Với sức trẻ và tình yêu bất tận với văn hóa truyền thống, chàng thanh niên Rmah Mich, sinh năm 1993, người Bahnar, ở làng Hek, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai đã tìm cách lan tỏa tình yêu đó với thế hệ thanh, thiếu niên ở làng bằng cách thành lập đội cồng chiêng, múa xoang. Chàng trai 9X này mong muốn giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
Từ đam mê cồng chiêng
Tiếp chúng tôi bên mái nhà rông làng, Rmah Mich mang một bộ chiêng ra để giới thiệu đôi điều về cồng chiêng: “Cồng chiêng là một nét đẹp văn hóa trong đời sống của người đồng bào dân tộc thiểu số. Nhắc đến làng là phải có nhà rông, bến nước, có chinh, có chiêng bên điệu xoang uyển chuyển và ché rượu ghè vào mùa lễ hội…, đó là những thành tố quan trọng và là nét đẹp văn hóa đặc sắc trong đời sống đồng bào Tây Nguyên”.
Đưa đôi tay mân mê mặt chiêng, Rmah Mich bắt đầu kể về tình yêu nghệ thuật: “Nhớ ngày nhỏ, mình thường theo chân cha mẹ tham gia các ngày hội của làng, được nhìn các nghệ nhân đánh chiêng, múa xoang mà trong lòng thích thú vô cùng. Cũng từ những ngày hội ấy, tình yêu với âm nhạc bắt đầu hừng hực chảy trong huyết quản.
Lớn lên, với ước mơ được tiếp tục phát triển âm nhạc một cách bài bản, mình đã nỗ lực học và thi vào Khoa Thanh nhạc, Trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Gia Lai (nay là Trường Cao đẳng Gia Lai) để được học thêm về chuyên môn. Tuy nhiên, đến năm 2013, vì cha mẹ đau bệnh thường xuyên, mình phải gác lại việc học để về phụ giúp gia đình”.
Nhớ lại những ngày đầu rời bỏ giảng đường trở về làng nghèo, Rmah Mich bộc bạch: “Phải dừng chân trên giảng đường là điều mình rất tiếc nuối. Ở làng mình, người trẻ được đi học rất ít, mình may mắn hơn nhưng lại phải dừng giữa chừng. Để không lãng phí những kiến thức đã được học, mình lại tìm đến các “thầy giáo làng” là các nghệ nhân biết đánh chiêng trong làng để tìm học các bài chiêng cổ, cách đánh các loại đàn truyền thống, các điệu khan cổ để ghi chép lại, học tập”.
Cứ như thế, khi làn khói lam chiều bắt đầu bay nghi ngút trên nóc nhà dân, người làng vội vã trở về sau một ngày bận bịu với chuyện đồng áng, Rmah Mich lại tìm đến nhà các nghệ nhân để học tập. Già Đinh Nhoeng, người đã có công truyền dạy đánh cồng chiêng cho Rmah Mich kể: “Ngày Mich tìm đến nhà xin học đánh chiêng, mình rất vui.
Vì việc người trẻ trong làng đòi học chiêng là chuyện của ngày xưa rồi, thời bây giờ lũ trẻ chỉ thích âm nhạc hiện đại mà không còn mặn mà với âm nhạc truyền thống. Không chỉ học chiêng, Rmah Mich còn tìm học đánh ting ning, tơ rưng..., học hát các bài khan cổ, đến bây giờ thì thành thạo cả rồi”.
Đến nhân rộng và phát huy giá trị cồng chiêng
Từ niềm đam mê cùng với sự chăm chỉ, đến nay, Rmah Mich đã thành thạo đánh chiêng, đánh đàn, biết các bài hát cổ. “Qua quá trình học tập, được sự chỉ bảo tận tình của các nghệ nhân trong làng, mình nhận thấy văn hóa của người Bahnar rất vô tận và hoang dại, gắn bó mật thiết với cuộc đời mỗi con người từ khi sinh ra cho đến lúc về với Yàng.
Tuy nhiên, tôi cũng nhận ra rằng, thế hệ trẻ trong làng rất ít người tìm hiểu về văn hóa truyền thống. Sợ các giá trị văn hóa bị mai một, tôi quyết định đứng lên kêu gọi thanh, thiếu niên trong làng tập đánh chiêng” - Rmah Mich chia sẻ.
Năm 2018, được sự ủng hộ, động viên của các già làng, Rmah Mich bắt đầu đi vận động thanh, thiếu niên trong làng học đánh chiêng cổ. Rmah Mich còn chủ động đưa thanh niên trong làng đi xem các hội diễn, hội thi để khơi dậy tình yêu văn hóa trong mỗi người. Đội chiêng làng Hek được thành lập với 12 thành viên, dần dần thu hút được nhiều người tham gia, đến nay, đã lên tới 30 người.
Với sự nỗ lực của Rmah Mich trong quá trình truyền dạy và sự cố gắng học hỏi của các thành viên mà đội chiêng làng Hek đã gặt hái được rất nhiều giải, giấy khen của các hội thi như: Giải Nhất diễn xướng cồng chiêng, thể loại hát dân ca, biểu diễn nhạc cụ trong Hội thi Văn hóa - Thể dục thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện (năm 2019); giải A thể loại dân ca, giải B biểu diễn nhạc cụ tại Liên hoan cồng chiêng, hát dân ca, độc tấu nhạc cụ dân tộc thanh, thiếu niên tỉnh Gia Lai (năm 2019).
“Thấy làng Hek mình có đội cồng chiêng, các làng khác cũng học tập làm theo. Sau này, mình chủ động tập hợp thanh niên trai, gái đánh chiêng giỏi của 4 làng là: Pông, Pênh, Hek, Trớ để đi tham dự Festival cồng chiêng Tây Nguyên vào cuối năm 2018. Ngoài ra, mình còn phối hợp với Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Nay Dêr (xã Chư A Thai) để truyền dạy cồng chiêng miễn phí cho học sinh” - Rmah Mich chia sẻ.
Ngoài việc tích cực học tập và truyền dạy văn hóa, Rmah Mich còn được biết đến là Phó Bí thư Đoàn thanh niên, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam xã Chư A Thai. Phát huy vai trò xung kích và sức trẻ của thanh niên, anh rất năng nổ, gương mẫu trong các công tác hội. Đồng thời, với vai trò trên, anh là một cây phong trào, hạt nhân chính trong các hoạt động văn hóa, thể thao tại địa phương.
Anh Nguyễn Chí Cẩn, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tỉnh Gia Lai cho biết: “Rmah Mich là một Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam xã gương mẫu, nhiệt tình và có trách nhiệm trong công tác hội. Anh còn là một tấm gương tiêu biểu trong hoạt động gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc như thành lập, truyền dạy và duy trì các đội cồng chiêng thanh, thiếu niên tại địa phương”.
Với những đóng góp của mình việc giữ gìn văn hóa truyền thống và công tác đoàn thể tại địa phương, cuối tháng 12-2020, Rmah Mich vinh dự được nhận Bằng khen của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc trong lễ tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số xuất sắc tiêu biểu năm 2020 do Ủy ban Dân tộc phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức, tại Hà Nội.
