Nhiệm vụ giám sát - quan trọng nhất là ý thức tự giám sát

Dự án treo 7000 tỷ đồng Nhà máy xơ sợi Đình Vũ. (Ảnh minh họa)
Dự án treo 7000 tỷ đồng Nhà máy xơ sợi Đình Vũ. (Ảnh minh họa)
(PLO) - Trong khối Đảng, khối Chính quyền, khối Mặt trận – đoàn thể từ cấp Trung ương  đến cơ sở, đều có vô số tổ chức có nhiệm vụ giám sát. Do đó, hiện tượng chồng chéo, trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ khó lòng tránh khỏi nếu không nhận thức một cách đầy đủ, chuẩn xác về phạm vi trách nhiệm giám sát của từng chủ thể. 

Chính vì vậy công tác giám sát thời gian vừa qua bị hạn chế, hiệu quả chưa cao, chưa thực sự góp phần đắc lực trong việc phòng ngừa, ngăn chặn xảy ra tổn thất lớn trên nhiều lĩnh vực. Muốn giám sát tốt thì trước hết phải  tự giám sát chính mình. 

Tự giám sát và không giám sát hình thức 

Giám sát là theo dõi, quan sát mang tính chủ động thường xuyên của cơ quan, tổ chức hoặc nhân dân đối với hoạt động của các đối tượng chịu sự giám sát và sự tác động bằng các biện pháp tích cực để buộc và hướng các hoạt động đó đi đúng quỹ đạo, quy chế nhằm đạt được mục đích, hiệu quả đã được xác định từ trước, bảo đảm cho Hiến pháp và pháp luật được tuân thủ nghiêm chỉnh.

Để công tác giám sát có hiệu quả, trước tiên bản thân Đảng, Nhà nước, Mặt trận - đoàn thể phải tự giám sát trước khi thực hiện vai trò giám sát những đối tượng khác thuộc phạm vi giám sát của mình. Tại sao vậy? Vì giám sát là công tác quan trọng đòi hỏi quy trình chặt chẽ, tinh thần trách nhiệm rất cao.

Theo ông Nguyễn Xuân Tư, Vụ trưởng Vụ Giám sát và Thẩm định đầu tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư,  trong hội thảo xây dựng định hướng chiến lược về đầu tư công, thừa nhận  rằng tình trạng giám sát đầu tư  thật lỏng lẻo vì trong số 34.000 – 36.000 dự án đầu tư công đang thực hiện chỉ có 60% là có thực hiện báo cáo giám sát. Không phải chỉ lỏng lẻo trong giám sát mà cả trong nội dung, cách thức tiến hành.

Nguyên nhân chính là thiếu tính độc lập và sự chuyên nghiệp. Chính chủ đầu tư dự án thực hiện việc giám sát, còn Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ là người tổng hợp báo cáo. Như vậy, không còn tính khách quan, độc lập, trung thực nữa. Trong trường hợp này càng cho thấy Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã thiếu vắng việc tự giám sát chính mình trong công tác quản lý  nhà nước đối với các dự án đầu tư công. 

Ủy ban Thường vụ của Quốc hội (UBTV) đặt ra 5 vấn đề trọng tâm trong năm để thực hiện quyền giám sát theo luật định. Và có lẽ “tính trọng tâm” mới hy vọng phát huy hiệu quả giám sát, tránh tình trạng giám sát tràn lan, hình thức, thiếu thực chất. Tổng kết 5 năm thực hiện các tiêu chí quốc gia về nông thôn mới, Bộ NN&PTNT nêu bật thành tích to lớn toàn diện.

Nhưng khi Đoàn giát sát của UBTV Quốc hội qua thời gian dài giám sát đã phát hiện 53/63 tỉnh, thành  bị nợ đọng (tức nợ công) lên đến hàng chục ngàn tỷ đồng. Sản xuất không khá lên bao nhiêu, đời sống nhân dân không được cải thiện so với số tiền đầu tư của Nhà nước giao cho Bộ NN&PTNT.

