Tại cuộc họp báo công bố kết quả kiểm toán năm 2015 và kiểm toán ngân sách nhà nước (NSNN) 2014, ông Đào Văn Dũng – Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (KTNN) cho biết: “Bộ Tài chính chưa cung cấp đầy đủ bằng chứng làm cơ sở để KTNN xác nhận số dư nợ công đến 31/12/2014 tại Báo cáo về các chỉ tiêu giám sát nợ năm 2014”.
Theo kết quả kiểm toán, dư nợ công đến 31/12/2014 là 2.284.882 tỷ đồng (Nợ Chính phủ 1.826.777 tỷ đồng, bằng 46,4% GDP, chiếm 79,95% nợ công; nợ được Chính phủ bảo lãnh 422.640 tỷ đồng, chiếm 18,5% nợ công; nợ chính quyền địa phương 35.465 tỷ đồng, chiếm 1,55% nợ công), bằng 58,02% GDP, tăng 17,1% (333.377 tỷ đồng) so với năm 2013 (năm 2013 là 1.951.505 tỷ đồng).
Báo cáo kiểm toán giải thích số liệu nợ trong báo cáo kết quả kiểm toán là số liệu tổng hợp trên cơ sở Báo cáo của Bộ Tài chính và điều chỉnh một số khoản theo kết quả kiểm toán. Kiểm toán không được cung cấp đầy đủ bằng chứng để KTNN xác nhận số nợ công.
Báo cáo của KTNN dẫn chứng: Số dư đầu kỳ (31/12/2013) của hầu hết danh mục nợ công tại "Báo cáo các chỉ tiêu giám sát nợ công năm 2014" của Bộ Tài chính không phù hợp với số liệu tại "Báo cáo giám sát nợ công năm 2013". Tuy nhiên, Bộ Tài chính chưa làm rõ đầy đủ nguyên nhân chênh lệch trên. Ngoài ra, một số khoản vay trong nước, Bộ Tài chính chỉ cung cấp cho KTNN số liệu tổng hợp, chưa cung cấp các tài liệu về hạch toán, theo dõi chi tiết đối với từng khoản vay.
Mặc dù ghi nhận chất lượng và hiệu quả công tác quản lý nợ công trong năm 2014 đã từng bước được tăng cường. Song, KTNN vẫn chỉ ra nhiều tồn tại hạn chế trong công tác quản lý nợ công.
Kết quả kiểm toán cho thấy danh mục nợ công tuy phù hợp với quy định của Luật Quản lý nợ công nhưng có thể bị trùng lặp hoặc chưa đầy đủ các khoản nợ của Chính phủ; công tác tổ chức quản lý nợ công phân tán, thiếu sự đối chiếu, thống nhất trước khi tổng hợp, lập báo cáo; tốc độ nợ công tăng nhanh (theo báo cáo của Bộ Tài chính, dư nợ công giai đoạn 2010-2014 tăng bình quân 18,6%/năm; đến 31/12/2015 nợ công chiếm khoảng 62,2% GDP và nợ Chính phủ khoảng 50,3% GDP).
KTNN cũng chỉ ra việc giao kế hoạch vốn ngoài nước của Bộ KH&ĐT chưa phù hợp với đăng ký nhu cầu vốn của các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương, chưa đảm bảo theo tiến độ của các dự án, dẫn đến giải ngân ngoài dự toán lớn là nguyên nhân chính làm tăng bội chi ngân sách, phá vỡ kế hoạch NSNN đã được Quốc hội thông qua.
Số liệu của Kho bạc Nhà nước cho thấy, số giải ngân năm 2014 của: Các Bộ, cơ quan TW là 13.074 tỷ đồng, vượt 82,8% (5.922 tỷ đồng) kế hoạch (7.152 tỷ đồng); 63 địa phương là 14.658 tỷ đồng, vượt 90,3% (6.958 tỷ đồng) kế hoạch (7.700 tỷ đồng).
Một vấn đề được KTNN nêu lên là 41/43 dự án thuộc đối tượng phải thế chấp tài sản hình thành từ vốn vay được Chính phủ bảo lãnh nhưng chưa thế chấp tài sản. Trong khi đô, các DN được Chính phủ bảo lãnh chưa thực hiện các biện pháp để giảm thiểu rủi ro về tỷ giá và lãi suất.
Đặc biệt, nhiều dự án vay lại và vay được Chính phủ bảo lãnh sử dụng vốn không hiệu quả, khó khăn trong việc trả nợ. Đến 31/12/2014, dư nợ của các dự án cho vay lại có nợ quá hạn tương đương trên 1,29 tỷ USD, chiếm 10,06% tổng dư nợ. Theo thống kê, 10 dự án được Chính phủ bảo lãnh đã phải ứng vốn từ Quỹ tích lũy để trả nợ với số dư tương đương 4.703 tỷ đồng, trong đó 8 dự án có nợ ứng vốn quá hạn tương đương 1.792 tỷ đồng.
Tại buổi họp báo, cả lãnh đạo KTNN, điện diện Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội đều khẳng định mặc dù công tác quản lý nợ công đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng những tồn tại được kiểm toán chỉ ra cho thấy cần phải có những đòi hỏi nghiêm khắc hơn với cơ quan chức năng, với công tác quản lý, nhất là trong bối cảnh ngân sách vẫn đang rất khó khăn, nợ công tiếp tục tăng cao...
“Chúng tôi đã nói nhiều, kiến nghị nhiều, Chính phủ và các bộ đã có nhiều cải tiến nhưng đúng là kỷ cương, kỷ luật chưa nghiêm. Chúng ta cần đồng cam trách nhiệm kiến nghị giải pháp đưa ra để có quy chế quản lý chặt chẽ...”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Bùi Đặng Dũng phát biểu.
