Ký quỹ cải tạo môi trường - Làm sao không để tiền “nằm chết“?

Việc ký quỹ cải tạo môi trường đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Ảnh minh họa
Việc ký quỹ cải tạo môi trường đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Ảnh minh họa
(PLO) - Dự thảo Nghị định qui định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) đang được lấy ý kiến với nhiều điểm tiến bộ, hy vọng tạo ra một môi trường bền vững cho sự phát triển. 
Nhưng theo ông Trần Miên – nguyên Trưởng ban Môi trường (Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam), nếu không có sự thay đổi kịp thời thì qui định về ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản sẽ biến một phần tiền vốn của DN thành “tiền chết” trong khi nhu cầu vốn của DN rất cao.
Trăm bề khốn khó 
Ông bình luận gì về qui định DN phải ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường đối  với hoạt động khai thác khoáng sản trong Dự thảo này?
- Đây là qui định đang có vấn đề, dù đã được góp ý nhiều lần nhưng sự thay đổi chưa được chú trọng. Qui định các DN thực hiện khai thác khoáng sản, sau khi kết thúc khai thác phải thực hiện cải tạo lại môi trường, trả lại cho cộng đồng môi trường sinh thái sau khi được hưởng nguồn lợi từ khai thác khoáng sản là việc làm đúng và phù hợp xu thế chung của thế giới. Từ Luật BVMT năm 2005, các DN khai thác, kinh doanh khoáng sản đã thực hiện qui định này. Khi các dự án đầu tư khai thác khoáng sản được Bộ hoặc Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) các tỉnh thẩm định thì các DN cứ thế nộp tiền ký quỹ để thực hiện nghĩa vụ cải tạo, phục hồi môi trường sau quá trình khai thác tài nguyên.
Nhưng đến Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật BVMT 2014 thì vấn đề lớn nhất trong việc ký quỹ cải tạo môi trường vẫn còn những bất hợp lý chưa được xử lý triệt để cho phù hợp thực tiễn hoạt động của DN. Đó là đối với cùng việc cải tạo, phục hồi môi trường thì DN khai khoáng phải chịu gánh nặng tài chính 2 lần: khoản tiền ký quỹ và khoản tiền thực hiện các công trình cải tạo môi trường theo Đề án đã được phê duyệt để được lấy lại số tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường. 
DN sẽ được hoàn trả số tiền đó sau khi hoàn thành đề án cải tạo, phục hồi môi trường thì liệu có bất lợi gì cho DN khi thực hiện qui định này, thưa ông?
- Điều đáng nói là khoản tiền ký quỹ này không được phép đầu tư, cho vay, sử dụng với mục đích  khác, nghĩa là quỹ cải tạo, phục hồi môi trường chỉ là nơi giữ hộ DN một khoản tiền lớn nhưng không sinh lời. Từ việc tiền ký quỹ “nằm chết” trong suốt thời gian chờ DN hoàn thành đề án cải tạo môi trường, DN còn phải gánh chịu mọi thiệt thòi từ việc chênh lệch lãi suất bởi thông thường, DN vay tiền để ký quỹ phải vay bằng vốn thương mại nhưng khi được hoàn trả tiền ký quỹ thì chỉ được hưởng lãi suất không kỳ hạn của ngân hàng tại thời điểm hoàn trả. Nghĩa là phần chênh lệch lãi suất này DN phải hạch toán vào chi phí mà nếu không cẩn thận sẽ khó qua “cửa” kiểm toán hàng năm. Bên cạnh đó, qui định biến tiền ký quỹ của DN thành “tiền chết” trong khi nhu cầu vốn của DN rất lớn và điều kiện tiếp cận vốn vay vô cùng khó khăn là một thiệt thòi lớn cho vốn đầu tư của nền kinh tế và bản thân DN.
Tôi cũng lưu ý là ngay cả việc rút tiền ký quỹ ra đối với DN cũng không dễ vì việc xác nhận hoàn thành đề án cải tạo môi trường không đơn giản. Một khoản tiền ký quỹ suốt một đời của mỏ là khoảng 30 năm, thậm chí 50 năm, mà trong thời gian đó, xã hội đã có rất nhiều biến chuyển, kể cả về khoa học kỹ thuật. Ngay cả trong trường hợp DN áp dụng các  khoa học kỹ thuật tiến bộ hơn hoặc áp dụng những cây trồng sinh lời hơn, phù hợp với môi trường song không đúng với nội dung đề án đã phê duyệt có được công nhận là hoàn thành cải tạo môi trường theo đề án đã được duyệt để được rút tiền ký quỹ hay không là câu chuyện khó.
Những bất cập này phải được “cởi” để DN tự giác, tự nguyện thực hiện các công trình cải tạo, phục hồi môi trường mà không bị thiệt thòi và cộng đồng vì thế cũng được hưởng những công trình cải tạo môi trường đúng ý nghĩa.
Ông Trần Miên
Ông Trần Miên 
Không bỏ ký quỹ để “nắm đằng chuôi”
