Theo AFP dẫn lời người phát ngôn cho Thủ tướng Anh Theresa May, “Đại diện thường trực của Anh tại Liên minh châu Âu (EU) thông báo cho văn phòng Chủ tịch EU Donald Tusk rằng Anh muốn kích hoạt Điều 50 vào ngày 29/3”. Kích hoạt Điều 50, Hiệp ước Lisbon của EU, tức là bắt đầu quá trình đàm phán dài hai năm để rời liên minh, đồng nghĩa Anh sẽ ra khỏi EU vào năm 2019.
Được biết, Theo Điều 50 của Hiệp ước Lisbon 2007 quy định, mọi thành viên có thể tự quyết định rút khỏi EU theo trình tự được hiến pháp quy định. Một nước thành viên muốn rời khỏi EU phải thông báo cho Hội đồng châu Âu (EC) về ý định của mình.
Kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon
Theo hãng tin BBC, Phố Downing cho biết bà May sẽ viết một bức thư thông báo gửi tới các nước thành viên Hội đồng châu Âu và hy vọng các cuộc đàm phán về việc xét điều kiện tách khỏi khối và các mối quan hệ trong tương lai có thể tiến hành càng sớm càng tốt. Bà May hy vọng sẽ đàm phán các điều khoản giúp duy trì quan hệ thương mại, tài chính và chính trị bền chặt nhất có thể với các quốc gia thành viên EU sau khi Anh đã chia tay khối này, đồng thời mong muốn làm thỏa mãn những người theo chủ nghĩa hoài nghi châu Âu trong đảng Bảo thủ của bà. Kế hoạch đầy tham vọng của bà May dự kiến sẽ gặp phải không ít khó khăn.
Phía Chính phủ Anh cũng đã thông báo ý định này của Thủ tướng May với Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Donald Tusk. Như vậy, thông báo ấn định ngày kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon về EU được Thủ tướng Anh đưa ra 9 tháng sau khi cử tri Anh bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu ý dân hồi tháng 6/2016, trong đó đa số người dân Anh lựa chọn “cuộc chia tay với mái nhà chung châu Âu”.
Trước đó, dự luật rời EU từng bị Thượng viện Anh phản đối vì muốn yêu cầu chỉnh sửa một số nội dung, bao gồm việc cho phép công dân EU đang sống ở Anh tiếp tục được ở lại sau Brexit cũng như yêu cầu Quốc hội có vai trò đặc biệt trong các thoả thuận cuối cùng giữa Anh với 27 nước thành viên còn lại của EU. Những yêu cầu này bị bác bỏ ở Hạ viện Anh, nơi đảng của bà May chiếm đa số. Cuối cùng, Thượng viện cũng chịu nhượng bộ và thông qua dự luật.
Ngoài ra, hôm 16/3, Nữ hoàng Anh Elizabeth Đệ nhị cũng đã phê chuẩn dự luật về Brexit sau khi lưỡng viện Quốc hội nước này bỏ phiếu thông qua dự luật về việc Anh rời khỏi EU. Văn kiện mang tên “Luật thông báo rút khỏi EU” chính thức cho phép Anh và EU bắt đầu đàm phán về rất nhiều bộ luật và các quy định của EU ràng buộc Anh về kinh tế, ngoại giao và pháp lý.
EU sẵn sàng
Phát ngôn viên của Đại sứ quán Anh tại EU Tim Barrow đã thông báo cho Ủy ban châu Âu, đứng đầu là Chủ tịch Donald Tusk, vào ngày 20/3 rằng Anh sẽ kích hoạt Điều 50 vào ngày 29/3. Và bà May dự kiến sẽ đọc tuyên bố trước Hạ viện sau khi kích hoạt Điều 50.
Một phát ngôn viên của EU cho biết, họ đang trong tâm thế “sẵn sàng và chờ đợi đón nhận” bức thư của Chính phủ Anh. Tuy nhiên, cũng theo Điều 50, quá trình đàm phán về các điều kiện rời khỏi khối và quan hệ giữa Anh và khối này trong tương lai sẽ chưa thể diễn ra chừng nào Anh chưa thông báo chính thức với EU rằng họ rời đi.
Chủ tịch EU Donald Tusk nói rằng: “Trong 48 giờ kể từ khi Anh kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon, tôi sẽ công bố dự thảo hướng dẫn về Brexit cho 27 nước thành viên”. Theo bản dự thảo này, tiến trình đàm phán giữa EU và Anh có thể bắt đầu vào tháng 5/2017. Quá trình đàm phán về Brexit giữa Anh và EU có thể kéo dài khoảng 2 năm. Như vậy, Anh vẫn là thành viên của EU ít nhất là đến năm 2018.
