HIV/AIDS gia tăng do… kỳ thị
TS. Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cho biết, MSM và người chuyển giới là nhóm thiểu số về giới tính và tình dục đang bị xã hội kỳ thị và phân biệt đối xử khá nặng nề, làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
Theo kết quả của một số nghiên cứu nguy cơ nhiễm HIV của nhóm MSM cao gấp 19 lần và 49 lần ở nhóm phụ nữ chuyển giới. Trong khi đó, nhiều quốc gia chưa quan tâm đến nhóm người này, chỉ có 103 trên tổng số 196 nước có báo cáo về tình hình lây nhiễm HIV trong nhóm MSM.
Tại Việt Nam, hiện có khoảng 250 đến 450 nghìn MSM và tập trung chủ yếu tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Những năm gần đây mặc dù dịch HIV tại Việt Nam đang có xu hướng giảm, tuy nhiên tình hình lây nhiễm HIV trong nhóm MSM lại có xu hướng tăng. Kết quả giám sát trọng điểm năm 2014 cho thấy, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM là 6,7%.
Theo số liệu thống kê từ Trung tâm Phòng, chống HIV/ AIDS Bến Tre, lây nhiễm HIV chủ yếu qua đường tình dục. Trong số người nhiễm HIV/AIDS, khoảng 69% là nam giới, đáng lưu ý nhất là nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới. Sau đó, người chồng đồng tính lại lây truyền qua vợ do chưa biết mình bị nhiễm HIV.
Trong khi đó, hiện Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh chỉ đang quản lý được 600 người thuộc đối tượng MSM. Số người diện MSM tập trung nhiều ở thành thị. Nguy cơ cao lây nhiễm HIV ở người MSM do chủ quan không sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. Số người dương tính với HIV được phát hiện trong nhóm MSM ở Đồng Tháp cũng khá cao.
Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là các dự án can thiệp trong nhóm này đều đã kết thúc, không có đồng đẳng viên hỗ trợ nên việc tiếp cận nhóm này để tuyên truyền và cung cấp các hoạt động phòng chống vô cùng khó khăn.
Các chuyên gia y tế nhận định, kỳ thị và phân biệt đối xử làm cho MSM khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ y tế, tìm kiếm công việc cũng như các hoạt động xã hội khác.
Theo kết quả nghiên cứu của Risher và cộng sự năm 2013, kỳ thị, phân biệt đối xử đã tác động đến nhóm MSM ở Swaziland khiến họ không dám tiếp cận dịch vụ y tế và bộc lộ hành vi tình dục với nhân viên y tế.
18% MSM ở Malawi và Namibia và 21% ở Botswana cảm thấy sợ hãi khi tìm đến các dịch vụ y tế, nghiên cứu của Beyrer năm 2010. Kỳ thị liên quan đến HIV đã được xác định là rào cản ngăn nhóm MSM và phụ nữ chuyển giới đi xét nghiệm HIV, theo Golub và Garamel năm 2013.
Những ẩn số buồn…
Thống kê cho thấy hiện tỷ lệ lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm MSM tại các tỉnh, thành đã lên đến khoảng 20%. Đó là chưa kể đến số đông MSM chưa được quản lý và tiếp cận với các chương trình can thiệp giảm tác hại lây nhiễm HIV tại các tỉnh, thành.
Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, thực tế nhiều chương trình can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV cho nhóm MSM đã được triển khai và đẩy mạnh ở một số tỉnh, thành trọng điểm của cả nước.
Tuy nhiên, phần lớn các chương trình, dự án xuất phát từ tài trợ của các tổ chức nước ngoài. Hiện tại, nhiều dự án, chương trình đã khép lại dẫn đến không ít khó khăn cho cơ sở và nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm này càng lớn hơn.
Cũng vì không còn dự án, chương trình hỗ trợ, các nhóm, câu lạc bộ MSM phải tự xoay sở, bươn chải để duy trì hoạt động. Có nhóm thì tự quyên góp tiền để thuê trụ sở sinh hoạt. Nhưng cũng có những câu lạc bộ đã mạnh dạn kêu gọi các “mạnh thường quân” hỗ trợ cho hoạt động của mình.
Câu lạc bộ “Niềm tin xanh” tỉnh Hải Dương là một ví dụ. Thành lập từ năm 2009, “Niềm tin xanh” đã nhận được nhiều sự hỗ trợ từ các nhà tài trợ nước ngoài. M. Tuấn, thành viên nòng cốt của Câu lạc bộ cho biết, qua thời gian, các dự án kết thúc, không còn kinh phí để hoạt động các bạn phải tự quyên góp tiền, rồi mạnh dạn kêu gọi các tổ chức, cá nhân hảo tâm hỗ trợ để hoạt động và triển khai các hoạt động truyền thông phòng chống AIDS và nhiều hoạt động thiện nguyện khác.
Tuấn cho biết, cộng đồng MSM vô cùng lớn, nhưng vì sợ bị kỳ thị và phân biệt đối xử họ vẫn phải khép mình, không dám bộc lộ thân phận. Chỉ tính riêng một tỉnh thuần nông nghèo, không mấy rộng như Hải Dương mà đã có hơn 1000 MSM, tập trung ở rất nhiều thành phần như: Học sinh, sinh viên, công nhân, bác sỹ, kỹ sư, thậm chí là nông dân.
Tuấn cũng lo ngại cho hay, cũng vì sợ bị xa lánh, ghét bỏ, nhiều trường hợp được tư vấn đi xét nghiệm đồng ý đi xét nghiệm. Nhưng khi được khẳng định nhiễm HIV, họ bỗng dưng mất tích, liên lạc kiểu gì cũng không bắt máy
. “Đây sẽ là nguồn lây rất lớn ra cộng đồng”, bởi lẽ bản thân họ đã bị kỳ thị rồi, khi biết họ bị nhiễm HIV nữa sự phân biệt đối xử sẽ nhân đôi lên. Vì lẽ đó, họ sẽ giấu nhẹm kết quả xét nghiệm kia đi và quan hệ tình dục với bạn tình đồng giới một cách vô tư, thoải mái. Tất nhiên, để bạn tình mình không nghi ngờ, họ không sử dụng bất cứ biện pháp phòng vệ nào khi quan hệ tình dục. Để rồi những bất hạnh cứ thế nhân đôi, nhân ba…
Chúng ta không thể không lo lắng khi MSM này cảnh báo, khi vận động chỉ có 20% số MSM đi làm xét nghiệm HIV và 7% trong số đó có kết quả dương tính với căn bệnh thế kỷ này. Còn các bệnh lây qua đường tình dục khác là “chuyện thường ngày ở phố huyện”. Vì nhu cầu tình dục của người đồng tính rất cao nên ngoài quan hệ tình dục vì tình yêu, nhiều trường hợp quan hệ tình dục chỉ để thỏa mãn nhu cầu sinh lý.
Có người quan hệ tình dục với 20 người trong một tháng, mà toàn là bạn tình mới. Mặc dù các thành viên Câu lạc bộ “Niềm tin xanh” vẫn thường xuyên tư vấn để họ sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, nhưng dùng hay không dùng; Sử dụng với người này nhưng không sử dụng với người khác… thì họ không thể nào biết được. Ngoài ra, với quan niệm “trai lớn phải có vợ, gái lớn phải lấy chồng”, nhiều gia đình biết con là người đồng tính nhưng vẫn ép lấy vợ, sinh con./.