UBTV Quốc hội còn đề nghị  có biện pháp xử lý nợ đọng và những người có dấu hiệu tham ô, lãng phí. Một vấn đề giám sát có hiệu quả nữa của UBTV Quốc hội là phát hiện ở nhiều tỉnh, thành có hiện tượng bộ máy cồng kềnh, cán bộ thiếu năng lực, “một người làm quan cả họ được nhờ”, chọn người nhà hơn chọn “nhân tài”, đến mức có nơi từ huyện đến xã xuất hiện khá nhiều hiện trạng rất nhiều người cùng nhà tham gia “làm quan” tại một địa phương.

Nói đến Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) là nói đến vai trò đại diện cho quyền và lợi ích của nhân dân. MTTQ được cử thông qua hiệp thương, khác với đại biểu dân cử là được cử tri bầu.  Nói vậy để thấy việc giám sát của một liên minh như MTTQ chủ yếu hoạt động bằng vận động sự tự giác của nhân dân và chỉ có quyền đề đạt kiến nghị để tổ chức đại biểu dân cử và chính quyền giải quyết theo luật định.

Chính vì cái thế yếu này mà nhiều năm qua, cảm tưởng như MTTQ vẫn còn loay hoay ì ạch trong thực hiện nhiệm vụ giám sát, nhất là giám sát đầu tư cộng đồng, bên cạnh đó còn có nguyên nhân cán bộ MTTQ không có chuyên môn sâu theo các lĩnh vực cần giám sát. Khi chủ trì  cuộc vận động “An toàn thực phẩm”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, MTTQ khó đạt hiệu quả cao cũng vì nhiều cán bộ Mặt trận đi giám sát nhưng lại thiếu chuyên môn nghiệp vụ. Ngay trong cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” do MTTQ Việt Nam chủ động phát động, MTTQ ngậm ngùi phải chứng kiến 53/65 tỉnh, thành bị nợ đọng về xây dựng Nông thôn mới mà vai trò giám sát của MTTQ tại cơ sở thật sự lu mờ.

MTTQVN nên chăng bàn kỹ và định ra những vấn đề giám sát có trọng tâm, trọng điểm nhằm đạt hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, để phát huy vai trò giám sát, trước hết trong nội bộ MTTQVN phải tự giám sát mình, rà soát xem xét kỹ trình độ, phẩm chất cán bộ. Sử dụng đúng người, đúng việc để công tác giám sát đạt hiệu quả.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tuyên bố xây dựng Chính phủ liêm chính, kiến tạo và phục vụ và trong nhiều tháng qua đã thu được nhiều kết quả khả quan, làm tăng đáng kể niềm tin của người dân đối với Nhà nước. Tuy nhiên vì Chính phủ có rất nhiều bộ nên việc tự giám sát mình (Chính phủ và các bộ) còn nhiều bất cập. Đơn cử trên cả nước có đến hàng trăm dự án treo (riêng TP HCM có trên 100 dự án treo) tốn kém hàng chục ngàn tỉ đồng mà chưa có lối ra cơ bản, có phần do công tác giám sát lỏng lẻo, kéo dài. Đã đến lúc cần phải có hội nghị chuyên đề để có biện pháp tháo gỡ cho hàng trăm dự án treo gây hậu quả rất lớn đến cuộc sống của người dân.

Còn đối với nhân dân, cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật để các tầng lớp nhân dân hiểu rõ tầm quan trọng của công tác giám sát và ý thức trách nhiệm của chính họ. Nhất thiết phải thiết lập kênh chính thức để các đại biểu dân cử tiếp nhận thông tin từ người dân. Hoặc các đại biểu dân cử được quyền tổ chức những phiên điều trần công khai để mỗi người dân có thể tham gia và chất vấn chủ đầu tư (nếu liên quan đến vấn đề đầu tư dự án).

