Những vấn đề quan trọng của đất nước phải trưng cầu ý dân

Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Đinh Xuân Thảo
Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Đinh Xuân Thảo
(PLO) - Tại  Kỳ họp thứ 10 này, Quốc hôi sẽ xem xét thông qua một trong những đạo luật quan trọng, cụ thể hóa Hiến pháp 2013 về quyền con người, quyền dân chủ. Đó là Luật Trưng cầu ý dân (TCYD) - hình thức thực hiện dân chủ trực tiếp của người dân.
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Đinh Xuân Thảo, trưng cầu ý dân (TCYD) đã được ghi nhận ở các bản Hiến pháp trước đây nhưng đến nay chưa thực hiện được. Với Hiến pháp 2013 quy định rõ Nhân dân thực hiện quyền làm chủ thông qua dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Nội dung nổi bật nhất của dân chủ trực tiếp là TCYD, đảm bảo quyền dân chủ trực tiếp để người dân thể hiện trực tiếp ý chí của mình bằng lá phiếu.
Trưng cầu ý dân là việc Nhà nước đưa ra trưng cầu và người dân cầm lá phiếu để quyết định lựa chọn phương án nào theo lý trí và nguyện vọng của mình. Vậy theo ông, những vấn đề nào cần được trưng cầu ý dân?
- Trong quá trình lấy ý kiến Quốc hội (QH) lần trước và lần này cũng như các cuộc hội thảo về phạm vi, nội dung, những vấn đề quan trọng để đưa ra TCYD thì xác định cũng khá rõ. Nhưng còn ý kiến băn khoăn nếu quy định cụ thể quá thì khó vì không biết vấn đề nào là đại sự quốc gia, còn nếu quy định chung chung quá thì cũng khó cho QH quyết định vấn đề cần TCYD sau này. 
Trước đây, Dự thảo lấy ý kiến lần đầu, QH quyết định TCYD những vấn đề liên quan đến Hiến pháp, những vấn đề đặc biệt quan trọng khác. Nhưng sau khi chỉnh lý theo ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH), Dự thảo Luật quy định rõ hơn như TCYD một số nội dung liên quan đến Hiến pháp hoặc toàn văn Hiến pháp. Điều này có nghĩa là Hiến pháp đang có hiệu lực, muốn sửa đổi nội dung nào đó hoặc toàn bộ thì QH quyết định khi có ít nhất 2/3 số ĐBQH tán thành. Nhưng để có cơ sở cho ĐB quyết định thì thấy cần thiết QH quyết định đưa ra TCYD. Nếu đại đa số người dân đồng ý thì QH quyết sửa, còn nếu người dân thấy như vậy không cần sửa thì không sửa. Hoặc để cho yên tâm hơn rằng việc sửa đổi Hiến pháp là ý chí, nguyện vọng của toàn dân thì đưa bản Hiến pháp sửa đổi ra TCYD. Những vấn đề được Hiến pháp quy định như vấn đề chính thể hay tên nước, Quốc kỳ, Quốc ca, thủ đô… muốn thay đổi thì phải TCYD.
Tiếp đó là những vấn đề quan trọng của đất nước như công trình rất lớn liên quan đến an ninh quốc gia, ngân sách lớn hay quyết định có đồng tiền chung ASEAN chẳng hạn thì phải TCYD. Theo Dự thảo mới nhất trình QH chuẩn bị thông qua thì cơ bản đã khá rõ khi chia ra 4 -5 vấn đề cần phải TCYD.
Như vậy sẽ có những vấn đề quan trọng của đất nước song chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến một hoặc một số địa phương. Lúc này đặt ra vấn đề về phạm vi TCYD, nên trưng cầu toàn dân hay chỉ người dân ở một hoặc một số địa phương đó để không lãng phí?
- Phạm vi trưng cầu luôn có 2 ý kiến: hoặc trưng cầu trên phạm vi toàn quốc; hoặc chỉ trưng cầu ở khu vực, địa phương. Nhưng qua thảo luận chung xác định nội hàm vấn đề TCYD là những vấn đề đặc biệt quan trọng của đất nước, cho nên trưng cầu phải trên phạm vi toàn quốc và cũng bao gồm cả một hoặc một số địa phương có ảnh hưởng. 
Thưa ông, theo Dự thảo Luật thì người dân có quyền đề xuất QH TCYD về một vấn đề nào đó hay không?
- Hiện cũng có ý kiến khác nhau về chủ thể có quyền đề xuất để QH quyết định TCYD. Theo Hiến pháp, Luật Tổ chức QH thì chủ thể đề nghị là Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chủ tịch nước, Chính phủ, có ít nhất 1/3 tổng số ĐBQH đề xuất. Dự thảo Luật không quy định người dân là chủ thể đề xuất, nhưng nếu muốn người dân có thể thông qua ĐBQH để đề xuất. Nếu thấy cần thiết thì Mặt trận Tổ quốc vẫn có thể có văn bản gửi UBTVQH để đưa ra đề xuất TCYD.
Về nguyên lý, khi đã TCYD thì lựa chọn của người dân phải là quyết định cuối cùng. Dự thảo Luật có thể hiện như vậy không, thưa ông?
 - Vấn đề này phải cân nhắc, nhất là các điều kiện để kết quả TCYD hợp lệ, hợp pháp. Dự kiến là tổng số người tham gia phải có ít nhất 3/4 tổng số cử tri đi bỏ phiếu, và có số phiếu hợp lệ quá bán. Điều này thì tùy từng nước, có nước chỉ quy định 20%, 30% trên tổng số dân đồng ý là được rồi. Nhưng Việt Nam muốn dân chủ tập trung cao thì đưa số vận động tham gia đông lên. Khi huy động được số đông tham gia thì số hợp lệ quá bán sẽ lựa chọn. Vấn đề ai sẽ quyết định kết quả cuối cùng đó là hợp lệ, hợp pháp. Dự kiến, Dự thảo Luật sẽ dành quyền này cho QH vì thực tế ở nhiều nước, quy định QH phê chuẩn thì kết quả TCYD mới có giá trị.
Trân trọng cảm ơn ông!

