Chuyện dài “học thật, thi thật và nhân tài thật”

Chuyện dài “học thật, thi thật và nhân tài thật”
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Trong buổi làm việc với Bộ GD-ĐT vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh một số yêu cầu đối với ngành, trong đó nhiệm vụ hàng đầu là “học thật, thi thật và nhân tài thật”. 

Áp lực “100%”

Năm học nào cũng vậy, thường cuối kì, cuối năm học, phụ huynh luôn được “đền đáp” với bảng điểm 9, 10 của con. Các nhà trường cuối năm học luôn là thành tích năm sau cao hơn năm trước...

Mới đây, câu chuyện một số học sinh lớp 6 ở Đồng Tháp không đọc được chữ một lần nữa gây xôn xao dư luận. Đây cũng không phải là lần đầu tiên có hiện tượng học sinh THCS không biết đọc, viết. 

Ngay những ngày này, khi cuộc đua vào lớp 10 đang nóng bỏng, nhiều phụ huynh và cả giáo viên bày tỏ sự bức xúc vì cho rằng có hiện tượng học sinh được “tư vấn” không thi lớp 10 công lập do sợ kết quả thi kém, ảnh hưởng lớn tới uy tín của trường THCS nơi em đó học... Hoặc một số phụ huynh cho biết con mình học chậm, gia đình sẵn sàng cho con “học đúp” cho chắc nhưng kết quả con vẫn được lên lớp...

Nhóm GS.TS Nguyễn Ngọc Phú - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký, Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam đã thực hiện cuộc khảo sát tại các nhà trường trung học cơ sở (THCS) và trung học phổ thông (THPT), tại 8 trường trên địa bàn 4 tỉnh, là thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Thái Nguyên, Quảng Trị. Theo khảo sát ở 222 giáo viên và các cán bộ quản lý các nhà trường về có “bệnh thành tích” trong giáo dục và đào tạo không và mức độ như thế nào thì 97,74% người khẳng định là “có bệnh thành tích”, chỉ có 2,3% ý kiến cho rằng không có hiện tượng này.

GS.TS Nguyễn Ngọc Phú cho rằng, nguyên nhân đầu tiên của các hiện tượng gian lận, lừa dối trong dạy và học là “Quan niệm 100%” (tức là mọi việc cứ phải đạt 100%, hoặc gần 100%) đã gây áp lực không tốt cho các nhà trường, cho các cán bộ quản lý giáo dục, cho các giáo viên. 

Nguyên nhân thứ hai quy định của pháp luật trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo có những khiếm khuyết, kẽ hở dễ tạo điều kiện cho các hành vi gian lận, lừa dối trong đánh giá, thi cử có điều kiện xuất hiện. 

Tiếp đến là ý thức chung của toàn xã hội và của các bậc cha mẹ học sinh thấp, đôi khi chủ động gây ra áp lực hoặc tòng phạm, đồng lõa với các hành vi gian lận trong đánh giá, thi cử. Đối với học sinh, về các áp lực trong học tập, qua khảo sát các em cho rằng đã bị áp lực mạnh nhất từ các cha mẹ của mình, kế đó là áp lực từ các thầy cô giáo.

Và “lỗi” từ các kỳ thi

PGS Chu Cẩm Thơ - Phó trưởng ban phụ trách Ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, cho rằng quá nhiều kỳ thi ở phổ thông đang lấy đi cơ hội rèn luyện những phẩm chất, năng lực khác của học sinh. PGS Chu Cẩm Thơ chia sẻ:

“Khoảng 3 năm gần đây, nhóm chúng tôi có tham gia những nghiên cứu để giải thích nguyên nhân cho bệnh thành tích ở Việt Nam. Trong nhiều tiêu chí đánh giá chất lượng, tiêu chí “thứ hạng cao” quyết định “chất lượng” của một cơ sở giáo dục, là điều kiện để được khen thưởng. Rồi nếu đạt thành tích cao thì học sinh được cộng điểm, được ưu tiên trong những đợt tuyển sinh… Vì vậy, không ít học sinh tham dự kỳ thi vì “phần thưởng”. 

Cùng với đó, ngày nay có quá nhiều cuộc thi quốc tế, thi tài năng để mọi học sinh đều có thể tham gia, dẫn đến có những học sinh lớp 5 đã tham dự hơn 10 cuộc thi; hay có những gia đình dành cả vài ngàn đô để đóng “lệ phí” cho con tham dự các cuộc thi.

