Nỗ lực để hưởng lợi 'khủng' từ 'sân chơi' mới

Nỗ lực để hưởng lợi 'khủng' từ 'sân chơi' mới
(PLO) - Nhiều dự báo cho thấy Việt Nam được hưởng lợi từ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, tuy nhiên cơ hội không tự nhiên có nếu không có quyết tâm, nỗ lực và những bước đi bài bản. Pháp luật Việt Nam ghi nhận ý kiến của các chuyên gia, bạn bè quốc tế về vấn đề này…
Ông Sandeep Mahajan, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam:
“Việc thực hiện cam kết phải đi cùng với tăng cường năng lực cạnh tranh…”

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) dự kiến sẽ mang lại lợi ích cho Việt Nam. Trong số các nước thành viên TPP thì Việt Nam là nền kinh tế có thu nhập bình quân đầu người thấp nhất và được đánh giá là có nhiều lợi thế tương đối trong các ngành chế biến, chế tạo sử dụng nhiều lao động. TPP dự kiến sẽ giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu cũng như dịch chuyển thương mại. 

Đây là yếu tố quan trọng vì Việt Nam dự kiến sẽ thay thế ngày càng nhiều hàng xuất khẩu của Trung Quốc vào các thị trường TPP, cụ thể là Hoa Kỳ và Nhật Bản, và thực sự quá trình này đã và đang diễn ra trong khi TPP còn chưa được ký kết. TPP dự kiến cũng sẽ làm tăng thêm  dòng vốn FDI vốn đã khá cao và góp phần làm tăng năng lực xuất khẩu, trong đó bao gồm cả các nhà cung cấp  thượng nguồn cho những ngành chịu sự kiểm soát khắt khe về nguồn gốc xuất xứ.

Các kết quả mô phỏng cho thấy trong vòng 20 năm tới, TPP sẽ đóng góp 8% vào GDP của Việt Nam, 17% giá trị xuất khẩu thực tế và 12% vốn đầu tư. Khoảng một nửa con số đó được tạo ra bởi cắt giảm thuế quan và một  nửa bởi các biện pháp phi thuế quan (NTM), ví dụ tự do hoá các ngành dịch vụ cơ bản. Các ngành công nghiệp chế tạo sử dụng nhiều lao động, nhất là những ngành hiện nay đang chịu thuế nhập khẩu cao sẽ được lợi nhiều nhất. 

Đó là các ngành dệt, may mặc, giày dép, và ở một mức độ thấp hơn - công nghiệp chế biến thực phẩm và điện tử. Ngược lại, các ngành xuất khẩu hàng hóa cơ bản và nguyên liệu thô, kể cả nông nghiệp và dịch vụ, dự tính sẽ bị co hẹp do đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu (yếu tố sản xuất được tái phân bổ sang ngành sản xuất, chế biến, chế tạo).

Tuy tác động của TPP đối với Việt Nam là tích cực nhưng thực hiện hiệp ước này lại là vấn đề không đơn giản. TPP có thể gây tác động từ bên ngoài lên quá trình tái cơ cấu. Hiệp ước này không chỉ xoá bỏ các rào cản thương  mại, tăng cường tiếp cận các thị trường xuất khẩu lớn mà còn tác động rõ nét lên chất lượng luật pháp, quyền sở  hữu trí tuệ, bảo vệ nhà đầu tư, cạnh tranh, quản lí DN nhà nước, tiêu chuẩn lao động và môi trường, an toàn thực phẩm, mua sắm công, tự do hoá dịch vụ, kể cả dịch vụ tài chính và viễn thông.

Tuy việc thực hiện những cam kết này là thách thức lớn đối với Việt Nam do Việt Nam đi theo con đường cải cách từ từ và chịu ảnh hưởng  của các yếu tố lịch sử về thể chế (sự tồn tại của các DN nhà nước lớn, hệ thống thể chế thị trường chưa hoàn chỉnh...) nhưng Việt Nam cũng đã thể hiện khả năng tận dụng các cam kết quốc tế để thúc đẩy cải cách trong nước khi gia nhập WTO, nhất là trong những lĩnh vực khó thực hiện. Muốn tận dụng tối đa những cơ hội do TPP mang lại thì việc thực hiện cam kết phải đi cùng với tăng cường năng lực cạnh tranh, ví dụ đầu tư vào giao thông, điện lực, cảng, dịch vụ kho vận và nâng cao hiệu quả thủ tục thông quan…