Tin cùng chuyên mục

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ hết sức quan trọng và ý nghĩa nhân văn cao cả nên khó mấy cũng phải làm, vướng mắc mấy cũng phải tháo gỡ, thách thức mấy cũng phải vượt qua; làm với tất cả trái tim, khối óc vì những người nghèo còn đang phải ở nhà tạm, dột nát...

Đọc thêm

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết cho hộ nghèo, công nhân có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Trà Vinh

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết cho hộ nghèo, công nhân có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Trà Vinh
Nhân dịp chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc Xuân Ất Tỵ, sáng 11/1, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Trà Vinh, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn công tác của Trung ương đã tặng quà gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, công nhân, người lao động có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.

Tăng cường hơn nữa kết nối hai nền kinh tế Lào - Việt Nam

Tăng cường hơn nữa kết nối hai nền kinh tế Lào - Việt Nam
(PLVN) - Sáng 10/1, trong chương trình thăm Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 47 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Lào, tại Thủ đô Vientiane, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith.

Chủ tịch nước dự chương trình 'Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản'

Chủ tịch nước Lương Cường tặng quà các gia đình ở xã biên giới Pa Tần, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu.
(PLVN) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, các đơn vị Bộ đội Biên phòng (BĐBP) trong cả nước đã có nhiều mô hình, chương trình, cách làm thiết thực giúp dân như: Chương trình “Xuân tình nguyện”, “Tết vì người nghèo”, “Hũ gạo tình thương”, “Áo ấm cho em”, “Bánh chưng xanh”… Năm nay, tổng số tiền các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị dành tặng chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản” trên cả nước là gần 25 tỷ đồng.