Chúng ta hẳn còn nhớ vụ scandal nổ ra trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia lớp 12 năm 2005: có tới bảy học sinh trong cùng một đội tuyển, dù có bài làm rất tốt, xứng đáng nhận những giải cao nhất, nhưng tất cả các bài thi này đã bị hủy vì “rất giống nhau”; rồi sự việc đau lòng trong kỳ thi THPT quốc gia 2018. Hay chuyện truyền miệng về những học sinh được “đầu tư” để trở thành thành viên của đội tuyển thi sáng tạo, khoa học kĩ thuật hay lập trình…, vì chỉ cần đội tuyển đạt giải nhất, các thành viên sẽ được tuyển thẳng vào trường chuyên, vào đại học…”.

Ở một khía cạnh khác, chưa có một kết quả nghiên cứu nào khẳng định thành tích thi cử tốt tỉ lệ thuận với sự hài lòng trong cuộc sống của người học ở thời điểm học thi, cũng như sự thành công và hạnh phúc về sau của người đó. Cái cần là học thế nào, năng suất học cao không, khả năng vận dụng trong công việc, cuộc sống thế nào. Học bị ép để đạt điểm cao thì vô dụng, người bị ép sẽ vứt bỏ ngay khi hết ép, đấy là hậu quả. Cuộc sống và sự phát triển của bản thân và xã hội cần nhiều hơn những thứ đó. Và gần nhất ở đây là động cơ học tập và động cơ làm việc sau này. Do đó, thay vì dùng công cụ thi tập trung tạo áp lực học tập thì hãy chú trọng để đánh giá trong quá trình học tập, giúp việc dạy tử tế, học tử tế được diễn ra, PGS Chu Cẩm Thơ nhấn mạnh.

GS.TS Nguyễn Ngọc Phú, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký,  Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam:

Phải xử nghiêm gian lận bệnh thành tích

Điều trước tiên là phải xử lý nghiêm các hành vi tòng phạm, bao che dung túng cho các việc làm gian lận lừa dối trong giáo dục. Một thầy cô giáo nào đó mắc phải hành vi gian lận, trong một mức độ nào đó, người hiệu trưởng, hiệu phó cũng phải chịu hình phạt liên đới. Giải pháp này cũng góp phần giúp nâng cao vai trò, trách nhiệm pháp lý của các cán bộ quản lý các nhà trường. Chúng ta đã thừa nhận, “bệnh thành tích” trong giáo dục về thực chất đó là các hành vi việc làm gian lận, lừa dối. Bởi vậy những vi phạm gian lận trong giáo dục, đào tạo nếu ai đó mắc phải cần phải được xử lý ngay, xử lý công khai, nghiêm minh, đúng mức độ  để làm gương cho người khác. 

Đặc biệt, đã có gian lận, lừa dối thì việc xử lý các hành vi gian dối này phải trả về cho các chế định luật pháp. Trong điều kiện hiện nay rất cần có sự rà soát lại các văn bản luật pháp, thông tư, nghị định đang hiện hành liên quan đến dạy và học, đánh giá chất lượng người học, tổ chức thi cử, bổ sung kịp thời những quy tắc, chế định mới do cuộc sống đã có sự phát triển, thay đổi để giúp có thể kiểm tra, giám sát chặt chẽ chất lượng dạy và học một cách khách quan tốt nhất. Và các nhà giáo, nêu cao phẩm chất liêm, chính của người thầy, xây dựng ý thức trách nhiệm cao của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục. 

Tin cùng chuyên mục

Thầy giáo Phạm Quốc Việt thường xuyên kiểm tra kiến thức học sinh.

Thầy giáo Phạm Quốc Việt thầm lặng cống hiến trên vùng sâu Tu Mơ Rông

(PLVN) - Nhiệt huyết, sáng tạo trong giảng dạy; truyền ngọn lửa say nghề đến đội ngũ giáo viên; thương yêu, miệt mài truyền thụ tri thức cho bao thế hệ học sinh, thầy giáo Phạm Quốc Việt, Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học -Trung học cơ sở (PTDTBT TH-THCS) xã Đăk Sao đã và đang góp sức vào sự nghiệp giáo dục ở huyện vùng sâu Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum.

