Xuất phát từ những tồn tại, sai phạm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, có hình thức xử lý nghiêm đối với Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (QLLĐNN) giai đoạn 2012-2016.
Buông lỏng quản lý
Ngày 4/3, Thanh tra Chính phủ có Thông báo kết luận thanh tra số 351/TB - về công tác quản lý nhà nước (QLNN)trong lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.đã thanh tra tại Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) và UBND 6 tỉnh: Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Hải Dương.
kết luận rằng, trong giai đoạn năm 2013 – 2018, ngoài những mặt đạt được thì công tác QLNN về lĩnh vực đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng còn nhiều tồn tại, hạn chế và vi phạm. Trong đó, Bộ LĐ-TB&XH cùng Cục QLLĐNN đều có nhiều sai phạm.
Cụ thể, Cục QLLĐNN không quản lý, kiểm soát doanh nghiệp trong việc thu phí thị trường Nhật Bản; dẫn đến, trong thời gian dài người lao động phải chi trả mức phí quá cao từ 7.000 - 8.000USD/ 1 lao động. Tham mưu ban hành Văn bản số 4732/LĐTBXH - QLLĐNN, văn bản số 1123/LĐTBXH -–LLĐNN quy định mức thu phí và phí đào tạo thị trường Nhật Bản không đúng với thỏa thuận đã ký và chính sách của Nhật Bản. Trong thời gian dài không có biện pháp tham mưu Bộ LĐ-TB&XH giải quyết vấn đề tiền môi giới Đài Loan và Nhật Bản.
Cục QLLĐNN không tổ chức thực hiện việc quản lý người lao động đi làm việc ở nước ngoài bằng mã số; không tham mưu Bộ LĐ-TB&XH báo cáo Thủ tướng Chính phủ tổng kết hàng năm về hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Trong việc tham mưu cho Bộ LĐ-TB&XH cấp giấy phép, đổi giấy phép hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài Cục QLLĐNN còn thiếu kiểm tra, giám sát. Việc này đã khiến cho nhiều doanh nghiệp sau khi được cấp phép, hoạt động không hiệu quả, không đưa được người lao động đi làm việc ở nước ngoài, tổ chức bộ máy, nhân sự không đáp ứng yêu cầu.
 |
| Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài vẫn chịu nhiều thiệt thòi bởi nhiều tồn tại, hạn chế và vi phạm của Bộ LĐTB&XH và Cục QLLĐNN |
Cục QLLĐNN chưa ban hành được quy trình thẩm định hồ sơ, cơ chế giám sát thủ tục cấp Giấy phép, thời gian cấp phép kéo dài ảnh hưởng tới doanh nghiệp. Trong việc giám sát việc thực hiện hợp đồng của doanh nghiệp chưa thường xuyên; chưa có cơ chế pháp lý để xác minh tính chính xác các khoản phí mà doanh nghiệp khai báo. Việc đăng ký hợp đồng trực tuyến chưa thuận lợi cho doanh nghiệp; phê duyệt hợp đồng cung ứng lao động thị trường Đài Loan không đầy đủ nội dung.
Đặc biệt, Cục QLLĐNN phát hiện nhiều doanh nghiệp không làm thủ tục cấp đổi Giấy phép nhưng buông lỏng, không có phương án xử lý; không ban hành 22 Kết luận thanh tra năm 2015. Tham mưu và ban hành văn bản đồng ý cho 13 doanh nghiệp được thí điểm triển khai đưa thực tập sinh kỹ năng ngành hộ lý đi thực tập tại Nhận Bản khi chưa ký Bản ghi nhớ hợp tác để triển khai chương trình. Cục QLLĐNN đã ký văn bản đồng ý khi chưa ban hành tiêu chí, điều kiện cụ thể để lựa chọn doanh nghiệp. Trong đó, có doanh nghiệp yếu, thiếu kinh nghiệm, có doanh nghiệp thuộc diện phải thu hồi Giấy phép.
Những sai phạm này của Cục QLLĐNN đã gây bất bình trong hệ thống các doanh nghiệp, ảnh hưởng xấu đến uy tín của Bộ LĐ-TB&XH.