Vậy ông có cho rằng nên bỏ hẳn hình thức ký quỹ để khỏi tạo gánh nặng cho DN, nhất là trong điều kiện kinh tế khó khăn như hiện nay và dùng các biện pháp khác để buộc DN thực hiện nghĩa vụ cải tạo, phục hồi môi trường?
- Bỏ hình thức ký quỹ thì đúng nguyện vọng của DN để không phải lo thiệt hại và sức ép về tài chính, song lại không đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước vì cơ quan quản lý nhà nước về môi trường luôn muốn “nắm đằng chuôi”, tức là phải “nắm” được tiền để đảm bảo DN phải thực hiện việc cải tạo, phục hồi môi trường. Tôi cũng cho rằng, không thể bỏ được hình thức ký quỹ này, vấn đề là phải tính đến hình thức ký quỹ như thế nào để dung hòa được nhu cầu của cả cơ quan quản lý nhà nước và DN vốn chưa bao giờ “gặp nhau” trong việc ký quỹ. 
Ông có đề xuất gì cho vấn đề này?
- Luật BVMT năm 2014 đã có qui định mở hơn là cho DN ký quỹ vào Quỹ BVMT hoặc ký quỹ vào một tổ chức tín dụng. Song theo tôi, nên bỏ hẳn qui định ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường vào Quỹ BVTM kể cả ở Trung ương và cấp tỉnh vì quỹ chỉ giữ tiền hộ DN, không mang lại hiệu quả kinh tế. Quỹ BVMT chỉ nên hoạt động đúng theo qui định của Luật là “hỗ trợ hoạt động BVMT” mà không tiếp nhận tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường. Còn DN ký quỹ vào một tổ chức tín dụng sẽ được hưởng lãi suất cao hơn, tránh phải giải quyết phần chênh lệch giữa lãi suất đi vay để ký quỹ và lãi suất hoàn trả. 
Theo ông, duy trì việc ký quỹ cải tạo môi trường thì mức ký quỹ như thế nào là phù hợp?
- Qui định mức ký bằng tổng chi phí thực hiện các công trình cải tạo môi trường trong Dự thảo là phù hợp, nhưng cần quan tâm đến phương pháp ký quỹ. Hiện nay việc ký quỹ không được thực hiện một lần (trừ trường hợp mỏ hoạt động dưới 3 năm thì phải ký ngay một lần) còn được ký nhiều lần theo giai đoạn, có tính đến yếu tố trượt giá. Kinh nghiệm thẩm định các đề án cải tạo môi trường cho thấy, nếu tính đủ cả yếu tố trượt giá thì thông thường khoản tiền ký quỹ phải gấp đôi tổng chi phí phải bỏ ra để thực hiện cải tạo môi trường. Đây là một vấn để đang có nhiều luồng ý kiến để giảm bớt gánh nặng tài chính cho DN. 
Tôi đã đề xuất với Bộ TNMT phương án ký quỹ theo tiến độ thực hiện các hạng mục của đề án cải tạo môi trường chứ không phải ký quỹ trải đều hàng năm như hiện nay. Việc ký quỹ tiến hành trước khi thực hiện hạng mục cải tạo môi trường một năm. Nhân việc đó kiểm tra luôn yếu tố kỹ thuật và dự toán của hạng mục tại thời điểm ký quỹ sẽ không phải lo vấn đề trượt giá. Và khi DN hoàn thành hạng mục sẽ được rút ngay tiền về, nghĩa là thời gian tiền ký quỹ sẽ rút ngắn đi, số lượng tiền ký quỹ cũng giảm đi, không tạo áp lực một khoản tài chính lớn tức thời đối với DN, và DN luôn có tiền để quay vòng sản xuất. 
Trân trọng cảm ơn ông!
Từng người dân phải được trực tiếp tham gia phương án BVMT
Theo ông Trần Miên: Qui định cộng đồng dân cư tham gia BVMT là nội dung tiến bộ, thể hiện quyền làm chủ của người dân, thực hiện quyền được biết của người dân về những vấn đề liên quan đến môi trường sống của mình từ các dự án đầu tư, cần khuyến khích thực hiện. Tuy nhiên, để quyền của người dân được thể hiện một cách cụ thể, tránh hình thức trong việc đánh giá, tôi thấy cần có hướng dẫn rất cụ thể qui định về phương thức thực hiện và tăng tường thực hiện giao tiếp trực tiếp giữa DN và cộng đồng dân cư, chứ không chỉ lấy ý kiến qua Ủy ban nhân dân và Mặt trận Tổ quốc cấp xã vì môi trường là vấn đề đụng chạm đến từng người dân.
Tuy nhiên, trong điều kiện nhận thức của người dân về vấn đề BVMT còn thấp, ý thức đóng góp cho DN, cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này chưa chắc xuất phát từ những hiểu biết rõ ràng nên vẫn có ý kiến trái chiều, do không hiểu hoặc cố tình không hiểu giữa người dân và DN. Thực tế đã có nhiều tranh chấp giữa DN và cộng đồng dân cư vì những hành vi xả thải ra môi trường là do từ ban đầu đã không làm rõ và đúng nghĩa vụ cung cấp và đóng góp thông tin trong các vấn đề môi trường từ dự án. Từ đó cho thấy, minh bạch thông tin về môi trường là cần thiết. DN phải thực hiện nghĩa vụ cung cấp thông tin và cộng đồng dân cư cũng phải có trách nhiệm với việc đóng góp ý kiến cho DN.

