Đánh giá đây là cuộc giám sát rất lớn, được cử tri, nhân dân và các đại biểu Quốc hội rất quan tâm, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, đây là dịp để Quốc hội xem xét lại toàn bộ vấn đề liên quan đến hệ thống pháp luật về DNNN, quản lý và sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp cũng như công tác cổ phần hóa DNNN trong thời gian qua. Từ đó xem xét về những kết quả tích cực đạt được cũng như tồn tại, yếu kém, nguyên nhân và trách nhiệm trong quá trình triển khai thực hiện pháp luật trong lĩnh vực này.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, trước khi làm việc với Chính phủ, Đoàn giám sát đã thực hiện chương trình làm việc với 10 bộ, 10 tập đoàn kinh tế lớn và 8 địa phương, trong đó có những địa phương có nhiều DNNN lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Bình Dương, Đồng Nai và TPHCM; các Bộ: Công Thương, GTVT, Xây dựng, LĐTB&XH, Nội vụ; các Tập đoàn, Tổng Công ty: Dầu khí, Điện lực, Dệt may, Hàng không Việt Nam, Cao su, Sabeco, Than- Khoáng sản, Xăng dầu Việt Nam.
Vẫn còn DNNN kinh doanh thua lỗ
Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng thay mặt Chính phủ báo cáo tóm tắt kết quả việc thực hiện quản lý, sử dụng vốn nhà nước và cổ phần hóa DNNN thời gian qua. Theo đó, trong giai đoạn 2011 – 2016, quy mô vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước đều tăng. Năm 2016, tổng vốn chủ sở hữu của các DNNN là 1,398 triệu tỷ đồng, tăng 92,2% so với năm 2011, quy mô tổng tài sản là 3,053 triệu tỷ đồng, tăng 45,8% so với năm 2011. Tuy nhiên, hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNN cầm chừng, hiệu suất sử dụng vốn chưa cao do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế thế giới trong giai đoạn 2011- 2013. Từ giai đoạn 2014- 2015, DNNN hoạt động hiệu quả hơn, nhưng tới 31/12/2016 vẫn còn DNNN kinh doanh thua lỗ.
Về cổ phần hoá, các bộ, ngành, DNNN đã chú trọng bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược sau cổ phần hoá và khi trở thành công ty cổ phần, công tác quản trị điều hành quản lý thông tin sau cổ phần hoá cho nhà đầu tư chiến lược đã chuyển biến đáng kể, tác động tích cực tới sự phát triển của thị trường chứng khoán, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động, hầu hết hiệu quả hoạt động của DNNN được nâng lên.
Tổng hợp kết quả của 350 DNNN sau cổ phần hoá sau năm 2015 cho thấy bình quân lợi nhuận trước thuế tăng 49%, nộp ngân sách tăng 27%, vốn điều lệ tăng 72%, doanh thu tăng 29%, thu nhập bình quân người lao động tăng 33%,... Tiền thu được từ cổ phần hoá được quản lý chặt chẽ, thực hiện các nhiệm vụ chi quan trọng của quốc gia theo quy định của luật pháp. Tuy nhiên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, quản lý và sử dụng tài sản nhà nước, cổ phần hoá DNNN vẫn còn nhiều hạn chế cần tiếp tục được khắc phục bằng việc sửa đổi, hoàn thiện các quy định của pháp luật.
Giám sát yếu nên DNNN hoạt động chưa hiệu quả
Báo cáo về kết quả giám sát bước đầu tại các bộ, địa phương, doanh nghiệp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh bày tỏ đánh giá cao các chỉ đạo của Chính phủ trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước và cổ phần hoá DNNN thời gian qua đã theo đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước.
Tại phiên họp, đại diện các ủy ban của Quốc hội đã chỉ ra nhiều bất cập trong vấn đề đã bộc lộ trong thời gian qua như lệ nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu và nợ quá hạn của DNNN còn cao, nhiều khoản đầu tư chưa mang lại hiệu quả. Theo các đại biểu, nguyên nhân của tình trạng này là do kiểm soát nội bộ yếu và kiểm soát từ bên ngoài còn chưa theo kịp yêu cầu. Số lượng DNNN cổ phần hoá cao nhưng tỷ lệ vốn nhà nước bán ra thấp, xác định giá trị doanh nghiệp còn nhiều bất cập...
Đoàn giám sát cũng ghi nhận một số kiến nghị để làm tốt hơn việc quản lý vốn, tài sản và cổ phần hoá DNNN, trong đó có việc ban hành Luật về cổ phần hoá DNNN, hoàn thiện các văn bản pháp luật cho phù hợp với Nghị quyết Trung ương 5 khoá XII của Đảng. Báo cáo của Đoàn giám sát sẽ được trình Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào tháng 4 tới, trước khi đưa ra Quốc hội thảo luận, ra nghị quyết giám sát vào tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2018).
