30 năm đổi mới hệ thống tư pháp: Nhìn thẳng thực trạng để tạo chuyển biến

Vụ án Nguyễn Thanh Chấn là lời cảnh báo nghiêm khắc về việc nâng cao chất lượng các cơ quan tư pháp
Vụ án Nguyễn Thanh Chấn là lời cảnh báo nghiêm khắc về việc nâng cao chất lượng các cơ quan tư pháp
(PLO) - Cuối tuần qua, Ban Nội chính Trung ương (TƯ) đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến góp ý vào dự thảo báo cáo “Kết quả nghiên cứu tổng kết một số vấn đề lý luận – thực tiễn về đổi mới và hoàn thiện hệ thống tư pháp qua 30 năm đổi mới (1986 - 2016)”.
Hệ thống các cơ quan tư pháp ngày càng được kiện toàn
Trước những thay đổi to lớn, nhanh chóng về chính trị, kinh tế, xã hội trên thế giới và hoàn cảnh khó khăn của đất nước cuối thập niên 70, đầu thập niên 80 của thế kỷ XX, Đại hội lần thứ VI của Đảng (tháng 12/1986) đã đưa ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước, trong đó có chủ trương đổi mới hệ thống tư pháp: “Quản lý đất nước bằng pháp luật”, “Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật… Mọi vi phạm đều phải được xử lý”. 
Tiếp theo, các Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII (năm 1991), lần thứ VIII (1996) và lần thứ IX (năm 2001) đều đề ra chủ trương đổi mới, hoàn thiện hệ thống tư pháp. Thực hiện Kế hoạch của Ban Chỉ đạo TƯ về tổng kết “Một số vấn đề lý luận – thực tiễn qua 30 năm đổi mới”, Ban Nội chính TƯ cùng VKSNDTC và TANDTC phối hợp xây dựng Dự thảo Báo cáo “Kết quả nghiên cứu tổng kết một số vấn đề lý luận – thực tiễn về đổi mới và hoàn thiện hệ thống tư pháp”. 
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó trưởng ban Ban Nội chính TƯ Nguyễn Doãn Khánh cho biết, Dự thảo Báo cáo tập trung vào 3 vấn đề lớn là khái quát quá trình đổi mới và hoàn thiện hệ thống tư pháp ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay; đánh giá tổng quát quá trình đổi mới, hoàn thiện hệ thống tư pháp từ năm 1986 đến nay; và phương hướng đổi mới, hoàn thiện hệ thống tư pháp nước ta trong thời gian tới.
Trình bày Dự thảo Báo cáo, Phó Viện trưởng VKSNDTC Lê Hữu Thể nhấn mạnh: Cùng với quá trình đổi mới, hoàn thiện chủ trương, chính sách, pháp luật về hình sự, dân sự và tố tụng tư pháp thì tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan tư pháp cũng ngày càng hoàn thiện, đạt nhiều kết quả quan trọng. Cụ thể, từ năm 2002, TANDTC thêm thẩm quyền thực hiện việc quản lý các Tòa án địa phương và các Tòa án quân sự về tổ chức, nhiệm vụ, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức; TAND các cấp thêm thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ xét xử, giải quyết hầu hết các khiếu kiện về quyết định hành chính, hành vi hành chính; TAND cấp huyện thêm thẩm quyền xét xử về hình sự và dân sự đối với hầu hết các loại vụ việc. Đối với VKSND, nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND trong hoạt động tố tụng hình sự có nhiều đổi mới theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2003, đặc biệt là trách nhiệm phê chuẩn quyết định khởi tố bị can và trách nhiệm thực hành quyền công tố của kiểm sát viên tại phiên tòa. 
Mô hình tổ chức cơ quan điều tra thì được quy định theo hướng sắp xếp lại đầu mối, giao thêm một số nhiệm vụ điều tra cho một số cơ quan, đơn vị, bỏ cơ quan điều tra của VKSND cấp tỉnh. Đối với các cơ quan thi hành án (THA), Luật THA hình sự năm 2010 đã thể chế hóa được nhiệm vụ của UBND cấp xã trong việc thi hành các hình phạt ngoài tù và trách nhiệm của các cơ quan Công an, Quân đội giúp UBND các cấp trong việc thi hành các hình phạt này. 
Luật THA dân sự năm 2008 đã quy định rõ hệ thống THA dân sự được tổ chức theo ngành dọc. Việc thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại tại một số tỉnh, thành phố đạt được một số kết quả bước đầu tích cực. Ngoài ra, Chính phủ đã thành lập lực lượng cảnh sát hỗ trợ tư pháp đáp ứng kịp thời yêu cầu hỗ trợ hoạt động xét xử, THA…
Cần nhìn thẳng vào nhiều vấn đề đang bức xúc
Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Đỗ Văn Đương nhận định, hệ thống tư pháp của Việt Nam còn dàn đều cả về mặt thủ tục tố tụng lẫn tổ chức bộ máy. Ông Đương không tán thành chủ trương thu gọn đầu mối cơ quan điều tra mà chỉ nên bố trí sắp xếp lại cơ quan điều tra vì “không thể độc quyền điều tra, độc quyền điều tra là chết, vấn đề là anh nào làm hiệu quả, tránh lãng phí. Trên thế giới, có nước có tới 14 đầu mối điều tra như Hải quan, Kiểm lâm…”. 
Nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Đình Lộc đánh giá: “Trong Dự thảo Báo cáo chưa thấy cái mới rõ nét lắm, có những vấn đề băn khoăn lâu nay chưa thấy được giải đáp”. Bên cạnh đó, ông Lộc cũng không thấy báo cáo đề cập đến sự đổi mới lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động tư pháp, “là do ngại ngùng hay chưa nghĩ đến, trong khi cần khẳng định rõ Đảng ta là Đảng cầm quyền, đồng thời phải thể hiện rõ sự lãnh đạo của Đảng”. Ông Lộc còn nêu vấn đề, trong lĩnh vực tư pháp, chúng ta kế thừa, tiếp thu cái gì để không lãng phí lớn và tránh gánh nặng cho người dân mà “trong một chuyến đi đến TP.HCM, tôi cảm nhận được việc triển khai thí điểm chế định Thừa phát lại chính là kế thừa một thành tựu trong lịch sử nền tư pháp, đáp ứng yêu cầu của người dân và thể hiện rõ sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng”. 
Ý kiến của ông Lộc được Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Đình Quyền và chuyên gia cao cấp Bộ Tư pháp Dương Thị Thanh Mai rất tán thành. Riêng ông Quyền thì mong muốn, Dự thảo Báo cáo cần phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống tư pháp hiện nay ra sao để đặt lên bàn tất cả các vướng mắc, bức xúc, tồn tại, hạn chế của các cơ quan tư pháp nhằm tạo chuyển biến trong thời gian tới.