Đọc thêm

Quyết liệt thực hiện các dự án nguồn điện

Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng được yêu cầu hoàn thành sớm hơn dự kiến 6 tháng. (Ảnh: EVN)
(PLVN) - Theo báo cáo mới nhất, hiện hầu như tất cả các dự án trong Quy hoạch điện VIII đều đang bị chậm tiến độ, do đó, Bộ Công Thương đã có những động thái dứt khoát với những dự án này.

Loạt đơn từ nhiệm của các lãnh đạo ngân hàng ngay đầu năm mới

Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) là một trong những ngân hàng có biến động về nhân sự cấp cao (Ảnh minh hoạ).
(PLVN) -  Những ngày đầu năm 2025, thị trường tài chính chứng kiến loạt biến động khi nhiều lãnh đạo cấp cao tại các ngân hàng lớn đồng loạt từ nhiệm. Từ Phó tổng giám đốc đến Kế toán trưởng, các lý do đưa ra là "theo nguyện vọng cá nhân" hoặc để chuyển sang đảm nhận vị trí mới.

Tổng cục Hải quan: Đồng lòng, chung sức hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát

20 căn nhà trị giá 1,8 tỷ đồng đã được trao cho các hộ nghèo, cận nghèo huyện Tân Biên. (Ảnh: T.D)
(PLVN) - Vừa qua, Tổng cục Hải quan phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tây Ninh tổ chức Lễ bàn giao nhà đại đoàn kết cho 20 hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn Trung ương và hộ nghèo theo chuẩn nghèo tỉnh trên địa bàn huyện Tân Biên năm 2024, góp phần cùng địa phương xóa nhà tạm, nhà dột nát.

GDP năm 2024 ước tăng 7,09%

Bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê thông tin về số liệu thống kê kinh tế xã hội năm 2024
(PLVN) - Theo công bố, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý IV/2024 ước tính tăng 7,55% so với cùng kỳ năm trước. GDP cả năm duy trì xu hướng quý sau cao hơn quý trước (quý I tăng 5,98%, quý II tăng 7,25%, quý III tăng 7,43%).

Nỗ lực vượt khó, NHCSXH đạt nhiều thành tựu nổi bật trong năm 2024

Nguồn vốn chính sách đã và đang hỗ trợ hộ nghèo phát triển kinh tế bền vững.
(PLVN) -  Năm 2024, thiên tai, bão lũ và biến đổi khí hậu gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế - xã hội của nhiều tỉnh, thành; các hộ nghèo và nhóm yếu thế chịu thiệt hại nặng nề cả về vật chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, cùng sự hỗ trợ tích cực từ các bộ, ngành và chính quyền địa phương, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị được giao, khẳng định vai trò nòng cốt trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Làm gì để hỗ trợ lao động trước “làn sóng” AI?

AI đã giúp tự động hóa nhiều quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu suất lao động nhưng cũng khiến nhiều công việc truyền thống biến mất. (Ảnh: CP)
(PLVN) - Trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang thay đổi cách con người làm việc. Bên cạnh cơ hội, AI đặt ra những thách thức không nhỏ đối với người lao động, đặc biệt là nhóm lao động thủ công và những người ít có khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, điều cần làm là triển khai các phương án hỗ trợ người lao động ngay từ bây giờ.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai thăm, làm việc với Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai

Quang cảnh buổi làm việc
(PLVN) - Nhằm nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng từ doanh nghiệp, chiều ngày 03/01, tại TP Pleiku, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Rah Lan Chung đến thăm và làm việc với lãnh đạo Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL). Chủ tịch HĐQT HAGL Đoàn Nguyên Đức và Tổng Giám đốc Nguyễn Xuân Thắng đã tiếp Đoàn.

Chuẩn bị nguồn nhân lực cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ chương trình điện hạt nhân. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) - Đào tạo nguồn nhân lực cho điện hạt nhân cần có sự chuẩn bị hàng chục năm, hoặc hơn trước khi đưa nhà máy điện hạt nhân được đưa vào vận hành. Do đó, việc chuẩn bị nguồn nhân lực cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đang được các đơn vị liên quan khẩn trương thực hiện.

Doanh nghiệp cần lưu ý những chính sách mới của Singapore

Ảnh minh họa
(PLVN) - Theo Thương vụ Việt Nam tại Singapore, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam cần đặc biệt lưu ý các chính sách mới của Singapore, bao gồm quy định về sản phẩm thịt, trứng chế biến và mức phí cấp phép nhập khẩu, nhằm tránh vi phạm quy định sở tại.