Quy định mập mờ, dự án gây ô nhiễm “lọt lưới”

Một dòng kênh “chết” do ô nhiễm nguồn nước.
Một dòng kênh “chết” do ô nhiễm nguồn nước.
(PLO) - Theo các nghiên cứu sơ bộ, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) trong các lĩnh vực gây nhiều ô nhiễm đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, chúng ta vẫn chưa có văn bản nào quy định một cách rõ ràng rằng công nghệ nào là lạc hậu và công nghệ nào không được đầu tư vào Việt Nam. Chính sự “mập mờ” này đã vô tình cản trở Việt Nam sàng lọc các dự án gây ô nhiễm.

67% doanh nghiệp FDI công nghệ lạc hậu

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đang tiến hành một nghiên cứu về giảm thiểu tác động môi trường của đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam. Nghiên cứu sơ bộ cho biết, ngày càng có nhiều dấu hiệu FDI trong các lĩnh vực gây nhiều ô nhiễm đầu tư vào Việt Nam như dệt, da giày, hóa chất…

Những kết quả nghiên cứu khác về vấn đề này trước đó cũng khẳng định, 67% doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam thuộc ngành sản xuất có giá trị gia tăng thấp, công nghệ lạc hậu, tiêu thụ nhiều năng lượng và khả năng phát thải cao…

Đặc biệt là trong hơn 1 thập kỷ trở lại đây, để đón đầu cơ hội từ Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương, các dự án FDI đã ào ạt “đổ bộ” vào Việt Nam. Điều đáng nói, các doanh nghiệp này chủ yếu đầu tư các nhà máy sợi, nhuộm, dệt may... Kéo theo đó là việc sử dụng các loại hóa chất gia tăng. Trong khi việc chấp hành các quy định về xả thải, bảo vệ môi trường của không ít doanh nghiệp chưa cao, đồng nghĩa với việc môi trường tiếp nhận ngày càng nhiều các loại chất thải độc hại.

Trước làn sóng này, cuối năm 2015, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phải lên tiếng cảnh báo về nguy cơ ô nhiễm môi trường từ các dự án trên và yêu cầu các địa phương phải cân nhắc kỹ trước khi chấp thuận và cấp phép cho các doanh nghiệp đầu tư dự án vào địa bàn.

Không chỉ vậy, tại Hội thảo: “Giảm thiểu các tác động môi trường của đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam” vừa được tổ chức, đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho rằng, không ít địa phương vì nóng vội thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế nên đã bỏ qua mong muốn có được những doanh nghiệp FDI công nghệ cao, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường. Thậm chí, một số địa phương vì quá say mê với những dự án lớn, đã ít chọn lọc và cho phép các doanh nghiệp FDI chiếm đất tại các khu công nghiệp, gây ô nhiễm...

Hậu quả khó khắc phục

Lo lắng trước thực trạng trên, TS. Nguyễn Mạnh Hải (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương) cho rằng, những vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường thường rất khó khắc phục, có những hậu quả gần như không khắc phục được, hoặc phải mất nhiều chi phí và trong một thời gian rất dài. Theo TS. Hải: “Trong các dự án đầu tư, chúng ta thường không đánh giá hết được cái giá phải trả cho môi trường nếu xảy ra ô nhiễm. Đến khi xảy ra rồi mới thấy hậu quả có thể lớn đến chừng nào. Những dự án FDI lớn chỉ có thể tốt nếu như vấn đề môi trường được kiểm soát chặt chẽ. Và càng về sau, khi quy mô sản xuất tăng lên, khả năng gây ô nhiễm ở những dự án ấy càng nhiều hơn”.