Tin cùng chuyên mục

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh, Trưởng Ban tổ chức phát biểu tại buổi lễ.

Giải lan toả kết quả hoạt động của Bộ, ngành Tư pháp, tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật

(PLVN) - Thiết thực hướng đến Kỷ niệm 80 năm ngày Truyền thống của ngành Tư pháp Việt Nam (28/8/1945 – 28/8/2025) và Đại hội Thi đua yêu nước ngành Tư pháp lần thứ VI, 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), phát huy vai trò của báo chí, nâng cao chất lượng công tác thông tin truyền thông, góp phần tích cực xây dựng Bộ, ngành Tư pháp ngày càng phát triển, sáng 22/11, Bộ Tư pháp phát động Giải Báo chí toàn quốc về ngành Tư pháp lần thứ nhất (gọi chung là Giải báo chí).

Đọc thêm

Đẩy mạnh xã hội hoá công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua mô hình “Điểm hỗ trợ pháp luật cộng đồng miễn phí”

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ tư pháp Phan Hồng Nguyên phát biểu khai mạc Tọa đàm.
(PLVN) - Ngày 20/11/2024, tại tỉnh Sóc Trăng, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật - Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm lấy ý kiến thí điểm xây dựng mô hình “Điểm hỗ trợ pháp luật cộng đồng miễn phí” với sự chủ trì của đồng chí Phan Hồng Nguyên – Phó Cục trưởng.

Xác định đúng và trúng giải pháp để đưa công tác xây dựng pháp luật lên tầm cao mới

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu khai mạc phiên họp.
(PLVN) - Ngày 21/11, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp Hội đồng khoa học Bộ với chủ đề “Nhận diện những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển của Bộ, ngành Tư pháp trên cơ sở các phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm thời gian gần đây và Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư tại buổi làm việc với Ban Cán sự đảng Bộ Tư pháp”. Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh chủ trì phiên họp. Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh cùng dự.

Thư ký thi hành án Trần Văn Toán và những kỷ niệm “cưỡng chế” nhớ đời!

