Từ Nữ hoàng Elizabeth II long trọng kêu gọi tinh thần người dân của mình đến chính quyền Mỹ nói về một "Trân Châu Cảng" mới, những ký ức về những giờ phút đen tối nhất trong lịch sử đã xuất hiện ở "cuộc chiến" mới này, nơi người lính trên mặt trận là các nhân viên y tế.
 |
| Nữ hoàng Elizabeth II, vào ngày 5/4/2020, trong bài phát biểu trên truyền hình về dịch bệnh Covid-19. |
Virus SARS-CoV-2, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mô tả là "kẻ thù của nhân loại", đã lây nhiễm hơn 1,3 triệu người - một con số nhiều người cho rằng chưa tính toán đủ do còn thiếu các xét nghiệm. Những hậu quả của đại dịch là vô cùng lớn và hàng ngàn tỷ đô la đã được các chính phủ cam kết bù đắp cho cuộc suy thoái sâu sắc này.
Khởi điểm từ Vũ Hán
Bệnh viêm phổi bí ẩn, có lẽ được sinh ra ở dơi và theo các nhà nghiên cứu Trung Quốc, có thể đã được truyền sang người bởi tê tê, xuất hiện vào cuối năm 2019 tại Vũ Hán (miền trung Trung Quốc).
Theo nhà chức trách Trung Quốc, nó đã lây nhiễm cho 59 người trong tháng 12, trong đó có một số người ở một chợ bán động vật sống để làm thức ăn. Vào ngày 8/1/2020, WHO ước tính rằng những trường hợp này có thể là do một loại virus corona mới. Vào ngày 11/1, cái chết đầu tiên đã được báo cáo chính thức tại Trung Quốc.
Căn bệnh có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về hô hấp, làm sống lại ký ức về SARS (Hội chứng hô hấp cấp tính nặng), một loại virus corona khác đã tấn công mạnh vào Trung Quốc và Hồng Kông vào năm 2002-2003 và giết chết gần 800 người ở ba mươi quốc gia .
 |
| Ảnh chụp về dịch |
Trong khi những cái chết đầu tiên ở Trung Quốc và những ca nhiễm trùng đầu tiên ở nước ngoài được ghi nhận, thì virus này được coi là nguy hiểm chủ yếu cho người già hoặc người yếu. Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro trong một thời gian dài đã không để mắt nhiều đến nguy cơ của nó nhưng sau đó đã phải thừa nhận đó là "thách thức lớn nhất của thế hệ chúng tôi".
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói: "Dịch là một con quỷ. Chúng tôi sẽ không cho phép con quỷ ở ẩn".
Hồ Bắc bị cắt khỏi thế giới
Để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, chính quyền Trung Quốc sử dụng phương pháp ngăn chặn triệt để, khi đó không ai nghĩ rồi có thể được áp dụng ở phương Tây: thành phố Vũ Hán, sau đó vào ngày 25/1, cả tỉnh Hồ Bắc và 56 triệu dân của nó, bị cắt đứt khỏi thế giới. Các đường phố vắng tanh và rào chắn ngăn chặn bất kỳ lối ra. Các bệnh viện xuất hiện chỉ trong một vài ngày.
Vào cuối tháng 1, WHO đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc tế nhưng không giới hạn việc đi lại.
Tuy nhiên, các hãng hàng không quốc tế đang giảm dịch vụ sang Trung Quốc đại lục và nhiều nhóm nước ngoài đang tạm ngừng hoạt động tại đây.
Nó là khởi đầu của một vòng xoáy địa ngục cho ngành du lịch thế giới mà hơn 300 triệu việc làm, 10% GDP của thế giới nơi phụ thuộc vào.