Ông David Devine, Đại sứ Canada:
“Nếu không có sự triển khai và cam kết cẩn trọng, Việt Nam có thể đánh mất nhiều lợi ích…”

Cơ chế thương mại và mở cửa đã mang lại nhiều lợi ích và giúp thúc đẩy cải cách ở Việt Nam. Việc tham gia TPP  mang lại cho Việt Nam cơ hội đạt được bước tăng trưởng kinh tế và hiện đại hóa cao hơn cũng như hội nhập quốc tế và cải cách sâu rộng . Việt Nam, quốc gia thu nhập trung bình thấp duy nhất trong nhóm, đã có vị thế tốt để hưởng lợi từ Hiệp định này. 

Theo một số ước tính, việc triển khai TPP có thể giúp GDP của Việt Nam tăng tới 8% tới năm 2035. Các ước tính khác còn cho rằng Việt Nam có thể tăng trưởng tới 2 con số, cao hơn rất nhiều so với bất kỳ một quốc gia TPP nào khác. Hiện nay, các thành viên TPP đang chiếm khoảng 40% sản lượng xuất khẩu, 22% sản lượng nhập khẩu và 38% đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam. Hoa Kỳ, Nhật Bản, Malaysia và Singapore là các nước nằm trong top 10 nước đầu tư vào Việt Nam, cũng đồng thời là các đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam.

