Giàu vì tiêu, “chết” cũng vì tiêu
Chạy dọc con đường đến xã Ia Blứ (huyện Chư Pưh), cảnh tiêu chết la liệt, trắng cả vườn, gương mặt ai cũng đượm nét buồn lo lắng cho kế sinh nhai của gia đình mình.
Ông Nguyễn Thành Nam (một hộ chịu nhiều thiệt hại từ tiêu chết ở thôn Phú Hà) cho biết: “Nhà tôi trồng tiêu từ lâu. Mảnh thứ nhất trồng được 10 năm với 4.500 trụ tiêu, chết trắng chỉ còn lại khoảng được 80 trụ. Mảnh thứ hai trồng được 4 năm với 2.200 trụ tiêu thì nay còn được 800 trụ. Nhưng những cây còn sống lá cũng quăn queo thiếu sức sống”.
Nhìn vườn tiêu chết trắng, ông Nam không cầm được nước mắt khi nghĩ đến cảnh bỏ công sức đầu tư cả vài trăm triệu đồng. Số nợ ngân hàng đã lên tới con số 500 triệu đồng, mỗi tháng đóng lãi 7 triệu đồng khiến gia đình ông điêu đứng.
Từ hai bàn tay trắng, vợ chồng chị Hồ Thị Hạnh (thị trấn Nhơn Hòa, huyện Chư Pưh) đã từng bước tạo lập được một cơ ngơi vững vàng nhờ cần mẫn trồng hồ tiêu. Song đáng buồn thay, việc chăm chỉ lao động, không ngừng mở rộng sản xuất lên đến con số 8.000 trụ tiêu đã để lại cho gia đình chị số nợ ngân hàng hơn 4 tỷ đồng.
Theo chị Hạnh, cứ năm nào làm có lãi là vợ chồng lại mua thêm đất để trồng thêm tiêu với hy vọng cuộc sống sau này đỡ cực, 5 đứa con sẽ có tương lai tốt đẹp hơn. Không ngờ, sướng đâu chưa thấy, chỉ sau 3 mùa tiêu bệnh, gia đình phải suốt ngày bở hơi tai chạy đôn chạy đáo, chầu chực vay nóng đảo nợ ngân hàng, vay nguội trả nợ vay nóng, vay ngân hàng này để trả nợ ngân hàng kia. Và đến giờ, gia đình chị đã bất lực trước món lãi hơn 30 triệu đồng/tháng.
Dọc quốc lộ 14 ở huyện Chư Sê kéo những ngày này dễ dàng thấy từng đám vườn tiêu chết khô dưới nắng. Ở thôn 5 (xã Ia Pal), vườn tiêu của gia đình anh Nguyễn Văn Tám vài năm trước là niềm mơ ước của nhiều người. Chỉ trên một khoảnh đất nhỏ, gần 2.000 trụ tiêu được hai vợ chồng trẻ dày công chăm bón, trĩu quả nhưng giờ đây phải chứng kiến cảnh tiêu từng ngày chết rụi.
“Đã chết hơn 1.500 trụ rồi. Nhiều cây chết nhanh đến nỗi lá khô vẫn dính sum suê trên trụ y hệt như bị chất độc hoá học. Tiền của hai vợ chồng đầu tư vào vườn này nhiều lắm rồi, mỗi năm nếu suôn sẻ thì thu về năm gần 1 tỷ là bình thường nhưng giờ phải chạy từng ngày để trả nợ ngân hàng. Nhìn cảnh tiêu chết mà như muốn đứt từng khúc ruột”, anh Tám buồn bã nói.