Đọc thêm

Thiêng liêng và đẹp đẽ - tình thầy trò…

Thầy giáo Nguyễn Quang Thọ và cô giáo Nguyễn Thị Dung chia sẻ câu chuyện xóa mù chữ cho đồng bào Mông trong chương trình “Thay lời tri ân” 2024. (Ảnh: MOET)

(PLVN) - Mỗi chúng ta đều có một vài người thầy sẽ ở trong tim suốt hành trình về sau này của cuộc đời. Có thể đó là những người thầy đã nắm tay bạn vượt qua những ngã rẽ bất ngờ, hoặc đó chỉ giản đơn là những người thầy trong miền thơ ấu trong veo, ăm ắp kỷ niệm. Bởi thế, mỗi chúng ta luôn có một nơi để trở về, thiêng liêng và đẹp đẽ, được viết nên bởi tình thầy trò…

Giải pháp để giáo dục Việt Nam thăng hạng quốc tế

GS. Võ Xuân Vinh. (Ảnh: Thảo Nguyên)
(PLVN) - Mới đây, tại cuộc gặp mặt đại diện nhà giáo, cán bộ quản lý ngành giáo dục nhân kỷ niệm 42 năm ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2024), Tổng Bí thư Tô Lâm có phát biểu, ngành Giáo dục Việt Nam cần phấn đấu thăng hạng trên bản đồ giáo dục khu vực và quốc tế. Theo mục tiêu, đến 2030, Việt Nam nằm trong 3 nước đứng đầu ASEAN về số lượng các công bố quốc tế và chỉ số ảnh hưởng của các công trình nghiên cứu khoa học, có trường ĐH lọt top 100 hàng đầu trên thế giới.

Người 'gieo mầm' tri thức bằng sự tận tâm và sáng tạo ở Bắc Ninh

Cô Đỗ Thị Chuyên - giáo viên dạy môn Sinh học, trường THCS Từ Sơn. (Ảnh: NVCC).
(PLVN) - Trong lớp học, tiếng giảng bài của cô giáo Đỗ Thị Chuyên (trường THCS Từ Sơn, TP Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) vang lên nhẹ nhàng nhưng đầy nhiệt huyết, như truyền đi niềm đam mê và sự tận tuỵ, dẫn dắt học sinh bước vào hành trình khám phá tri thức, để những ước mơ của các em được ươm mầm và lớn lên từng ngày...

Đừng vội quy kết 'vi phạm liêm chính' khi bài báo khoa học bị rút: Hoàn thiện quy định để tạo điều kiện cho nhà khoa học cống hiến

Một chuyên gia cho rằng đang có “lỗ hổng” pháp lý trong xử lý sự việc bị rút bài báo khoa học. (Vẽ minh họa: DAD)
(PLVN) - Sau khi Báo Pháp luật Việt Nam (PLVN) có một số bài viết phản ánh về vấn đề rút bài báo khoa học, nhiều ý kiến cho rằng cần có một bộ quy tắc ứng xử chuẩn mực đạo đức, liêm chính cho các nhà khoa học; trong đó quy định chặt chẽ những điều được và không được phép làm, hướng xử lý khi có sai phạm, đặc biệt với các đề tài nghiên cứu có sử dụng ngân sách nhà nước.

Người thầy tâm huyết với công tác trẻ em

Trong vai trò Ủy viên Hội đồng Đội Trung ương, thầy Đặng Tất Dũng đã đồng hành cùng trẻ em trong quá trình chuẩn bị hai Phiên họp giả định Quốc hội trẻ em trong 2 năm 2023 - 2024. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Là Phó Trưởng khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật TP HCM, đồng thời cũng là Ủy viên Hội đồng Đội Trung ương, thành viên Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ tư vấn, trợ giúp trẻ em cấp Trung ương nên TS. Đặng Tất Dũng còn được biết đến là người dành nhiều thời gian, tâm huyết cho trẻ em. Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 sắp tới, phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam đã có dịp trò chuyện cùng thầy về những câu chuyện liên quan đến trẻ em.