Để nhân dân thực hiện đầy đủ quyền và trách nhiệm giám sát của mình phải có cơ chế thích hợp để người dân thực hiện quyền này. Nếu không, quy định quyền giám sát thì hầu như rất nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân đều có, song việc thực hiện vẫn tiếp tục  rơi vào bệnh hình thức. Giám sát gắn liền với việc bảo đảm các cá nhân có trách nhiệm phải nói đi đôi với làm - nói ít mà làm có hiệu quả thiết thực. Nếu không  thì người dân sẽ không tin.

Thiết nghĩ, các khối Đảng, khối Nhà nước, khối Mặt trận - đoàn thể từ Trung ương đến địa phương cần có kế hoạch tự giám sát. Kế đến là từng tổ chức có liên quan đề ra các vấn đề trọng tâm để giám sát một cách thực chất, hiệu quả. Các kế hoạch cần được công khai, minh bạch để nhân dân theo dõi, giám sát. Vào cuối năm, mỗi tổ chức công bố công khai để việc giám sát đạt kết quả cụ thể đúng chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức, theo cơ chế “Đảng lãnh đạo bằng nghị quyết; Nhà nước quản lý bằng pháp luật; Mặt trận vận động nhân dân phát huy quyền làm chủ - giám sát, phản biện xã hội”, khắc phục tình trạng trùng lắp, chồng chéo và đổ lỗi cho nhau trong nhiều năm qua.

Xin được lấy phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại phiên họp Quốc hội ngày 23/05/2017 để kết thúc bài viết này: “Khi có quá nhiều nội dung để giám sát thì cần chọn vấn đề giám sát sao cho xác đáng, cho đúng, trúng và giải quyết đến nơi, đến chốn”.

Đọc thêm

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Sắp xếp tổ chức bộ máy phải chống lợi ích cá nhân

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ, ngành, cơ quan đề cao trách nhiệm, đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết. (Ảnh: VGP)
(PLVN) -  Ngày 12/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Ban Chỉ đạo) đã chủ trì Phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo.

Gỡ vướng cho các dự án điện năng lượng tái tạo

Thủ tướng Phạm Minh Chính có nhiều chỉ đạo quan trọng nhằm triển khai các giải pháp tháo gỡ cho các dự án năng lượng tái tạo. (Ảnh: VGP)
(PLVN) - Chiều 12/12, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến công bố và triển khai Nghị quyết của Chính phủ về chủ trương, phương hướng tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho các dự án điện năng lượng tái tạo (gọi tắt là Nghị quyết).

Ông Đồng Văn Thanh giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang

Ông Đồng Văn Thanh giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang
(PLVN) - Chiều ngày 12/12, Tỉnh ủy Hậu Giang tổ chức Hội nghị công bố Quyết định của Bộ Chính trị chuẩn y Bí thư Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2020-2025. Dự hội nghị có ông Lê Minh Hưng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương.

Bảo vệ và giáo dục quyền con người được thực hiện với tất cả trách nhiệm, không hình thức

Thủ tướng phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Nhật Bắc
(PLVN) - "Tại Việt Nam, việc bảo vệ quyền con người và giáo dục quyền con người được thực hiện thường xuyên, xuyên suốt, được khẳng định trong đường lối, chính sách, tổ chức thực hiện với tất cả trách nhiệm, không hình thức", Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh khi phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị toàn quốc về giáo dục quyền con người, do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức ngày 11/12.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Xây dựng tỉnh Đồng Tháp phát triển trong nhóm dẫn đầu vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Tổng Bí thư Tô Lâm: Xây dựng tỉnh Đồng Tháp phát triển trong nhóm dẫn đầu vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Sáng 11/12, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn Công tác của Trung ương đã thăm và làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Tháp về tình hình thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Tháp lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025; việc thực hiện Chỉ thị số 35-CT/TW của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.