Đối với nhiều khách du lịch cũng vậy, các ngày lễ đang biến thành một cơn ác mộng, như hàng ngàn người bị mắc kẹt trên một số tàu du lịch sau khi virus xuất hiện trên tàu, gần Tokyo chẳng hạn. Đầu tháng 4, EU ước tính 350.000 khách du lịch châu Âu phải hồi hương. Gần 250.000 người vẫn mắc kẹt.
 |
| Vận chuyển một bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 đến bệnh viện Chữ thập đỏ Vũ Hán vào ngày 28/2/2020 tại tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc. |
Cái chết vào đầu tháng 2 của một bác sĩ nhãn khoa Vũ Hán 34 tuổi, Li Wenliang, nạn nhân của dịch bệnh, dẫn đến một phong trào giận dữ hiếm hoi trên mạng xã hội. Bác sĩ và bảy người khác đã bị buộc tội lan truyền tin đồn bằng cách tăng báo động vào cuối tháng 12.
Nếu virus corona chủng mới vẫn được bao quanh bởi những ẩn số, thì căn bệnh mà nó gây ra bây giờ có tên: "Covid-19".
Tăng tốc
Vào giữa tháng Hai, cái chết đầu tiên đã được ghi nhận bên ngoài châu Á, ở Pháp. Và nền kinh tế đang bắt đầu rung chuyển. Hủy bỏ các hội chợ lớn và các cuộc thi thể thao, Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) vào ngày 24/3 đã quyết định hoãn Thế vận hội Tokyo 2020 đến năm 2021, lần đầu tiên trong thời bình.
Vào cuối tháng 2, dịch bệnh gia tăng mạnh mẽ ở Ý, Hàn Quốc và Iran. Chính quyền Trung Quốc tin rằng phần lớn dịch bệnh đã lên đến đỉnh điểm ở đất nước này.
Ngày 6/3,số người lây nhiễm vượt quá mốc 100.000 được ghi nhận trên toàn thế giới.
Cả hành tinh vào cuộc
Ý, quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề, cũng là quốc gia đầu tiên bên ngoài Trung Quốc thực hiện các biện pháp quyết liệt để kiềm chế lây nhiễm. Venice, Rome hoặc Florence, thường tràn ngập khách du lịch, được biến thành thị trấn ma.
Lời chứng từ các bác sĩ Ý kiệt sức, giải thích rằng phải đối mặt với dòng bệnh nhân họ phải chọn người điều trị "theo tuổi tác và tình trạng sức khỏe, như trong tình huống chiến tranh", tạo ra một làn sóng chấn động.
Vào ngày 11/3, WHO đã mô tả Covid-19 là một "đại dịch", khởi động việc huy động hành tinh vào cuộc.
Hoa Kỳ đang bắt đầu đóng cửa biên giới với du khách nước ngoài từ châu Âu.
Thị trường thế giới sụt giảm kỷ lục lịch sử, chính phủ và ngân hàng trung ương công bố các biện pháp lớn để hỗ trợ nền kinh tế.
4 tỷ người bị cách ly
Trong khi châu Âu được WHO chỉ định là "tâm chấn" mới của đại dịch, Tây Ban Nha, Pháp và thậm chí cả Vương quốc Anh lần lượt áp đặt việc phong tỏa vào tháng 3.
Đầu tháng 4, hơn một nửa nhân loại, 4 tỷ người, được đề nghị hoặc buộc phải ở nhà.
Lệnh giới nghiêm và tình trạng khẩn cấp đang gia tăng.
Đa phần máy bay nằm im ở sân bay. Các trường học và trường đại học đóng cửa. Nhiều công ty chuyển sang làm việc từ xa.
Ở Madrid, một sân băng được biến thành nhà xác để cất giữ thi thể. Ở New York, một bệnh viện dã chiến được đặt tại Công viên Trung tâm.
 |
| Một bệnh viện dã chiến cho bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 tại Madrid. Ảnh: AFP |
Ở những khu vực nghèo nhất và quá đông đúc trên hành tinh, việc hạn chế đi lại là vô cùng khó thực thi. Một số lực lượng an ninh ở châu Phi thậm chí đánh đòn hoặc nổ súng để giải tán đám đông. Hàng triệu người tị nạn dễ bị tổn thương như trong trại Al-Hol, ở Syria, nơi 68.000 người chen chúc trong chưa đầy 2 km2.