Chuyện của những người thầy đặc biệt

Học sinh Trường Giáo dưỡng số 4. (Ảnh: K.O)
(PLVN) - Họ là những thầy cô đã từng dạy học phổ thông, rồi cơ duyên vào trường giáo dưỡng, nơi những học trò đã từng là “tội phạm nhí”. Và họ đã dạy dỗ học sinh của mình bằng chính sự yêu thương, tận tụy, kiên nhẫn để mỗi ngày, gần hơn, uốn các em về phía mặt trời, những thiện lành bình dị trong cuộc đời. Đó là những thầy cô trường giáo dưỡng được tuyên dương trong Chương trình Chia sẻ cùng thầy cô dịp 20/11 năm nay…

Thầy cô giáo thời kỳ 4.0: Vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội

Một buổi học về tình cảm cha con, học sinh được xem phim về bố trong lớp học của cô giáo Nguyễn Thị Thủy Tiên. (Nguồn: NVCC).
(PLVN) - Bước vào thời đại công nghệ phát triển, học sinh không còn thụ động tiếp thu kiến thức từ các thầy, cô giáo ở trên lớp. Giờ đây, mỗi bài giảng của giáo viên cần sự đầu tư về cả kiến thức, công nghệ, vốn hiểu biết xã hội để đem đến cho các em những bài học hấp dẫn nhất. Đây vừa là một thách thức, vừa là cơ hội cho giáo viên tiếp tục học hỏi, thay đổi vì một nền giáo dục hiện đại.

Lớp học đặc biệt của các cô giáo U80

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh (tạp dề vàng) cùng các học viên. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Ở độ tuổi U80, khi nhiều cụ ông, cụ bà đang tận hưởng những năm tháng an nhàn của tuổi già, thì vẫn có những người tiếp tục cống hiến hết mình cho sự nghiệp dạy học. Dù là lớp học làm bánh hay lớp học “xoá mù chữ”, điểm chung của những lớp học này là hoàn toàn miễn phí và được khởi nguồn từ tấm lòng nhân ái, tận tụy của các cô giáo đã bước qua tuổi xế chiều.

Tâm lý học đường - Chuyện không của riêng ai

Tình trạng bạo lực học đường gia tăng khiến học sinh cảm thấy lo âu. (Ảnh minh họa)
(PLVN) - Tâm lý học đường không chỉ là vấn đề của riêng học sinh, mà còn là trách nhiệm của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Khi học sinh được chăm sóc và hỗ trợ tốt về tinh thần, các em sẽ có cơ hội phát triển toàn diện, đóng góp cho cộng đồng và trở thành những công dân có ích trong tương lai.

Cô Điêu Thị Ngọc Hoa - một nhà giáo tiêu biểu năm 2024

Cô Điêu Thị Ngọc Hoa - một nhà giáo tiêu biểu năm 2024
(PLVN) - Tự hào lan tỏa khắp Trường THPT Chuyên Hùng Vương (tỉnh Phú Thọ) khi cô giáo Điêu Thị Ngọc Hoa, giáo viên môn Hóa học, được Bộ Giáo dục và Đào tạo vinh danh trong danh sách 251 nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục tiêu biểu năm 2024.

'Chia sẻ cùng thầy cô' - Tôn vinh những hy sinh thầm lặng

Đại úy Nguyễn Đình Thông giảng dạy các em nhỏ ở lớp học tình thương. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Tối 15/11 tại Hà Nội đã diễn ra Lễ tuyên dương 60 nhà giáo tiêu biểu trong chương trình “Chia sẻ cùng thầy cô” năm 2024. Chương trình nhằm ghi nhận những cống hiến bền bỉ, không ngừng nghỉ của đội ngũ thầy, cô giáo, những người đã dành nhiều thời gian, công sức và tâm huyết vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, đóng góp cho sự nghiệp giáo dục và bồi dưỡng thế hệ trẻ.

Hà Nội nỗ lực xây dựng hệ thống giáo dục toàn diện và hạnh phúc

Khốc liệt tuyển sinh đầu cấp ở Hà Nội, hơn 5.500 học sinh thi để giành 270 suất vào lớp 6 Trường Nguyễn Tất Thành năm 2024. (Ảnh: PV)

(PLVN) - Trường học phải là nơi người học được bảo đảm an toàn, không có bạo lực học đường, không có nói tục, chửi bậy, không có ép buộc học thêm. Ở đó hiện hữu một môi trường học đường văn hóa tiêu biểu. Ởđó, con người ứng xử với nhau bằng tình yêu thương và trách nhiệm...