Gia tộc bí ẩn Rothschild - Kỳ 1: Khởi nguồn của một gia tộc quyền lực

Sau hơn 300 năm, gia tộc này kinh doanh ở nhiều lĩnh vực khác nhau và trở thành một trong những gia tộc có sức ảnh hưởng lớn nhất thế giới. 

Cơ nghiệp của gia đình Rothschild bắt đầu từ thế kỷ 16, từ nhân viên ngân hàng Mayer Amschel Rothschild. Sống trong thời kỳ mà người Do Thái ở Đức đang bị đối xử vô cùng tồi tệ nhưng Mayer Amschel Rothschild đã lấy đó làm động lực để khởi khiệp bằng cách kinh doanh trong lĩnh vực tài chính. Bằng khả năng nhạy bén hơn người, ông đã đưa gia đình mình từ những nông dân nghèo trở thành gia tộc giàu có và tiếng tăm lẫy lừng nhất trong lịch sử thế giới. 

Nguồn gốc của họ Rothschild

Năm 1744, Mayer Amschel Rothschild với tên ban đầu là Mayer Amschel Bauer được sinh ra tại một khu dân cư của người Do Thái ở thành phố Frankfurt. Với tên gọi “Phố Do thái” đây là khu dân cư nổi tiếng ở Đức cũng như toàn châu Âu. 

Vào thời điểm đó, người ta thường đặt tên cho các ngôi nhà của mình bằng những tên gọi như Tulip trắng, Tàu, Lọ Xanh... Khi đó, cha của Mayer là Moses Amschel Bauer đã đặt một dấu hiệu màu đỏ phía trên cửa ra vào các ngôi nhà của ông ta. Đó là một hình ngôi sao 6 cạnh màu đỏ, dịch theo hình học và số học sẽ thành con số 666. Cái này được coi là “Dấu hiệu đỏ” – theo tiếng Đức là RothSchild. Đây chính là dấu hiệu căn nhà của Mayer.

Chân dung của Mayer Amschel Rothschild.

Ông sống trong ngôi nhà này cùng với 30 người họ hàng khác với điều kiện hết sức chật hẹp và tù túng. Hơn nữa, vào thời điểm đó, địa vị xã hội của người Do Thái ở Franfurt luôn được coi là thấp kém, thường bị khinh rẻ. Những người Do Thái ở Frankfurt chỉ được ở tại Judengasse, không được phép sống ở bên ngoài.

Mặc dù các thành phố khác của Đức vào thế kỷ 18 đều áp đặt những hạn chế đối với người Do Thái, nhưng không có thành phố nào khắc nghiệt như Frankfurt. Người Do Thái sống ở Frankfurt không thể vào một khu vườn công cộng, ghé thăm một quán cà phê, hoặc đi bộ nhiều hơn hai người trên đường phố. 

Tuy nhiên, Frankfurt khi đó là một trung tâm thương mại lớn, với nhiều chủ ngân hàng và thương nhân bán buôn. Thành phố nằm ở ngã tư của năm tuyến đường bộ quốc tế và nằm bên bờ sông Main, gần nơi nó nối với sông Rhine. Do đó Frankfurt nằm ở vị trí trung tâm để kết nối các quốc gia xa nhau như Anh, Nga và Ý.

Mayer theo học tại một trường học dành riêng cho người Do Thái, bắt đầu từ lúc ba hoặc bốn tuổi. Ở đó, ông đã say mệ những cuốn sách thiêng liêng của người Do Thái. Khi lên khoảng 7-8 tuổi, Rothschild và các bạn cùng lớp đã đọc năm cuốn sách của Moses (là lãnh tụ tôn giáo, người công bố luật pháp, nhà tiên tri, nhà chỉ huy quân sự và sử gia người Ai Cập) bằng tiếng Do Thái và tiếng Judendeutsch, một sự pha trộn giữa tiếng Do Thái và phương ngữ Frankfurt. 

Ngôi nhà của gia đình Rothschild ở Frankfurter.

Ngoài những giờ lên lớp, khi ở nhà, Mayer thường phụ giúp công việc kinh doanh của gia đình, chạy việc vặt cho những người cho vay tiền khác và phân loại các đồng tiền khác nhau mà cha anh đã đổi lấy tiền địa phương. Bởi cha của Mayer là một thương nhân buôn bán quần áo lụa và cũng là 1 người đổi tiền. Hoàng tử xứ Hesse cũng là người nằm trong danh sách khách hàng của ông. Tuy nhiên, Amschel không phải là 1 người giàu có bởi ông có dáng vẻ gầy gò và ăn mặc xoàng xĩnh.

