Sự lộng giả thành chân ấy phổ biến đến nỗi khiến cả ngay các vị lãnh đạo nhà nước cũng hoang mang, “không biết thế nào mà lần” trước những con số thống kê vênh nhau đến ngỡ ngàng – mặc cho thống kê là một công việc nhà nước nghiêm túc, cơ sở để hoạch định chính sách, đường lối, giải pháp chỉ đạo. Cách đây hơn 10 năm, một vị Bộ trưởng đã thẳng thừng trong Quốc hội: “Tôi không tin vào con số thống kê”, quả nhiên, cho đến bây giờ, sự không tin đó đã được thực tế xác tín.
Hiệu ứng làm cho “con số đẹp” đã tràn ngập trong tất cả các báo cáo, từ thấp đến cao (vì cao căn cứ từ thấp) làm người ta hoang tưởng về những “kỳ tích” không hề có, tự nắm tóc nhấc mình lên. Đơn cử như báo cáo tăng trưởng GDP của địa phương, nếu cộng lại và bình quân thì mức tăng trưởng GDP toàn quốc phải là con số khổng lồ. Hoặc như bảo vệ rừng là tình hình rất nóng hiện tại thì con số báo cáo phá rừng bao giờ cũng tỷ lệ nghịch với trồng rừng, trồng nhiều phá ít nhưng thực tế diễn ra khác hẳn. Bởi quá tin (hoặc ra vẻ tin) vào con số “làm đẹp” ấy khiến bây giờ chúng ta phải bàng hoàng, đau lòng trước thảm cảnh tan hoang của rừng núi, một thực tế đã phơi bày và không còn cách nào để bao biện nữa.
Có những con số thống kê mà không ai tin mà vẫn phải chấp nhận, ví dụ như trong 10 năm TP HCM chỉ phát hiện 1 trường hợp kê khai tài sản không trung thực. Hoặc, báo cáo của một số tỉnh thành “không phát hiện một trường hợp tham nhũng nào”, hoặc nữa, “các chỉ tiêu đều đạt cao hơn năm trước”... Gian dối đã xâm nhập vào nhiều lĩnh vực xã hội, không chỉ tình trạng “làm thì láo, báo cáo thì hay” mà từ những hành vi nhỏ nhất đến lớn nhất trong các loại “gian lận thương mại”, “gian lận học đường”, “gian lận kinh tế”, “gian lận hồ sơ”...
Đến cả tuổi tác của chính mình cũng bị gian lận, mới đây Ban Bí thư phải có biện pháp minh định tuổi của Đảng viên để chặn xu hướng gian lận tuổi tác, loại trừ tình trạng “tham quyền cố vị”, mục đích “vinh thân phì gia”.
Sự gian dối không chỉ làm hỏng nền tảng đạo lý mà còn là nguy cơ ảnh hưởng đến sự bền vững chế độ. Chặn đứng gian dối không có cách nào khác là thực hiện minh bạch, một khi sự thật được tiếp cận một cách rõ ràng thì gian dối không còn môi trường tồn tại.