Anh Trần Văn Toán, Thư ký thi hành án Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.
(PLVN) -“Phải nhìn nhận, trong giai đoạn hiện nay hoạt động Thi hành án dân sự (THADS) vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn nhất định, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy hiểm cho đội ngũ Chấp hành viên khi tổ chức thi hành án” là chia sẻ của anh Trần Văn Toán, Thư ký thi hành án Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.

TS Lê Việt Nga: Người góp sức mở những “cung đường” cho hàng Việt vươn xa

TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
(PLVN) -  Chỉ từ một lời “rủ rê” mà TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã có 13 năm gắn bó với cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam. Từ cuộc vận động này, cùng với nỗ lực, nhiệt huyết và tình yêu với hàng Việt của TS. Lê Việt Nga mà hàng Việt đã có một “cuộc trường chinh vạn dặm” vượt ra khỏi biên giới quốc gia, xuất hiện trên kệ những hệ thống siêu thị lớn nhất trên thế giới…

Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận phiên họp.
(PLVN) -Ngày 20/11, Bộ Tư pháp đã tổ chức Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp
(PLVN) - Ngày 20/11, Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị quán triệt và triển khai Thông báo số 108-TB/VPTW về kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp và Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Chung sức, đồng lòng thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chủ trì cuộc họp Thường trực Ban chỉ đạo, ngày 30/10/2024. Ảnh: TTXVN
(PLVN) -Sau gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, tình hình kinh tế - xã hội đất nước có bước chuyển mình mạnh mẽ, đột phá, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Bên cạnh những thành tựu to lớn, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có tình trạng lãng phí, gây tác họa nghiêm trọng, lâu dài, khó khắc phục, cản trở đất nước vươn mình, giàu mạnh. Bởi vậy, hiện nay, Đảng, Nhà nước coi triệt bỏ lãng phí là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu.

Cô giáo Lê Thị Lan Phương: “Người lái đò” thắp sáng tri thức pháp luật cho học sinh nơi dải đất biên cương

Cô giáo Lê Thị Lan Phương, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Cao Bằng
(PLVN) -Sau bao năm cống hiến cho sự nghiệp trồng người, cô giáo Lê Thị Lan Phương đã để lại nhiều dấu ấn cho các thế hệ học trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng. Cô vinh dự được nhận nhiều danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng như Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh (6 lần); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh ủy Cao Bằng, UBND tỉnh Cao Bằng.

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý
(PLVN) - Trong khuôn khổ dự án “Tăng cường Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ nguồn vốn của Quỹ phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), với tư cách là cơ quan chủ quản, ngày 19/11, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý – Phần về điều ước quốc tế, kinh nghiệm quốc tế.

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh: Tấm gương sáng trong phong trào thi đua yêu nước

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II
(PLVN) - PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh hiện là Phó Bí thư Đảng ủy; Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II - ông là một trong những cá nhân có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực giảng dạy, nghiên cứu khoa học và phong trào thi đua yêu nước. Trải qua hành trình sự nghiệp hơn 20 năm, ông đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm và thành tựu, góp phần vào sự phát triển của nền giáo dục chính trị tại Việt Nam.

Lãnh đạo Bộ Tư pháp chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11

Lãnh đạo Bộ Tư pháp chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11
(PLVN) - Nhân dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, lãnh đạo Bộ Tư pháp cùng lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ đến thăm, chúc mừng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Luật Hà Nội, Học viện Tư pháp và gửi lẵng hoa tươi thắm đến các cơ sở giáo dục, đào tạo luật thuộc Bộ Tư pháp.

Tăng cường thực thi hiệu quả Công ước quốc về các quyền dân sự và chính trị

Cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Ngày 19/11, Bộ Tư pháp phối hợp với Văn phòng Ban Chỉ đạo Nhân quyền của Chính phủ chủ trì tổ chức Hội nghị tổng kết tình hình thực hiện Quyết định 1252/QĐ-TTg ngày 26/9/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch tăng cường thực thi hiệu quả Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR).

Thực thi pháp luật trở thành một giá trị, một yêu cầu rất cao trong Nhà nước pháp quyền

GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp.
(PLVN) - Theo GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp, nếu pháp luật không được thực thi một cách công bằng thì Nhà nước pháp quyền chưa phải là Nhà nước pháp quyền trên thực tế. Do đó, yêu cầu thực thi pháp luật trở thành một giá trị, một yêu cầu rất cao trong Nhà nước pháp quyền.