Thiếu hụt và tranh cãi
Ở hầu hết các quốc gia, khẩu trang và các thiết bị bảo vệ khác rất thiếu và những người chăm sóc sẽ làm việc trong nỗi sợ hãi. Đối mặt với sự thiếu hụt toàn cầu này, các quốc gia đang cạnh tranh không thương tiếc để mua nó.
Trong khi hầu hết các quốc gia bảo lưu các xét nghiệm sàng lọc đối với các ca nặng, thì Hàn Quốc, Đức và Singapore đã chọn thử nghiệm quy mô lớn và do đó tránh các biện pháp ngăn chặn cực đoan. Chiến lược này được đi kèm ở Hàn Quốc bởi một dấu vết công nghệ khó tái sản xuất ở các quốc gia quan tâm nhiều hơn đến việc bảo vệ quyền riêng tư.
Trong khi đó, tại châu Âu và Hoa Kỳ, cuộc đua về vắc-xin và phương pháp điều trị được phát động giữa các đối thủ nặng ký của ngành dược phẩm. Một số quốc gia đang thử nghiệm một dẫn xuất của chloroquine, một phương pháp điều trị chống sốt rét với nhiều tác dụng phụ. Việc sử dụng nó được tranh luận do thiếu các nghiên cứu được thực hiện theo các giao thức chuẩn.
Nạn nhân vô danh và người nổi tiếng
Trong khi đại đa số các trường hợp Covid-19 đều nhẹ, căn bệnh này có thể dẫn đến tổn thương phổi nghiêm trọng, kể cả ở những bệnh nhân trẻ tuổi.
Trong khi những đứa trẻ được cho là an toàn trước các dạng nguy kịch, thì những trường hợp tử vong hiếm gặp của thanh thiếu niên, một đứa trẻ năm tuổi và hai em bé khơi dậy cảm xúc mạnh mẽ ở châu Âu và Hoa Kỳ.
Nhà dưỡng lão bị ảnh hưởng nặng nề.
Đại dịch đã càn quét các nhân vật quốc tế như nghệ sĩ jazz người Mỹ Ellis Marsalis và huyền thoại afro-jazz người Manu Dibango. Trong số những người bị nhiễm có Thủ tướng Anh, ông Boris Johnson. Người điều hành đất nước bị cách ly ở phố Downing trước khi phải nhập viện trong tình trạng chăm sóc đặc biệt, hay nam diễn viên người Mỹ Tom Hanks….
Khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ năm 1945
Liên Hợp Quốc gọi đại dịch là cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất mà loài người phải đối mặt kể từ năm 1945, sự kết hợp của một "căn bệnh đe dọa" và nỗi ám ảnh về "một cuộc suy thoái chưa từng có trong quá khứ gần đây".
Khi Hồ Bắc và thủ đô Vũ Hán của nó bắt đầu gỡ bỏ phong tỏa, Ý, quốc gia có nhiều người chết nhất, đã ghi nhận hơn 15.000 cái chết vào đầu tháng Tư.
Hoa Kỳ, nơi Donald Trump nói rằng ông "đang có chiến tranh với virus Trung Quốc", ghi nhận số ca bằng một phần tư thế giới và đang chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất. Nền kinh tế đang chững lại, vì vào tháng 3 đã có hơn 700.000 người Mỹ mất việc. Một quan chức y tế cấp cao của Mỹ cảnh báo rằng "tuần tới sẽ là thời điểm như Trân Châu Cảng, như ngày 11 tháng 9, (...) trên toàn quốc."
Và giờ đây, sau 3 tháng, thế giới đang tự hỏi: Có nguy cơ của làn sóng thứ hai một khi các hạn chế được dỡ bỏ? Những người cai trị đã chậm phản ứng? Cuộc khủng hoảng kinh tế sẽ lớn đến mức nào? Câu trả lời sẽ nhanh chóng có trong thời gian tới.’
