Hy hữu ở Thanh Hóa: Tòa buộc ngân hàng bồi thường “con nợ” chây ỳ

TAND TP. Thanh Hóa vừa xét xử vụ tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa Ngân hàng Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Hoá (VDB Thanh Hóa) và Cty TNHH Tây Đô, buộc Cty Tây Đô trả nợ nhưng lại cũng buộc ngân hàng bồi thường thiệt hại cho Tây Đô. Nhiều ý kiến cho rằng, bản án chưa căn cứ đầy đủ vào hợp đồng tín dụng để giải quyết đã dẫn đến sự chưa chính xác trong phán quyết.

Đòi nợ bị phạt

Ngày 17/8/2008, VDB Thanh Hóa và Cty Tây Đô ký Hợp đồng tín dụng số 12/2008. Theo đó, Dự  án Trường tiểu học và trung học cơ sở dân lập Thanh Hoa tại Khu đô thị mới xã Đông Hương, Tp Thanh Hóa do Cty Tây Đô làm chủ đầu tư với tổng mức vốn giai đoạn 1 là trên 175,6 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn VDB Thanh Hóa cho vay là 74,5 tỷ đồng. Ngày 26/12/2009, hai bên ký Hợp đồng bổ sung số 130/2009 điều chỉnh mức tổng đầu tư  lên 206,6 tỷ đồng, trong đó vốn VDB Thanh Hóa cho vay là 144 tỷ đồng (bao gồm cả số tiền đã cho vay theo Hợp đồng 12).

Một góc Trường Thanh Hoa dang dở

Tính đến ngày 1/8/2010, VDB Thanh Hóa đã giải ngân cho Cty Tây Đô 77,4 tỉ đồng. Trong quá trình thực hiện dự án, Cty Tây Đô đã có nhiều vi phạm cam kết trong Hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo đảm tiền vay như vi phạm thời hạn đầu tư dự án, vi phạm cam kết trả nợ gốc và lãi.... Mặc dù VDB Thanh Hóa  nhiều lần có văn bản nhắc nhở và làm việc yêu cầu khắc phục nhưng Cty Tây Đô không thực hiện được việc trả nợ.

Ngày 15/2/2012, hai bên lập Biên bản thỏa thuận về xử lý tài sản bảo đảm, xác định số tiền gốc vay là 77,4 tỷ đồng (trong đó nợ gốc quá hạn là 18,5 tỷ đồng); nợ lãi chưa trả là 16,9 tỷ đồng. Trường hợp ngày 29/2/2012 Cty Tây Đô không trả được gốc và lãi thì cty này tự nguyện bàn giao toàn bộ tài sản bảo đảm cho VDB Thanh Hóa xử lý, thời hạn bàn giao là sáng 1/3/2012. Tuy nhiên, đến hạn cam kết nhưng Cty Tây Đô không thực hiện nên VDB Thanh Hóa khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc Cty Tây Đô thực hiện nghĩa vụ.

Tại phiên tòa, Cty Tây Đô cho rằng VDB Thanh Hóa mới giải ngân đạt 56% (trong cam kết 70%) đã dừng giải ngân với lý do “Bên B ( Cty Tây Đô) không bảo đảm khối lượng để giải ngân”, nên Cty Tây Đô  có đơn phản tố đề nghị VDB Thanh Hóa bồi thường thiệt hại do VDB Thánh Hóa dừng giải ngân khiến Cty Tây Đô không có vốn thực hiện nghĩa vụ thanh toán cho khách hàng, khác.

Sau khi xem xét, HĐXX tuyên buộc Cty Tây Đô trả cho VDB Thanh Hóa 109 tỉ đồng gốc và lãi, đồng thời VDB Thanh Hóa phải bồi thường cho Cty Tây Đô hơn 26,3 tỉ đồng.

Hợp đồng thỏa thuận thế nào?

Nhiều luật sư cho rằng, nợ thì phải trả, điều đó dễ hiểu nhưng bên cho vay lại phải bồi thường do vi phạm nghĩa vụ giải ngân thì phải xem xét việc dừng giải ngân đó đúng hay sai và phải căn cứ vào những điều khoản hai bên đã cam kết trong hợp đồng để làm rõ.

Về việc dừng giải ngân, VDB Thanh Hóa đã công bố những con số cho thấy mặc dù VDB Thanh Hóa đã ra thông báo giải ngân nhưng không giải ngân được do Cty Tây Đô không có khối lượng hoàn thành để giải ngân hết kế hoạch đã đăng ký; Cty Tây Đô nhiều lần bị phạt phí chậm giải ngân. Bên cạnh đó, biên bản kiểm tra hiện trường cho thấy chủ đầu tư có nhiều khối lượng nghiệm thu khống, phải loại bỏ. Nếu tính theo giá trị khối lượng chủ đầu tư thực hiện và đã được Cty kiểm toán chấp thuận là 112,9 tỷ đồng thì số tiền 77,4 tỷ đồng VDB Thanh Hóa đã giải ngân cho Tây Đô là đã thanh toán vào cả một phần của 5% giá trị khối lượng tạm giữ chờ quyết toán.

Hơn nữa, sau đó chính Cty Tây Đô đề nghị VDB Thanh Hóa dừng giải ngân các quý II,III, IV năm 2010 vì “thời buổi khó khăn, khủng hoảng kinh tế”. Như vậy, việc dừng giải ngân của phía VDB Thanh Hóa là đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng cũng như hoàn cảnh khó khăn của Cty Tây Đô. Bắt đầu từ tháng 3/2012, Cty Tây Đô đã vi phạm nghĩa vụ trả lãi và khoản nợ này được chuyển sang nợ quá hạn theo Điều 7 Hợp đồng tín dụng số 12/2008.

Trong khi đó, theo cam kết của hai bên trong hợp đồng, khoản b Điều 5 quy định bên A dừng giải ngân trong trường hợp: “Phát sinh các yếu tố ảnh hưởng xấu đến hiệu quả dự án, khả năng trả nợ của bên B”, nên VDB Thanh Hóa dừng giải ngân là phù hợp với cam kết. Vì thế, Tòa căn cứ vào việc không được giải ngân tiếp, buộc VDB Thanh Hóa bồi thường theo yêu cầu của Tây Đô là không căn cứ vào Hợp đồng.

Một cán bộ ngân hàng cho rằng: Ngân hàng phát triển Việt Nam sử dụng nguồn vốn nhà nước để hỗ trợ các dự án phát triển kinh tế, xã hội, nếu phía vi phạm hợp đồng lại được bảo vệ thì nguy cơ mất vốn của nhà nước là rất lớn, tạo ra những tiền lệ xấu cho không chỉ Thanh Hóa mà còn các địa phương khác.

Trương Đình Út