Thành Lục Niên nằm tại dãy núi Thiên Nhẫn tại xã Nam Kim, huyện Nam Đàn, là thành cổ có tuổi đời gần 600 năm. Theo sách “Lịch sử Nghệ An”, thành Lục Niên được Lê Lợi cho xây đắp vào cuối năm 1424 sau khi kéo quân vào Nghệ An.
Thành có hình chữ nhật, chiều dài hàng trăm mét, xây theo kiểu ghép đá trên độ cao 178m. Do nằm trên đỉnh núi cao nên thành là nơi bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn có thể quan sát bao quát và khống chế cả một vùng rộng lớn của lưu vực sông Lam, sông La, đồng thời theo dõi hoạt động của quân Minh trong thành Nghệ An. Thành Lục Niên còn là nơi Lê Lợi chỉ huy nghĩa quân vây hãm thành Nghệ An, xây dựng lực lượng để tiến quân ra Bắc, tiêu diệt quân Minh xâm lược thế kỷ XV.
Hiện tại, khi hết con đường lớn đi theo chỉ dẫn vào lối mòn nhỏ để vào thành Lục Niên, không ai nghĩ đây là một di tích lịch sử. Chỉ còn một ít dấu tích còn sót lại. Những bức tường thành theo thời gian đều bị đổ sập, nằm xen lẫn trong các tầng cây bụi rậm.
Một lão niên trong xã cho biết, khoảng 50 - 70 năm trước khi còn bé lên núi chơi cùng bạn bè cùng trang lứa thì thành Lục Niên còn nhiều bức tường thành khá nguyên vẹn. Nhưng sau thời gian không được duy tu, cùng với thời gian, chiến tranh và điều kiện của khí hậu nên thành càng ngày càng xuống cấp và không còn nguyên vẹn như bây giờ.
Năm 1964, thành Lục Niên từng được xếp hạng di tích và danh thắng, tuy nhiên kể từ đó tới nay khu thành cổ này bị bỏ quên. Theo ông Trần Hữu Giáp, GĐ Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện Nam Đàn, thành Lục Niên là di tích lịch sử cấp quốc gia hiện giao cho xã quản lý. Do xây dựng từ lâu hiện di tích đã hư hỏng, chỉ còn lại những bờ tường xếp bằng đá trên núi.
Cách thành Lục Niên khoảng 10km là di tích lịch sử - văn hóa quốc gia núi Lam Thành (tại xã Hưng Thành, huyện Hưng Nguyên), nằm bên tả ngạn sông Lam. Do có địa thế cao, hiểm trở nên núi Lam Thành xưa là một vị trí phòng thủ chiến lược gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử trong công cuộc dựng nước và giữ nước của cha ông.
Thời nhà Hồ (1336 -1407), Hồ Quý Ly đã cho xây dựng thành Rùm (sau đổi tên là Lam Thành) để đề phòng quân Minh xâm lược. Sau này, từ đầu triều Lê (1428) đến cuối thời Tây Sơn (1801), Lam Thành là trấn lỵ của Nghệ An, từng ghi dấu ấn quan trọng trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, cũng là một thắng cảnh của đất Nghệ. Lam Thành được xây trên núi cao chạy ôm từ sườn núi phía Đông Bắc xuống phía Nam rồi vòng lên phía Tây. Thành có hình thang, xây ghép bằng đá núi, vôi, mật, trên mặt thành có nhiều đoạn được xây cao làm vọng gác, ụ súng...
Công trình nay chỉ còn lại một vài dấu dấu tích. Từ trên cao nhìn xuống, nhiều nơi của dãy núi bị đào, khoét nham nhở. Theo người dân địa phương, Lam Thành đang dần trở thành “phế tích” bởi ngoài sự khắc nghiệt của thời gian, còn do sự đào bới đất đá, khai thác quặng trong thời gian dài.
Theo ông Ngô Minh Hạ, Bí thư xã Hưng Thành, di tích núi Lam Thành được công nhận di tích lịch sử - văn hóa quốc gia mấy chục năm nay, nhưng không được trùng tu nên các hạng mục như bờ tường thành, cột cờ, trại lính, ụ súng… giờ chì còn lại những dấu tích mờ nhạt.
Nhiều ý kiến cho rằng hai di tích này đã được công nhận nhưng rồi bị “lãng quên”, cần sớm có những biện pháp để gìn giữ những gì còn sót lại.