Kiến nghị xử lý nghiêm Cục trưởng giai đoạn 2012-2016
Theo TTCP, Bộ LĐ-TB&XH với trách nhiệm chung trong công tác quản lý Nhà nước về lĩnh đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và chịu trách nhiệm trước những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nếu trên. Đồng thời, Bộ LĐTB & XH phải tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm đối với các đơn vị, cá nhân.
Theo đó phải kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, có hình thức xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với Cục trưởng Cục QLLĐNN giai đoạn năm 2012 – 2016 trong việc tham mưu và ban hành các văn bản không đúng quy định của pháp luật,các văn bản cho phép doanh nghiệp thu phí thị trường Nhật Bản. Cụ thể, các văn bản đó là số: 4930/LĐTBXH – QLLĐNN ngày 28/12/2012, 4644/LĐTBXH – QLLĐNN ngày 12/11/2015, 1538/LĐTBXH–QLLĐNN ngày 9/5/2016, 4732/LĐTBXH – QLLĐNN ngày 18/11/2015, 1123/LĐTBXH – QLLĐNN ngày 6/4/2016. Bên cạnh đó, Cục trưởng Cục QLLĐNN giai đoạn 2012 – 2016 còn không ban hành 22 Kết luận thanh tra năm 2015.
Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm với cục trưởng Cục QLLĐNN từng thời kỳ, từ năm 2000 đến thời điểm thanh tra trong việc không tham mưu Bộ và báo cáo Thủ tướng Chính phủ giải quyết vấn đề tiền môi giới Đài Loan, Nhật Bản; không xây dựng chiến lược dài hạn, chậm kiến nghị sửa đổi Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài...
Đồng thời, kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với Hội đồng quản lý Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước, Ban điều hành hoạt động Quỹ qua các thời kỳ, để trong thời gian dài Quỹ hoạt động không hiệu quả.
Ngoài ra, kiểm điểm trách nhiệm đối với Chánh Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH giai đoạn 2013-2018 trong việc tham mưu Bộ ban hành quy định chức năng nhiệm vụ của Thanh tra Bộ không đầy đủ nội dung theo quy định. Xử lý trách nhiệm Chánh Thanh tra bộ thời kỳ 2015-2018 do không xử phạt hết lỗi vi phạm hành chính của doanh nghiệp.
Coi nhẹ quyền lợi của người lao động
Giai đoạn năm 2013 - 2018, công tác quản lý Nhà nước về NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) quan tâm thực hiện.
Tuy nhiên, trong thời gian thanh tra, Bộ LĐ-TB&XH không báo cáo với Thủ tướng Chính phủ, không xây dựng được chiến lược, kế hoạch về đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài. Chậm kiến nghị sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực NLĐ đi làm việc ở nước ngoài.
Ban hành một số văn bản hành chính thủ tục hành chính không đúng quy phạm pháp luật.Ngoài ra, Bộ LĐ-TB&XH chưa thực sự quan tâm đúng mức đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ đi làm việc ở nước ngoài; không có biện pháp giải quyết triệt để, không báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để có biện pháp đàm phán với nước ngoài để giảm chi phí cho NLĐ.
Trong thời gian dài, Bộ LĐ-TB&XH không quản lý, kiểm soát được mức thu phí, tiền môi giới của doanh nghiệp dẫn đến NLĐ (thực chất là lao động nghèo khó) còn phải chi trả số tiền lớn mà chính sách của nước tiếp nhận là không phải chi trả (Đài Loan, Nhật Bản).
Quy định mức phí, phí đào tạo thị trường Nhật Bản chưa phù hợp với chính sách và thỏa thuận đã ký của Nhật Bản không đúng với tình hình thực tế, gây ảnh hưởng đến NLĐ, là nguyên nhân cơ bản khiến lao động bỏ trốn và cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài.
Đáng lưu ý, Bộ LĐ-TB&XH chưa ban hành quyết định quy định chức năng nhiệm vụ của Thanh tra Bộ trong việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị thanh tra. Chưa chấn chỉnh công tác điều hành Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước, trong thời gian dài không kiện toàn bộ máy quản lý quỹ, chậm kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định về quản lý, sử dụng quỹ.
Tại thời điểm thanh tra, phát hiện Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH không xử phạt hết hành vi vi phạm hành chính của doanh nghiệp với số tiền gần 9 tỷ đồng.
