liều thuốc chữa lành tâm hồn

Tha thứ - Liều thuốc chữa lành tâm hồn
(PLVN) - Trong cuộc sống, tha thứ không chỉ là cách giúp người khác có cơ hội sửa sai, mà còn là liều thuốc giúp chính chúng ta nhẹ nhõm hơn, bớt đi những gánh nặng tâm hồn.

Điện ảnh Việt và nỗi lo tăng thuế

Điện ảnh Việt và nỗi lo tăng thuế

(PLVN) - Những năm qua, điện ảnh Việt Nam đã có những bước tiến, tăng trưởng hàng năm và có những tác phẩm “ăn khách”.Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đáng ghi nhận, ngành điện ảnh vẫn đang đối mặt với những khó khăn, rào cản về chi phí, đặc biệt vấn đề dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng - GTGT (sửa đổi) sắp tới.

Đạo làm người – con đường khó nhất

Đạo làm người – con đường khó nhất
(PLVN) - Mỗi tôn giáo, mỗi đạo lý đều dạy chúng ta cách sống hiền lành, tử tế, biết yêu thương và đối xử tốt với nhau. Nhưng trong tất cả các đạo, có lẽ đạo làm người là con đường khó nhất để thực hành.

Lặng lẽ với chính mình

Ảnh minh họa
(PLVN) - Sau những đêm trắng sẽ luôn là ánh bình minh. Và đôi khi, chỉ cần một tia sáng nhỏ bé cũng đủ để soi rọi cả một đêm dài.

Huế thành phố Festival đặc trưng của Việt Nam

Lễ hội đường phố “Sắc màu văn hóa” thu hút hàng nghìn người dân, du khách tham dự.
(PLVN) - Thừa Thiên Huế là địa phương đi đầu trong việc tổ chức một hình thái lễ hội đương đại mang tầm quốc gia, quốc tế. Trải qua hơn 24 năm tồn tại và phát triển, Festival Huế đã khẳng định được thương hiệu trong lòng du khách gần xa. Festival Huế đã là một sự kiện văn hóa tiêu biểu, trở thành thương hiệu nổi tiếng trong nước và quốc tế, là dịp để giới thiệu và quảng bá hình ảnh, đất nước, con người và văn hóa Việt Nam nói chung và văn hóa Huế nói riêng một cách sinh động.

Hơn 300 doanh nghiệp Quảng Ninh tung gói kích cầu mùa du lịch cuối năm 2024

Một góc TP Hạ Long, Quảng Ninh điểm đến thân thiện và an toàn.
(PLVN) -  Ngày 20/11, Sở Du lịch Quảng Ninh phối hợp với Hiệp hội Du lịch tỉnh và Tập đoàn Sun Group tổ chức lễ công bố chương trình kích cầu du lịch “Quảng Ninh - Điểm đến bốn mùa”. Chương trình nhằm tăng sức hút du khách dịp cuối năm 2024. Thu hút h ơn 300 doanh nghiệp từ các lĩnh vực khách sạn, nhà hàng, điểm tham quan, và du thuyền đã tham gia .