Tuy nhiên, Hiệp định TPP cũng mang tới nhiều rủi ro và nếu như không có sự triển khai và cam kết cẩn trọng, Việt Nam có thể đánh mất nhiều lợi ích. Bên cạnh  việc giảm thuế suất vào hàng hóa, các công cụ giảm rào cản đối với thương mại dịch vụ và các biện pháp phi thuế quan, thực thi quyền sở hữu trí tuệ cũng như việc giảm thiểu vai trò của DN nhà nước với thị trường được coi là cơ sở tốt tạo tiền đề cho cải cách cơ cấu và thể chế ở Việt Nam, bao gồm cải cách đất đai được coi như một yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong lĩnh vực này. Công việc này đòi hỏi cải cách khó khăn nhưng cần thiết, các nỗ lực lâu dài nhằm hiện đại hóa và hợp lý hóa môi trường pháp lý cho thương mại và phát triển cho khu vực tư nhân.
Hiệp định TPP được kỳ vọng sẽ kích thích các cải cách thể chế để tăng cường và chuẩn hóa các quy tắc cũng như tính minh bạch, hỗ trợ tạo nên các thể chế hiện đại tại Việt Nam. 
PGS.TS Chu Đức Dũng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam:
“TPP không phải là liều thuốc để giải quyết tận gốc các điểm yếu kém của nền kinh tế...”
Việt Nam gia nhập TPP là cấp thiết, vì nếu không tham gia, tình hình kinh tế, chính trị - xã hội của đất nước có nhiều khả năng sẽ còn xấu hơn! Tham gia TPP cũng phù hợp với chiến lược tái cấu trúc, đổi mới mô hình tăng trưởng và tích cực, chủ động hội nhập quốc tế của Việt Nam. Sự lựa chọn tham gia sớm của Việt Nam là quyết định đúng đắn. TPP là một lời giải cho nhiều vấn đề lớn của Việt Nam trong phát triển kinh tế và bảo đảm độc lập, tự chủ trong bối cảnh hiện nay, miễn là có quyết tâm nhìn thẳng vào sự thật, thực tế, vì lợi ích quốc gia và tiến hành cải cách thực sự.
Tuy vậy, TPP không phải là liều thuốc để giải quyết tận gốc các điểm yếu kém của nền kinh tế Việt Nam. TPP chỉ tạo ra cơ hội mới cũng như tạo ra sức ép để Việt Nam thực hiện cải cách, giải quyết những vấn đề nội tại của mình mà thôi, chứ TPP không làm thay được cho Việt Nam.
Sau 9 năm gia nhập WTO, mặc dù đã có những đổi thay về thể chế đáng kể nhưng chất lượng thể chế của Việt Nam vẫn đang là một rào cản cho phát triển. Song hiện nay với TPP, sức ép cải cách lớn hơn nhiều, nhất là từ những tiêu chuẩn mới, cao hơn trong TPP về bảo hộ đầu tư, bảo hộ sở hữu trí tuệ, mua sắm chính phủ, DN nhà nước, quyền của người lao động, bảo vệ môi trường,,...
Nếu Việt Nam thất bại trong các cải cách để thích ứng với bối cảnh mới, nhất là với sự gia nhập TPP, kinh tế Việt Nam dễ rơi vào  “bẫy thương mại tự do”.
Tuy nhiên, Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện được các cải cách cần thiết nếu có quyết tâm từ cấp lãnh đạo Nhà nước đến từng DN, người dân. Do tình hình đã cấp bách, cải cách là hợp lòng dân.
TS Nguyễn Chiến Thắng, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam:
“Phải nghiêm túc nhìn nhận những cơ hội cải cách đã bỏ lỡ” 
Việt Nam bước vào một giai đoạn hội nhập mới với các Hiệp định FTA “ thế hệ mới” như  Hiệp định TPP, Hiệp định  Thương mại Việt Nam - EU (EVFTA). Khác với WTO và các Hiệp định FTA trước đây, hai hiệp định này sẽ đặt ra những yêu cầu khắt khe cho Việt Nam về cải cách thể chế liên quan đến DN nhà nước, mua sắm công, sở hữu trí tuệ, cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư theo hướng cải thiện môi trường kinh doanh nâng cao tính  công khai, minh bạch, không phân biệt đối xử giữa khu vực tư nhận với DN nhà nước, giữa DN trong nước và DN FDI, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
Quy tắc xuất xứ trong TPP và EVFTA là một cơ hội cho Việt Nam thay đổi cơ cấu công nghiệp về “chất” khi thu hút các DN FDI vào công nghiệp hỗ trợ. Tuy nhiên, để có thể thu hút được các ngành công nghiệp hỗ trợ, Việt Nam phải thay đổi về chất đối với nguồn nhân lực và hệ thống ưu đãi đối với các ngành này, đang là những điểm nghẽn hạn chế sự phát triển công nghiệp hỗ trợ.
Những thách thức đối với DN sản xuất hàng tiêu dùng trong nước là rất lớn khi hiện tại các mặt hàng của các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan đang tràn ngập trên các siêu thị và mức độ cắt giảm hàng rào thuế quan của Việt Nam ngày càng sâu hơn nữa theo cam kết của AEC, TPP, EVFTA và nhiều Hiệp định FTA song phương. Các ngành dịch vụ của Việt Nam cũng đang chịu áp lực cạnh tranh ngày càng lớn khi ngày càng nhiều các hãng dịch vụ từ các nước phát triển hàng đầu như Hoa Kỳ , EU, Nhật Bản đổ bộ theo sau các Hiệp định FTA sắp ký.
Những áp lực khắc nghiệt từ giai đoạn hội nhập mới đòi hỏi chúng ta phải nghiêm túc nhìn nhận những cơ hội cải cách đã bỏ lỡ trong giai đoạn 30 năm hội nhập vừa qua để quyết liệt cải cách thể chế, nâng cao năng lực hội nhập với mục tiêu tận dụng tối đa những cơ hội và đối mặt với những thách thức từ hội nhập…

Tin cùng chuyên mục

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc

Theo đặc phái viên TTXVN, đúng 9h05 phút ngày 5/11 (giờ địa phương), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới Sân bay quốc tế Trường Thủy, thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc Lý Cường và tham dự Hội nghị Cấp cao Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya – Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao Hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 5-8/11.

Đọc thêm

Sửa đổi Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam: Tạo điều kiện để sĩ quan phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật. (Ảnh: qdnd.vn)
(PLVN) -  Việc sửa đổi Luật Sĩ quan (LSQ) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, đặc biệt là tăng tuổi công tác, góp phần hoàn thiện chế độ chính sách với SQ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện để SQ phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -   Ngày 4/11, tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội, các Đại biểu đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong công tác xây dựng thể chế thời gian qua; đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đất nước trong thời gian tới.

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.

Thủ tướng: Phát triển giáo dục, đào tạo phục vụ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Thủ tướng: Phát triển giáo dục, đào tạo phục vụ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp năm 2024 của Ủy ban để thảo luận về dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế”.