Không những tiêu chết, mà giá tiêu cũng rớt thê thảm khiến người trồng càng thêm lao đao. “Không biết mai đây có chết nữa không, lại thêm tình cảnh giá tiêu giảm thê thảm nên chúng tôi vô cùng lo lắng. Trước đây thời đỉnh cao, tôi bán 1kg tiêu được gần 200.000 đồng, giờ chỉ còn 62.000 đồng/kg. Nhưng nếu không trồng tiêu thì biết trồng cây gì, lấy cái gì mà ăn”, ông Lũy than thở.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, nhiều người từng ngồi ô tô tiền tỷ nhưng giờ phải đi làm thuê để có cái ăn. Một số bất đắc chí thì buông xuôi, bỏ nhà, bỏ cha mẹ dắt díu nhau vào các tỉnh miền Nam kiếm việc làm, mặc cho ngân hàng xử lý tài sản như thế nào cũng được.
“Ở thị trấn Nhơn Hòa đã có 4 người vì chịu không nổi áp lực nợ trong nợ ngoài nên đã uống thuốc độc tự tử”, ông Nguyễn Linh (ngụ thị trấn Nhơn Hòa) cho biết.
 |
| Người dân Gia Lai khóc ròng vì tiêu. |
Đi tìm nguyên nhân
Theo thống kê, tại huyện Chư Sê có diện tích trồng tiêu khoảng 3.700ha, huyện Chư Pưh có 2.900 ha. Đây cũng là hai huyện có diện tích trồng tiêu lớn nhất ở tỉnh Gia Lai nên thiệt hại cũng nặng nề nhất.
Theo ông Nguyễn Long Khánh - Phó trưởng phòng NN&PTNT huyện Chư Pưh, trước đây, vì Chư Pưh là đất mới nên trồng tiêu dễ như trồng khoai lang. Giờ đây, đất đã bị ô nhiễm quá nặng nề, không thuốc nào có thể trị được dịch bệnh của cây tiêu nên chuyện người dân trắng tay, nợ nần chồng chất vì chuyện này là có thật.
Cũng theo ông Khánh, người dân luôn cho rằng giá tiêu có thể ổn định mãi mãi nên đã tập trung tiền lợi nhuận những năm làm được để mua đất, ồ ạt xuống trụ. Để trồng 1.000 trụ tiêu, phải đầu tư hơn 1 tỷ đồng bao gồm cả tiền mua đất, đó là suôn sẻ, chứ tiêu bệnh thì còn tốn kém hơn nhiều. Bên cạnh đó, những năm đó, các ngân hàng rất khuyến khích nông dân vay vốn trồng tiêu nên giờ người dân Chư Pưh nợ ngân hàng rất nhiều, nhiều người nguy cơ phải ra đường ở khi đến hạn mà không có tiền trả lãi. Rất nhiều người đã rao bán đất song giờ đây chẳng ai có tiền để mà mua.
“Để giải quyết khó khăn, huyện đã nhiều lần đề xuất UBND tỉnh có chủ trương giúp nông dân vượt qua thời điểm khó khăn này. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đã tham mưu huyện chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến các loại nông sản khác để tạo đầu ra ổn định, tránh cho nền kinh tế của huyện phụ thuộc mạnh vào cây hồ tiêu”, ông Khánh cho biết.
Còn theo ông Nguyễn Văn Hợp - Trưởng phòng NN&PTNT huyện Chư Sê, việc tiêu chết hàng loạt như những năm qua là do rất nhiều nguyên nhân như thời tiết, dịch bệnh, nắng hạn... Hiện nay, tiêu chết nhiều, lại rớt giá mạnh nên nông dân không còn độc canh mà trồng xen các loại cây khác như cà phê, cao su và cây ăn quả.
“Chúng tôi khuyến cáo bà con nên chọn những cây giống đảm bảo chất lượng, không bị nhiễm bệnh. Đối với những vùng đất có tiêu chết do nhiễm bệnh gây ra thì bà con nên chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng tham mưu cho huyện các buổi tập huấn cấp cơ sở để bà con có hướng đi đúng đắn và lựa chọn được vùng đất nào phù hợp cho việc phát triển cây tiêu bền vững”, ông Hợp cho biết.