Năm 1775, Mayer đã đến học tại một chủng viện Do Thái, gần thành phố Nuremberg. Vài tháng sau, một trận dịch đậu mùa xảy ra ở Judengasse. Cha của Mayer không may qua đời, một năm sau mẹ ông cũng ra đi. Chàng trai mồ côi Mayer khi đó đành trở về quê sống với họ hàng và tiếp quản công việc kinh doanh của cha. 

Lúc này Mayer nhận ra sự quan trọng của dấu hiệu màu đỏ 6 cạnh vẫn được vẽ trên trước cửa nhà mình. Do đó, Mayer đã đổi họ của mình từ Bauer thành Rothschild. Kể từ lúc đó, dòng họ Rothschild chính thức ra đời. 

Những viên gạch đầu tiên của “đế chế”

Năm 13 tuổi, Mayer Amschel Rothschild đến thành phố Hanover để học việc cho ngân hàng Wolf Jakob Oppenheim. Làm việc cho họ, Mayer Amschel Rothschild đã học được cách thực hiện ngoại thương và cách phát hành hối phiếu hoặc tiền mặt, tương đương với séc hiện đại. Tại Hanover, ông cũng tìm hiểu về những đồng xu và huy chương cổ quý hiếm, những thứ mà các nhà sưu tập thường mua như một khoản đầu tư. Đến năm 18 tuổi, ông đã là một chuyên gia trong lĩnh vực này.

Năm 1763, Mayer trở về quê nhà ở Frankfurt. Tại đây, ông tham gia vào công việc kinh doanh đổi tiền của anh trai mình là Calmann, thêm chuyên môn của mình vào đó là buôn bán tiền xu quý hiếm, huy chương, đồ trang sức, chạm khắc và đồ cổ. Thông qua việc kinh doanh này, Mayer được giới thiệu với Thái tử Wilhelm, người thừa kế một khối tài sản khổng lồ. 

Năm 1769, Mayer được Thái tử ban một danh hiệu danh dự cho phép ông treo một chiếc khiên được trang trí bằng cánh tay của Hesse và Hanau trên cửa nhà của mình. Tuy nhiên, danh hiệu đã không cho phép ông có bất kỳ đặc quyền đặc biệt nào. Mayer vẫn không thể rời khu ổ chuột Judengasse của người Do Thái vào ban đêm hoặc vào Chủ nhật. Ông đã phải mất thêm 14 năm để đạt được vinh dự đó.

Vào năm 1770, Rothschild kết hôn với Guttle Schnapper, con gái của một nhà môi giới hóa đơn, người đổi tiền và nhân viên tòa án cho một công quốc nhỏ. Hai người có 5 con trai và 5 con gái. Sau khi kết hôn Mayer có được một khoản tiền hồi môn khá lớn. 

Một góc căn phòng khách của ngôi nhà gia đình Rothschild ở Frankfurter (ảnh: Getty).

Mayer chuyển từ giao dịch tiền cổ sang hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng. Ký giả Niall Ferguson đã mô tả đây là một diễn biến rất tự nhiên bởi thỉnh thoảng ông cũng cung cấp tín dụng cho khách hàng khi buôn bán tiền cổ. Tài sản của ông tăng từ 4.000 gulden (đồng tiền của Hà Lan) trong năm 1795 lên tới hơn 60.000 gulden vào năm 1796.

Tuy nhiên, ông quản lý hoạt động kinh doanh khá lỏng lẻo và do đó tài sản của ông trở thành mục tiêu của các nhân viên dưới quyền. Một nhân viên cấp dưới có tên Hirsh Liebmann đã biển thủ gần 30.000 gulden trong 3 năm do chế độ sổ sách của Mayer có nhiều lỗ hổng. Mayer thừa nhận cả ở nhà và ở văn phòng, người ta có thể dễ dàng lấy tiền của ông vì chúng không được cất giữ cẩn thận.

Các cuộc cách mạng (cả cách mạng dân tộc và cách mạng công nghệ) thực sự đem lại cho vận may cho Mayer. Trong suốt cách mạng Pháp, Mayer đã được hưởng lợi từ việc cung cấp tiền xu của Anh cho quân lính Áo. Ông cũng nhạy bén với cuộc cách mạng công nghiệp và trở thành nhà nhập khẩu hàng dệt may từ Anh với qui mô lớn.

Khi doanh nghiệp trở nên lớn mạnh, Mayer nhanh chóng mở rộng hoạt động ra châu Âu và trên toàn thế giới. Ông cử 5 người con trai của ông đến các trung tâm chính của châu Âu như Frankfurt, Naples, Vienna, Pháp và London để mở ngân hàng. Đây cũng chính là bước khởi đầu đặt nền móng cho đế chế ngân hàng lớn mạnh trên toàn cầu của gia tộc Rothschild... 

(Còn nữa)