Ủy ban châu Âu, với Trưởng đoàn đàm phán là Michel Barnier, sẽ đại diện cho 27 nước thành viên còn lại đàm phán với Anh nói rằng:“Mọi thứ bên này đã sẵn sàng”. Ông Margaritis Schinas, người phát ngôn cho Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker, cho biết EU đã hoàn tất việc chuẩn bị và đã sẵn sàng cùng Anh thảo luận các vấn đề, “chúng tôi đã sẵn sàng đàm phán”.
Phía Anh cho biết, nước này muốn các cuộc đàm phát bắt đầu ngay khi có thể, nhưng nói thêm rằng họ hiểu 27 nước thành viên khối EU cần thời gian để thống nhất quan điểm chung của mình. Phóng viên của BBC Ben Wright cho biết, anh hy vọng bức thư gửi tới Hội đồng châu Âu có thể dài tới 2 trang và bà May sẽ sử dụng nó để công khai nhắc lại các mục tiêu chung - chẳng hạn như một mình rời bỏ EU nhưng vẫn đạt được những thỏa thuận có lợi về thương mại và các lĩnh vực khác.
Mục đích rõ ràng
Năm ngoái, trong cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý, bà May nói rằng “không chỉ là vấn đề rời khỏi EU” mà còn là công cuộc “thay đổi nước Anh”. “ Rời EU, chúng ta sẽ xây dựng một vai trò mới tích cực và mạnh mẽ trên thế giới và chúng ta sẽ biến nước Anh thành một đất nước phục vụ không chỉ cho thiểu số đặc quyền mà cho mỗi một người dân. Chính phủ do tôi lãnh đạo sẽ không bị lèo lái bởi lợi ích của thiểu số đặc quyền, mà vì lợi ích của đa số người dân. Chúng tôi sẽ làm tất cả mọi thứ có thể để người dân có quyền kiểm soát cuộc sống nhiều hơn”, bà May nói.
Bộ trưởng Brexit David Davis nói rằng, Anh hiện nay đang ở ngưỡng cửa của cuộc đàm phán quan trọng nhất cho đất nước, cho một thế hệ, “Chính phủ đã đưa ra mục đích rõ ràng, một thỏa thuận làm việc giữa Anh và các nước trong khu vực - một sự hợp tác mới và tích cực hơn nữa giữa Anh và các nước đồng minh tại EU” - ông Davis nói - “Tháng 6 năm ngoái, người dân Anh đã đưa ra quyết định lịch sử về việc rời khỏi EU. Vào ngày 29/3 tới đây, chính phủ sẽ thực hiện quyết định đó và chính thức khởi động tiến trình này bằng cách kích hoạt Điều 50”.
Phía các nhà lãnh đạo châu Âu thì nói họ muốn hoàn tất đàm phán trong 18 tháng để các điều khoản có thể mang ra Quốc hội châu Âu và Quốc hội Anh thông qua, cũng như phê chuẩn tại đa số các quốc gia EU như yêu cầu bắt buộc. Nhưng bà May nói rằng các dân biểu Anh sẽ có bỏ phiếu về các thỏa thuận mà bà đạt được sau này, nhưng ngay cả khi Nghị viện bác bỏ thì Anh Quốc vẫn rời khỏi EU. Chính phủ Anh nói hy vọng đạt kết quả khả quan nhưng có khả năng sẽ không có thỏa thuận chính thức giữa các bên.
Được biết, Thủ tướng May nói bà muốn rời EU nhằm kiểm soát nhập cư. Nhưng trong số 4 quốc gia thuộc Vương quốc Anh, Scotland và Bắc Ireland chọn ở lại EU trong cuộc trưng cầu dân ý còn Anh và Wales chọn Brexit. Do đó, bà May hôm nay bắt đầu chuyến thăm Wales, Scotland và Bắc Ireland nhằm có thêm sự ủng hộ cho Brexit.
Cho đến giờ phút này, mặc dù tuyên bố Brexit là điều tốt nhất cho nước Anh, nhưng Thủ tướng Theresa May chưa tiết lộ nhiều về chiến lược bảo đảm “thỏa thuận tốt nhất có thể” cho nền kinh thế lớn thứ năm thế giới và giúp Brexit diễn ra “ít đau đớn nhất có thể”.