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm, tặng quà tại tỉnh Phú Thọ

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm, tặng quà tại tỉnh Phú Thọ
(PLVN) - Ngày 10/1, nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân cùng Đoàn công tác đã đến thăm chúc Tết cán bộ, chiến sỹ Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh và tặng quà các gia đình chính sách, người nghèo, công nhân, người lao động, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại tỉnh Phú Thọ.

Rõ người, rõ trách nhiệm

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024, triển khai công tác năm 2025 của Chính phủ và chính quyền địa phương vừa tổ chức, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài phát biểu quan trọng. Một nội dung đáng lưu ý, Tổng Bí thư đặt vấn đề liên quan lĩnh vực hợp tác quốc tế: “Từ 2021 đến nay chúng ta có 579 cam kết, thỏa thuận, dự án hợp tác được ký kết qua hoạt động đối ngoại với 69 đối tác. Vậy có ai theo dõi việc triển khai hay thúc đẩy các thỏa thuận, hợp đồng này? Tác dụng thế nào? Hay ký chỉ để mà ký”.

Chủ tịch nước Lương Cường thăm, chúc tết tại Lai Châu

Chủ tịch nước Lương Cường thăm, chúc tết tại Lai Châu
(PLVN) -  Trong khuôn khổ chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”, chiều nay (9/1), Chủ tịch nước Lương Cường và đoàn công tác Trung ương đã đến thăm, chúc Tết Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và các lực lượng vũ trang xã Pa Tần; tặng quà cho các gia đình chính sách và hộ nghèo của xã Pa Tần, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. 

Thủ tướng Phạm Minh Chính làm Trưởng Ban Chỉ đạo về Trung tâm Tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam

Thủ tướng Phạm Minh Chính (Ảnh:VGP)
(PLVN) -  Với vai trò Trưởng Ban, Thủ tướng cùng các Phó Trưởng Ban và Ủy viên sẽ chỉ đạo định hướng chiến lược, xây dựng cơ chế, chính sách và điều phối nguồn lực phát triển cơ sở hạ tầng, nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Việt Nam thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế.

Bộ Quốc phòng tổng kết công tác chuyển đổi số 2024: Nhiều chuyển biến tích cực

Thượng tướng Lê Huy Vịnh kết luận Hội nghị.
(PLVN) - Năm 2024, nhiều nội dung, nhiệm vụ về cải cách hành chính, chuyển đổi số (CCHC,CĐS) được thực hiện với quyết tâm cao. Công tác CCHC,CĐS trong Bộ Quốc phòng (BQP) có nhiều chuyển biến tích cực, nhiều nội dung hoàn thành tốt, nổi bật là đẩy mạnh thực hiện thủ tục hành chính (TTHC) trên môi trường điện tử.

Không quân bay chào mừng, bắn pháo lễ, diễu binh kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Hướng tới lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Quân đội nhân dân Việt Nam sẽ tổ chức các hoạt động trọng điểm như không quân bay chào mừng, bắn pháo lễ, diễu binh và diễu hành. Các lực lượng tham gia đã bắt đầu huấn luyện chặt chẽ qua nhiều giai đoạn, với yêu cầu cao về sự phối hợp, kỷ luật và an toàn tuyệt đối.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Làm tổ cho 'đại bàng' và những cánh đồng cho 'đàn ong' làm mật

Tổng Bí thư Tô Lâm: Làm tổ cho 'đại bàng' và những cánh đồng cho 'đàn ong' làm mật
Sáng 8/1, Hội nghị tổng kết công tác năm 2024, triển khai công tác năm 2025 của Chính phủ và chính quyền địa phương được tổ chức theo hình thức trực tuyến. Tổng Bí thư Tô Lâm đến dự và có bài phát biểu quan trọng chỉ đạo hội nghị. Báo CAND trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư. 

“Chìa khóa” để hưng thịnh, giàu mạnh

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tiếp ông Amandeep Singh Gill, Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc về Công nghệ kỹ thuật số và Công nghệ mới nổi, đồng thời là Đặc phái viên của Tổng Thư ký Liên hợp quốc về Công nghệ đang thăm, làm việc tại Việt Nam.