Đòi hỏi đặt ra là Việt Nam phải nâng cao khả năng kiểm soát và khắc phục những sự cố liên quan đến môi trường ngay từ khi mới phát sinh. Quan trọng hơn, cơ quan quản lý cần kiểm soát chặt từ khâu phê duyệt, chấp nhận dự án với những đánh giá tác động môi trường một cách nghiêm túc, tuân thủ thực sự đầy đủ các qui định về pháp luật môi trường. Đôi khi những dự án nhỏ hơn, lợi ích kinh tế dường như ít hơn nhưng bảo vệ môi trường tốt hơn thì về dài hạn lại là những dự án có lợi ích kinh tế cao hơn những dự án lớn mà nguy cơ ô nhiễm cận kề.

Một vấn đề khác đáng bàn, theo ông Nguyễn Khắc Kinh (Chủ tịch Hội Đánh giá tác động môi trường Việt Nam), đến thời điểm hiện tại, Bộ Khoa học và Công nghệ mới chỉ có quy định về máy móc, trang thiết bị cũ nhập vào Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có văn bản nào quy định rõ ràng công nghệ nào là lạc hậu không được đầu tư vào Việt Nam, công nghệ nào là không lạc hậu? Chính sự “mập mờ” này đã vô tình cản trở Việt Nam sàng lọc các dự án gây ô nhiễm.

“Đổi mới công nghệ hướng tới phát triển kinh tế xanh là hướng đi đúng và phù hợp với xu thế phát triển mới của doanh nghiệp hiện nay, không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp mà còn mang lại hiệu quả của nền kinh tế xét trong dài hạn để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh. Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới, nhất là tới đây Việt Nam tham gia Hiệp định Tự do thương mại với châu Âu và Hiệp định xuyên Thái Bình Dương (TPP), nếu doanh nghiệp sớm đổi mới công nghệ phù hợp với các tiêu chuẩn cao của thế giới, doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội tham gia vào thị trường khu vực và toàn cầu”.

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường.

Đọc thêm

Xây dựng chính sách cho chuyển đổi xanh

Ảnh minh họa
(PLVN) - Chuyển đổi xanh là xu thế của toàn cầu. Dự báo và nắm bắt xu thế tất yếu này, Bộ Chính trị từng có nhiều nghị quyết quan trọng. Ngay từ cách đây 10 năm là Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; cách đây 4 năm là Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Thách thức nuôi trồng thủy sản trên biển

Là địa phương có nhiều thế mạnh về nuôi biển, song năm 2023, diện tích nuôi biển của Quảng Ninh mới đạt 10.200ha. (Ảnh: baoquangninh.com.vn)
(PLVN) - Với tiềm năng nuôi biển khoảng 500.000ha, Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 mới đưa ra mục tiêu khiêm tốn 280.000ha đến năm 2025 và 300.000ha vào năm 2030. Thế nhưng, số liệu kỳ vọng diện tích nuôi biển đến hết năm 2023 mới đạt 85.000ha…

“Điểm nghẽn” nhận thức về phát triển bền vững khu công nghiệp

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Có tới 50% khu công nghiệp (KCN) chưa nghe đến khái niệm KCN phát triển bền vững (PTBV), chỉ có 30% có nghe hiểu về khái niệm KCN sinh thái. Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đang có “điểm nghẽn” về nhận thức, xây dựng chính sách, quản trị của các KCN liên quan đến việc PTBV.

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1
(PLVN) - Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1 được khởi động  trên cơ sở Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Nhật Bản lên “Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” và kết quả triển khai thực hiện 8 giai đoạn của Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong suốt 20 năm qua.

Tầm nhìn đường sắt tốc độ cao

Ảnh minh họa
(PLVN) - Theo Kết luận 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045; đặt mục tiêu đến 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam và khởi công trước 2030. Các đoạn ĐSTĐC Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026 - 2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến ĐSTĐC Bắc - Nam trước 2045.

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.

VNDirect bị tấn công, HNX tạm thời ngắt kết nối giao dịch

Thông báo trên trang web của VNDirect
(PLVN) - Hệ thống Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect bị tấn công từ 10h sáng chủ nhật, ngày 24/3, đến sáng 25/3 vẫn chưa khắc phục được, Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) Hà Nội (HNX) thông báo tạm thời ngắt kết nối giao dịch với công ty chứng khoán này…